TY - JOUR
TI - Rosyjskie celownikowe konstrukcje zwrotne: Przypadkowe czy kompozycyjne? 
AU - Zeldowicz, Gennadij
TI - Rosyjskie celownikowe konstrukcje zwrotne: Przypadkowe czy kompozycyjne? 
AB - W artykule wykazuje się, że znaczenie celownikowej konstrukcji zwrotnej, jak np. Ivanu ne rabotaetsja ‘Janowi się nie pracuje’, jest kompozycyjne. Zademonstrowano, że na ogół wykładnik zwrotności -sja wskazuje na obniżoną agentywność i/lub na podwyższoną pacjentywność subiekta. Jedna z możliwych interpretacji -sja polega na tym, że obniżona jest wolitywność subiekta. Z powodów, które zostały szczegółowo wytłumaczone, ściśle „ilościowa” redukcja (‘subiekt ma mniej chęci do wykonania czynności i/lub mniej resursów wewnętrznych’) jest mało prawdopodobna, i to zmusza do szukania innych okoliczności zmniejszających odpowiedzialność subiekta. Znalezienie tych okoliczności jest łatwe, ponieważ z jednej strony zawsze możemy uważać, iż chęci i/lub resursy wewnętrzne subiekta istnieją dzięki działaniu na tego ostatniego zewnętrznej irracjonalnej siły, z innej zaś strony wyobrażamy sobie taką silę przeważnie wtedy, gdy czynność zostaje rzeczywiście wykonana, i ta ostatnia okoliczność zmniejsza odpowiedzialność subiekta. Ponieważ subiekt rozpatrywanych konstrukcji przestaje być punktem wyjściowym w odpowiednim łańcuchu przyczynowo-skutkowym i nabiera cech benefi cjenta, zmiana przypadku z mianownika na celownik okazuje się skutkiem ubocznym refl eksywizacji. Tak znaczenie rozpatrywanych konstrukcji, jak też ich forma okazują się pochodne od znaczenia ogólnego morfemu -sja.
VL - Volume 6 (2011)
IS - Vol. 6, Issue 1
PY - 2011
SN - 1732-8160
C1 - 2300-5920
SP - 153
EP - 171
UR - https://ejournals.eu/czasopismo/studies-in-polish-linguistics/artykul/on-russian-dative-reflexive-constructions-accidental-or-compositional
KW - język rosyjski
KW - celownikowa konstrukcja zwrotna
KW - wykładnik zwrotności
KW - agentywność
KW - pacjentywność
KW - wolitywność
KW - kompozycyjność