TY - JOUR
TI - Obecność Szeli. Trzy przykłady z nowej prozy
AU - Nowacki, Dariusz
TI - Obecność Szeli. Trzy przykłady z nowej prozy
AB - Artykuł przynosi omówienie trzech powieści, w których pojawia się postać Jakuba Szeli i wątek rabacji galicyjskiej. Są to Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli (2019) Radka Raka, Deutsch dla średnio zaawansowanych (2019) Macieja Hena oraz Galicyanie Stanisława Aleksandra Nowaka (2016). Punktem wyjścia rozważań jest uwaga sformułowana przez Przemysława Czaplińskiego, który bunt chłopski z lutego 1846 roku rozpoznał jako aktualne dziedzictwo, mogące zasilać dzisiejsze formy protestu przeciwko niesprawiedliwości i wyzyskowi. Autor artykułu rozważa, czy rzeczywiście współcześni prozaicy, którzy na kartach swoich powieści ożywili postać Jakuba Szeli, odwołują się do wspomnianej tradycji, czy Szela jest dla nich ikoną buntownika i zarazem wzorem mściciela. Wynik tego sprawdzianu jest negatywny: autor dowodzi, że w grę wchodzi wyłącznie popkulturowa lub quasi-popkulturowa obecność Szeli (w literaturze artystycznej), luźno związana z szerszą debatą na temat „kwestii chłopskiej” czy tak zwanym zwrotem plebejskim w polskiej kulturze, jaki najmocniej uwidocznił się w latach 2015–2016. Autor twierdzi, że omówione przez niego utwory nie mają ambicji „rozrachunkowych”; nie upomniano się w nich o rzekomo wyparte czy niesłusznie zapomniane dziedzictwo chłopskiego oporu i buntu. Tym samym ujawniona została rozbieżność między postulatami historyków i socjologów, którzy w ostatnich latach odnowili namysł nad położeniem chłopów pańszczyźnianych w duchu tak zwanej pedagogiki wstydu, a dzisiejszą praktyką literacką
VL - 2020
IS - Tom 17 zeszyt 4
PY - 2020
SN - 2083-7658
C1 - 2353-1991
SP - 453
EP - 469
DO - 10.4467/23531991KK.20.036.13255
UR - https://ejournals.eu/czasopismo/konteksty-kultury/artykul/obecnosc-szeli-trzy-przyklady-z-nowej-prozy
KW - Jakub Szela
KW - Radek Rak
KW - Maciej Hen
KW - Stanisław A. Nowak
KW - rabacja galicyjska
KW - bunt chłopski