%0 Journal Article
%T Budownictwo i architektura od powstania Zakopanego do odzyskania przez Polskę niepodległości
%A Moździerz, Zbigniew
%J Przestrzeń Urbanistyka Architektura
%V 2020
%R 10.4467/00000000PUA.20.007.12074
%N Numer 1/2020
%P 89-106
%K Zakopane, Tatry, szałasy pasterskie, podhalańskie budownictwo ludowe, styl szwajcarski, styl zakopiański, architektura eklektyczna
%@ 2544-0853
%D 2020
%U https://ejournals.eu/czasopismo/przestrzen-urbanistyka-architektura/artykul/budownictwo-i-architektura-od-powstania-zakopanego-do-odzyskania-przez-polske-niepodleglosci
%X 
	Construction and architecture from the creation of Zakopane to Polish independence

	The first documented mentions of Zakopane come from the early 17th century. From the late 1830s, climatic medicine contributed to the development of Zakopane as a summer and spa town. Acceleration of development occurred at the end of the 19th century as a result of the popularisation of the town’s climatic values. In 1886, the town obtained the status of climate station. At that time, the Swiss style of architecture was becoming widespread for summer buildings and Stanisław Witkiewicz back to the beginning of the battle for the ‘highlander style’ in local architecture. Another ‘civilisational leap’ occurred at the beginning of the 20th century, after the railway was brought to Zakopane itself. In the centre of the village, brick buildings began to appear.

	Keywords: Zakopane, Tatra Mountains, shepherds’ huts, Podhale folk architecture, Swiss style, Zakopane style, eclectic architecture

	Streszczenie

	Pierwsze wzmianki o Zakopanem pochodzą z początku XVII w. Od końca lat 30. XIX w. lecznictwo klimatyczne przyczyniło się do rozwoju Zakopanego jako miejscowości letniskowej i uzdrowiskowej. Przyspieszenie rozwoju nastąpiło w końcu XIX w. dzięki popularyzacji walorów klimatycznych miejscowości. W 1886 r. miejscowość uzyskała status stacji klimatycznej. W tym czasie w Zakopanem rozpowszechniała się architektura w tzw. stylu szwajcarskim, a Stanisław Witkiewicz zapoczątkowł batalię o „styl góralski” w miejscowej architekturze. Kolejny „skok cywilizacyjny” nastąpił na początku XX w., po doprowadzeniu kolei do samego Zakopanego. W centrum wsi zaczęły pojawiać się budynki murowane.