TY - JOUR
TI - O problemach związanych z wyznaczaniem typów cyrkulacji atmosferycznej Lityńskiego
AU - Nowosad, Marek
TI - O problemach związanych z wyznaczaniem typów cyrkulacji atmosferycznej Lityńskiego
AB - 
	Problems related to the determination of Litynski atmospheric circulation types

	One of the classifications of atmospheric circulation types applied in Poland is the typology proposed by Lityński (1969). Circulation types were designated based on three classes in each of three indices (zonal Ws, meridional Wp, and cyclonicity index Cp). Indices Ws and Wp were developed based on differences in atmospheric pressure over the area of 40º–65ºN and 0º–35vE. A total of 27 types were designated. Calendars of the types in reference to the period 1951–1999 were published. Lack of information on particular stages of development of the calendars seems to preclude unequivocal interpretation in their use. It is not clear what reference period was considered in the development of the calendars. An example is provided that a change in the reference period causes the shift of 5% of days to another class. The name of the type does not always concern the direction of air advection. For example, in January, the middle class „0” zonal index is  characterised by air  dvection from the west. In such a situation, the type called „S” in practice describes inflow of air from direction „SW”. An example is also provided of a situation where the same value of the Wp index was qualified in June to class „S”, and in November to class „N”. Examples of analyses are also presented with the application of daily values of Wp and Ws concerning air temperature, snow cover, and UTCI index. Attention is drawn to the need of high degree of caution in the interpretation of research concerning multi-annual periods where results of reanalyses were used as source data. It is pointed out that the annual courses of  circulation indices Wp and Ws may be approximated when the determination of air density considered the same temperature in reference to all days in a year.

	Zarys treści: Jedną z klasyfikacji typów cyrkulacji atmosferycznej stosowanych w Polsce jest typologia zaproponowana przez Lityńskiego (1969). Typy cyrkulacji zostały utworzone na podstawie trzech klas w każdym z trzech wskaźników (strefowy Ws, południkowy Wp i ciśnienia Cp). Wskaźniki Ws i Wp utworzono na podstawie różnic ciśnienia atmosferycznego na obszarze 40º–65ºN i 0º–35ºE. Wydzielono 27 typów. Zostały opublikowane kalendarze tych typów w odniesieniu do lat 1951–1999. Wydaje się, że brak informacji o poszczególnych krokach przy tworzeniu tych kalendarzy uniemożliwia jednoznaczną interpretację przy korzystaniu z  ich. Nie jest czytelne, jaki okres referencyjny był brany pod uwagę przy konstrukcji kalendarzy. Podano przykład, że zmiana okresu referencyjnego zmienia przynależność 5% dni do innej klasy. Nazwa typu nie zawsze dotyczy kierunku adwekcji powietrza. Na przykład w styczniu klasa środkowa „0” wskaźnika strefowego Ws charakteryzuje się adwekcją powietrza z zachodu. W tej sytuacji typ nazwany „S” opisuje w praktyce napływ powietrza z kierunku „SW”. Zamieszczono też przykład sytuacji, że ta sama wartość wskaźnika Wp została zakwalifikowana w czerwcu do klasy „S”, a w listopadzie do klasy „N”. Podane zostały przykłady analiz, z wykorzystaniem dobowych wartości Wp i Ws, dotyczące temperatury powietrza, pokrywy śnieżnej oraz wskaźnika UTCI. Zwrócono uwagę na potrzebę dużej ostrożności przy interpretacji badań dotyczących wieloleci, gdy jako dane źródłowe wykorzystywano wyniki reanaliz. Zauważono, że przebiegi roczne wskaźników  cyrkulacji Wp oraz Ws mogą być przybliżone, gdy brano pod uwagę, przy określaniu gęstości powietrza, taką samą temperaturę w odniesieniu do wszystkich dni w roku.
VL - 2019
IS - Zeszyt 159
PY - 2019
SN - 1644-3586
C1 - 2083-3113
SP - 49
EP - 66
DO - 10.4467/20833113PG.19.019.11487
UR - https://ejournals.eu/czasopismo/prace-geograficzne/artykul/o-problemach-zwiazanych-z-wyznaczaniem-typow-cyrkulacji-atmosferycznej-litynskiego
KW - atmospheric circulation
KW - circulation type classification
KW - zonal index
KW - meridional index
KW - tercile