%0 Journal Article
%T „Przed progiem pytania”. Inspiracje „postawą religijną” presokratyków w poezji Zbigniewa Herberta
%A Filipczuk, Magdalena
%J Konteksty Kultury
%V 2016
%R 10.4467/23531991KK.16.009.5474
%N Tom 13, Numer 2
%P 138-157
%K Zbigniew Herbert, wątki religijne, presokratycy, starożytna Grecja, filozofia
%@ 2083-7658
%D 2016
%U https://ejournals.eu/czasopismo/konteksty-kultury/artykul/przed-progiem-pytania-inspiracje-postawa-religijna-presokratykow-w-poezji-zbigniewa-herberta
%X Z biegiem lat powstaje coraz więcej prac dotyczących wątków religijnych i metafizycznych w poezji Zbigniewa Herberta. W artykule podejmuję próbę ukazania inspiracji Herberta sposobem ujmowania bogów przez presokratyków, którzy działali w czasach kryzysu tradycyjnie pojmowanej religii i stanęli w obliczu rozpadu dotychczasowego systemu wierzeń. Pokazuję, że Herbert często mówi w swojej poezji nie o bogach mitologicznych, lecz o bogach, do których odwoływali się pierwsi filozofowie, którzy dopiero wypracowywali pojęcia filozoficzne. W czasach, gdy wzorem narracji wciąż był Homer, pierwsi filozofowie zaczynają konstruować twierdzenia ogólne, w dużej mierze oparte na racjonalnym rozumowaniu i obserwacji, wychodzące jednak od podstawowych intuicji. Twierdzę, że podejmując próbę zobrazowania poszukiwań religijnych Herberta, warto wziąć pod uwagę obecne w tej twórczości inspiracje pytaniami oraz tym wszystkim, co składało się zarówno na owe pytania, jak i na światopogląd kosmiczno-metafizyczno-religijny formacji intelektualnej, której reprezentantami byliby Ksenofanes, Heraklit oraz w dalszej kolejności Demokryt i Anaksagoras. Filozofowie ci wykorzystywali bogów raczej jako figury retoryczne, co zauważa sam Herbert w jednym z wywiadów. Ślady presokratyków są obecne nie tylko w wypowiedziach Zbigniewa Herberta, ale także w wielu wierszach, korespondencji, jak również esejach, dramatach i prozie poetyckiej.