Marian Poniewiera

W celu realizacji postanowień dyrektywy INSPIRE konieczne jest podjęcie przez państwa członkowskie Unii Europejskiej odpowiednich działań umożliwiających łączenie w sposób jednolity danych przestrzennych pochodzących z różnych źródeł i współdzielenie ich przez wielu użytkowników i wiele aplikacji. Dane przestrzenne dotyczące podziemnego wydobycia węgla kamiennego w Polsce powinny być również dostępne w krajowym układzie odniesień przestrzennych. Przedsiębiorstwa górnicze prowadzą zasób kartograficzny w lokalnych prostokątnych płaskich układach współrzędnych. Standardowa procedura przekształceń nie zapewnia wymaganej dokładności, ze względu na to, że są to tereny objęte działalnością górniczą, a stabilność punktów jest ograniczona, dlatego podjęto badania. Efektem końcowym jest opracowanie oprogramowania, które można wykorzystać w Systemach Informacji Geograficznej do przekształcania danych przestrzennych z systemu używanego w kopalni do systemu krajowego. W artykule opisano pokrótce wybrane układy współrzędnych stosowane w polskich kopalniach podziemnych, opracowaną procedurę doboru stopnia i rodzaju wielomianu transformacji w zadaniu transformacji. Przedstawiono praktyczne zastosowanie procedury na terenie jednej z kopalń węgla kamiennego z wykorzystaniem autorskiego oprogramowania opracowanego w wynikach powyższych badań.

W każdym zakładzie górniczym w procesie wydobywania złóż występuje konieczność ponownego przeliczenia zasobów, a co za tym idzie aktualizacji dokumentacji mierniczo-geologicznej. Dokumentacja ta jest niezbędna m.in. do wprowadzenia zmian w projekcie zagospodarowania złoża, planie ruchu zakładu górniczego i w końcu do poprawnego zaplanowania działań w zakresie przeróbki (usuwania zanieczyszczeń urobku), transportu i sprzedaży. Opracowano oprogramowanie, które pozwala na tworzenie modeli przestrzennych złóż. Są to modele interaktywne i numeryczne. W artykule przedstawiono rozwiązania w tym zakresie stosowane w większości przedsiębiorstw górniczych prowadzących podziemną eksploatację węgla kamiennego w rejonie GZW. Zastosowany system, o nazwie Numeryczny Model Złoża, wykorzystuje programy Oracle Spatial, AutoCAD Civil 3D, GEONET, GEOLISP, EDBJ. W artykule skupiono się na możliwościach systemu w aspekcie oceny jakości węgla w oparciu o metody chemiczne, fizykochemiczne, fizyczne i petrograficzne. Przedstawiono podstawowe funkcjonalności wykorzystujące jakościowy model złoża. Wykonane przez laboratorium analizy chemiczne węgla zapisywane są na bieżąco do relacyjnej bazy danych. Następnie, po weryfikacji przez uprawnionego geologa, trafiają na mapę numeryczną, co dalej pozwala na uzupełnienie danych parcel geologicznych o atrybuty takie jak: pole, tonaż, średni upad, zasiarczenie itp.

AutoCAD Civil3D wraz z nakładką Geolisp jest jednym z najpopularniejszych programów wykorzystywanych w systemach klasy GIS w polskim górnictwie. W artykule opisano kilka interesujących, a mało znanych możliwości programów w zakresie importu danych. W szczególności przedstawiono problematykę korzystania z danych w udostępnianych w Internecie w formatach WMS oraz WFS. Zagadnienie omówiono na przykładzie danych pozyskanych ze strony geoportal.gov.pl. Wspomniano o możliwości dwukierunkowej łączności z relacyjnymi bazami danych i popularnym w programach GIS   formatem shapefile. Wymieniono możliwości wczytania danych przy pomocy oprogramowania Geolisp.