%0 Journal Article
%T Wieszcz Ukrainy w czasach Józefa Bohdana Zaleskiego, Juliusza Słowackiego i Tarasa Szewczenki
%A Dopart, Bogusław
%J Kultura Słowian
%V 2016
%R 10.4467/25439561KSR.16.011.6464
%N Tom XII
%P 179-194
%K wieszcz, romantyzm, ludowość, poezja narodowa, Kozaczyzna, Ukraina
%@ 2451-4985
%D 2016
%U https://ejournals.eu/czasopismo/kultura-slowian/artykul/wieszcz-ukrainy-w-czasach-jozefa-bohdana-zaleskiego-juliusza-slowackiego-i-tarasa-szewczenki
%X Artykuł dotyczy kształtowania się różnych koncepcji „wieszcza Ukrainy” w twórczości reprezentatywnych przedstawicieli polskiego ukrainizmu romantycznego oraz w utworach poety narodowego Ukrainy. Rozważania obejmują okres od debiutu J. B. Zaleskiego (1822)  do śmierci T. Szewczenki (1861); uwzględniają też problematykę wybranych dzieł J. Słowackiego z lat 1832–1843 (od Dumy o Wacławie Rzewuskim po Sen srebrny Salomei). Zaleski, zainteresowany dziejami Kozaczyzny i jej związkami z K oroną Polską, odwołuje się do tradycji „teorbanistów” czy „bandurzystów”: towarzyszących wojsku lub wędrujących wykonawców epickich „dum”. Podejmuje także wątek Bojana, legendarnego słowiańskiego barda, znanego ze staroruskiego poematu Słowo o połku Igoriewie. Ukrainizm Słowackiego zmierza w kierunku archaiki kultury ludowej, przybiera też charakter synkretyczny (ze względu na komponent orientalny), a w jednym ze swych aspektów stanowi autokreację romantycznego poety. W centrum tego ukrainizmu znajduje się Wernyhora, wpisany między innymi w problematykę skomplikowanych stosunków polsko-ukraińskich. T. Szewczenko tworzy oryginalną koncepcję ideową i estetyczną wokół postaci kobzarza, wyraziciela ludowej filozofii życia. W późniejszej twórczości ukraińskiego romantyka pojawiają się dwa ważne media poezji narodowej: wieszcz – historiozof i prorok – budziciel moralny, rzecznik idei prześwietlenia polityki prawdą ewangeliczną.