%0 Journal Article
%T Człowiek czy zwierzę? O dyskusjach wokół rodowodu ludzkości w polskim czasopiśmiennictwie drugiej połowy XIX wieku
%A Wrzesińska, Katarzyna
%J Studia Historiae Scientiarum
%V 2022
%R 10.4467/2543702XSHS.22.004.15970
%N 21 (2022)
%P 135-180
%K Charles Darwin, teoria ewolucji, recepcja prac Darwina, rozwój nauki na ziemiach polskich w XIX w, rodowód ludzkości, 23 września 2016 r., pokrewieństwo człowieka z małpą, rasy ludzkie
%@ 2451-3202
%D 2022
%U https://ejournals.eu/czasopismo/studia-historiae-scientiarum/artykul/czlowiek-czy-zwierze-o-dyskusjach-wokol-rodowodu-ludzkosci-w-polskim-czasopismiennictwie-drugiej-polowy-xix-wieku
%X 
	Celem artykułu jest zobrazowanie dyskusji na ziemiach polskich na temat rodowodu ludzkości, których inspiratorem był Charles Darwin i kontynuatorzy jego myśli. Teoria ewolucji zmieniła sposób myślenia o człowieku, który traktowany był dotąd jako „korona stworzenia”. Główną oś niniejszego tekstu stanowi analiza recepcji prac Darwina poprzez pryzmat sporów nad rodowodem człowieka, tym samym więc rozwój nauki na ziemiach polskich w XIX wieku. Problematyka ta znalazła swoje odzwierciedlenie w naukowej (a także popularyzującej wiedzę) polskiej prasie doby zaborów. Przełom w myśleniu o człowieku polegał na odejściu od koncepcji kreacjonistycznej, uznającej wolę Stwórcy w powstaniu świata oraz na zakwestionowaniu dogmatu niezmienności gatunków. Pod wpływem teorii Darwina, nie bez polemik, wywiedziono wniosek o decydującej roli czynników naturalnych w powstaniu świata ludzkiego i jego zróżnicowania. Najbardziej kontrowersyjną tezą było uznanie pokrewieństwa człowieka z małpą. Budziła ona sprzeciw sfer konserwatywnych. Sam Darwin nie wyprowadzał tak bezpośredniego rodowodu. Natomiast jego następcy kusili się o często kontrowersyjne koncepcje, które również znalazły odzwierciedlenie w polskim czasopiśmiennictwie poprzez recepcję nauki zachodniej.

	Należy zaznaczyć, że pisma popularnonaukowe były ważnym źródłem informacji ze świata nauki i wywarły znaczący wpływ na postrzeganie teorii ewolucji pośród masowego odbiorcy. Często uprzystępniały one wiadomości na temat teorii Darwina oraz przedstawiały stan badań. Czyniły to w sposób wyważony i kompetentny. Ich autorami byli uznani polscy uczeni. W rezultacie więc, to całokształt dostępnych informacji zadecydował o upowszechnieniu teorii Darwina pośród polskiego społeczeństwa.