@article{e96cc51c-54e0-4912-b9a7-f29472ec2059,
author = {Magdalena Filipczuk},
title = {„Przed progiem pytania”. Inspiracje „postawą religijną” presokratyków w poezji Zbigniewa Herberta},
journal = {Konteksty Kultury},
volume = {2016},
number = {Tom 13, Numer 2},
year = {2016},
issn = {2083-7658},
pages = {138-157},keywords = {Zbigniew Herbert; wątki religijne; presokratycy; starożytna Grecja; filozofia},
abstract = {Z biegiem lat powstaje coraz więcej prac dotyczących wątków religijnych i metafizycznych w poezji Zbigniewa Herberta. W artykule podejmuję próbę ukazania inspiracji Herberta sposobem ujmowania bogów przez presokratyków, którzy działali w czasach kryzysu tradycyjnie pojmowanej religii i stanęli w obliczu rozpadu dotychczasowego systemu wierzeń. Pokazuję, że Herbert często mówi w swojej poezji nie o bogach mitologicznych, lecz o bogach, do których odwoływali się pierwsi filozofowie, którzy dopiero wypracowywali pojęcia filozoficzne. W czasach, gdy wzorem narracji wciąż był Homer, pierwsi filozofowie zaczynają konstruować twierdzenia ogólne, w dużej mierze oparte na racjonalnym rozumowaniu i obserwacji, wychodzące jednak od podstawowych intuicji. Twierdzę, że podejmując próbę zobrazowania poszukiwań religijnych Herberta, warto wziąć pod uwagę obecne w tej twórczości inspiracje pytaniami oraz tym wszystkim, co składało się zarówno na owe pytania, jak i na światopogląd kosmiczno-metafizyczno-religijny formacji intelektualnej, której reprezentantami byliby Ksenofanes, Heraklit oraz w dalszej kolejności Demokryt i Anaksagoras. Filozofowie ci wykorzystywali bogów raczej jako figury retoryczne, co zauważa sam Herbert w jednym z wywiadów. Ślady presokratyków są obecne nie tylko w wypowiedziach Zbigniewa Herberta, ale także w wielu wierszach, korespondencji, jak również esejach, dramatach i prozie poetyckiej.},
doi = {10.4467/23531991KK.16.009.5474},
url = {https://ejournals.eu/czasopismo/konteksty-kultury/artykul/przed-progiem-pytania-inspiracje-postawa-religijna-presokratykow-w-poezji-zbigniewa-herberta}
}