%0 Journal Article
%T „Ukrywałem przez jakiś czas Żyda”. Stanisław Lem jako pisarz polsko-żydowski
%A Wołk, Marcin
%J Konteksty Kultury
%V 2022
%R 10.4467/23531991KK.22.027.16541
%N Tom 19 zeszyt 3
%P 353-373
%K Stanisław Lem, literatura polsko-żydowska, kryptonimia, psychoanaliza
%@ 2083-7658
%D 2022
%U https://ejournals.eu/czasopismo/konteksty-kultury/artykul/ukrywalem-przez-jakis-czas-zyda-stanislaw-lem-jako-pisarz-polsko-zydowski
%X W artykule, idącym tropem badań Agnieszki Gajewskiej, rozważana jest przynależność twórczości Stanisława Lema do literatury polsko-żydowskiej, rozumianej jako literacki zapis doświadczenia żydowskiego utrwalony w języku polskim. Autor artykułu analizuje korespondencję Lema z Michaelem Kandlem oraz wczesną prozę pisarza, w której na różne sposoby mierzył się on z doświadczeniem Zagłady, za każdym razem kamuflując autobiograficzny charakter opisanych przeżyć. Ich symbolizacja w prozie Lema bardzo przypomina kategorie inkorporacji i krypty, kluczowe dla psychoanalizy Nicolasa Abrahama i Márii Török. W świetle tej koncepcji można w odniesieniu do pisarstwa Lema mówić o kryptonimowaniu żydowskiego pochodzenia autora i jego holokaustowych doświadczeń, a zarazem o tendencji do ich zastępczego ujawniania. Połączenie widocznego lęku przed odsłonięciem się wobec polskiej publiczności z mniej lub bardziej zaszyfrowanymi nawiązaniami do przeżyć Zagłady i do doświadczeń antysemityzmu sprawia, że twórczość Lema w wyjątkowy sposób dokumentuje sytuację wielu Żydów mieszkających w powojennej Polsce i ich stosunek do odziedziczonej tożsamości.