Kamen Rikev
Kultura Słowian, Tom XVIII, 2022, s. 67 - 80
https://doi.org/10.4467/25439561KSR.22.005.16357Artykuł przedstawia studium przypadku radzieckich pomników w Bułgarii jako źródła niedających się pogodzić podziałów społecznych. Krótki przegląd historii pomników oraz dyskusji po 1989 roku na temat ich ewentualnego demontażu prowadzą do wniosku, że (1) w trzeciej dekadzie XXI wieku nadal dzielą one społeczeństwo, co powoduje, że ich rola jako lieux de mémoire nadal nie jest możliwa; (2) argumenty „za” i „przeciw” pomnikom, wyrażone w latach 90., pozostają niezmienne; (3) koncentracja uwagi publicznej na pomniku w Sofii prowadzi do zapomnienia o innych podobnych pomnikach w kraju; (4) Ustawa uznająca reżim komunistyczny za zbrodniczy i inne akty państwowe nie mają wpływu na istnienie pomników, a jedynie nasilają ambiwalentne sygnały, jakie państwo wysyła swoim międzynarodowym partnerom. Autor artykułu dochodzi ostatecznie do wniosku, że dziś pomniki Armii Radzieckiej są nie tyle bodźcem do zrozumienia zbiorowych traum, ile impulsem do analizy bułgarskiej rusofilii.