TY - JOUR
TI - Bogowie i ofiary. Lekarze i więźniowie od Friedricha Haassa do Kołymy
AU - Cierniak, Urszula
TI - Bogowie i ofiary. Lekarze i więźniowie od Friedricha Haassa do Kołymy
AB - Personel medyczny opiekujący się więźniami i zesłańcami to swoista grupa osób. Jak pokazuje historia, podejmowano pracę ze skazańcami nie tylko z lekarskiego wyboru, ale często też z przymusu. O ile w wieku dziewiętnastym mamy do czynienia z przypadkami dobrowolnego, bezgranicznego poświęcania się służbie osobom uwięzionym, czego przykładem jest słynny doktor Friedrich Haass, to już w wieku dwudziestym, w czasie licznych zesłań rosyjskiej inteligencji do łagrów, do częstych należą sytuacje, kiedy lekarz ma też status skazańca, gdyż personel medyczny zaczyna rekrutować się także spośród osób pozbawionych wolności, zmuszanych do opieki medycznej nad współwięźniami.
Anne Applebaum w swojej książce Gułag opisała warunki pracy lekarza w sowieckich łagrach. Obraz przedstawiony przez tę autorkę dopełniają wspomnienia samych lekarzy, którzy ratowali innych, ale także siebie z jednej strony przed niebezpieczeństwem utraty życia, z drugiej przed wyzuciem z człowieczeństwa i odejściem od najwyższych ideałów humanistycznych, w imię których mieli pełnić swoją służbę.
Niniejszy artykuł jest próbą zarysu postaw personelu medycznego wobec więźniów i problemów medycyny więziennej i na zesłaniu. Opierać się będzie na dziewiętnastowiecznych wspomnieniach o Friedrichu Haasie oraz dwóch pozycjach współczesnych: autobiografii Wybrałam Kołymę (Я выбрала Колыму) lekarki Niny Sawojewej i książce felczera Borysa Lesniaka Przyszedłem do was (Я к вам пришел). Ludzie ci, mało dzisiaj znani, uczynili wiele dla ratowania więźniów Kołymy (wśród których byli np. Warłam Szałamow, Jewgienija Ginzburg i skromy polski ksiądz Wojciech Darzycki). Oba analizowane teksty – choć niezauważone przez historyków literatury – niezmiennie pozostają świadectwem walki z brutalnym systemem politycznym, wielkości ducha i nadludzkiej ofiarności służb medycznych w czasach próby.
VL - 2019
IS - Tom XV
PY - 2019
SN - 2451-4985
C1 - 2543-9561
SP - 265
EP - 279
DO - 10.4467/25439561KSR.19.012.11539
UR - https://ejournals.eu/czasopismo/kultura-slowian/artykul/bogowie-i-ofiary-lekarze-i-wiezniowie-od-friedricha-haassa-do-kolymy
KW - Kołyma
KW - lekarze
KW - więźniowie
KW - medycyna więzienna
KW - autobiografie