%0 Journal Article
%T Cyrkulacyjne uwarunkowania przebiegu szlaków morskich z Europy do Indii w „Epoce Żagla”
%A Jarzyna, Krzysztof
%J Prace Geograficzne
%V 2015
%R 10.4467/20833113PG.15.021.4461
%N Zeszyt 142
%P 105-124
%K szlaki morskie, cyrkulacja atmosferyczna, prądy morskie, wielkie odkrycia
geograficzne
%@ 1644-3586
%D 2016
%U https://ejournals.eu/czasopismo/prace-geograficzne/artykul/cyrkulacyjne-uwarunkowania-przebiegu-szlakow-morskich-z-europy-do-indii-w-epoce-zagla
%X Poznanie cyrkulacji atmosferycznej i oceanicznej było jednym z czynników decydujących o sukcesie europejskich wielkich odkryć geograficznych ( XV–XVII w. ). Fakt ten nie został jednak do tej pory w pełni doceniony przez geografów polskich. W artykule przedstawiono cyrkulacyjne uwarunkowania przebiegu najważniejszych morskich szlaków handlowych wykorzystywanych w żegludze wzdłuż wybrzeży Afryki Zachodniej i w żegludze do Indii. Stwierdzono, że nawigacyjne wyzwania napotykane przez żeglarzy na poszczególnych akwenach różniły się. W żegludze z Afryki Zachodniej do portów Półwyspu Iberyjskiego stosowano strategię nawigacyjną volta do mar, aby uniknąć halsowania na przeciw pasatom. Na Atlantyku Południowym podobny cel w żegludze do Przylądka Dobrej Nadziei miało poprowadzenie szlaku morskiego zachodnim krańcem tego akwenu. Z kolei na Oceanie Indyjskim żeglarze europejscy, planując harmonogram swojej podróży, musieli uwzględnić sezonową zmienność monsunów. Do pewnego stopnia uwolniła ich od tego żegluga szlakiem zaproponowanym przez Hendrika Brouwera. Wskazano też, że wykorzystanie opisanych szlaków przyczyniło się do szeregu odkryć geograficznych, w tym zwłaszcza wybrzeży Brazylii i Australii Zachodniej.