%0 Journal Article
%T Herbaczewski – Mickiewicz. Sprawa gwałtu
%A Bukowiec, Paweł
%J Konteksty Kultury
%V 2012
%N Tom 8
%P 39-50

%@ 2083-7658
%D 2012
%U https://ejournals.eu/czasopismo/konteksty-kultury/artykul/herbaczewski-mickiewicz-sprawa-gwaltu
%X 
	Autor omawia tekstualne ślady, jakie w polskojęzycznej eseistyce Józefa Albina Herbaczewskiego pozostawiła lektura pism Adam Mickiewicza. Herbaczewski, czyli Juozas Albinas Herbačiauskas (pseud. Junutis Vienuolis, ur. 20 października 1876 na litewskiej Suwalszczyźnie, zm. 3 grudnia 1944 w Krakowie) opublikował na początku XX wieku kilka książek poświęconych – ogólnie ujmując – kulturowemu wymiarowi sprawy litewsko-polskiej (najważniejsze miejsce w rozważaniach autora szkicu zajmują: Amen, Głos bólu oraz I nie wódź nas na pokuszenie...). Po latach uderza charakterystyczna dla tej publicystyki niewspółmierność pomiędzy rozmachem wizji politycznych a miałkością fundamentu kulturowego, na których proroctwa zostały wsparte. Kamieniem węgielnym owych słabych podstaw uczynił Herbaczewski Mickiewicza. Zasadą recepcji jest w tym przypadku radykalny redukcjonizm: autor Głosu...  sprowadza giganta naszej literatury do roli wykonawcy-realizatora jednego tematu: wolności narodów litewskiego i polskiego. Kwestia ta w niniejszym szkicu zostaje omówiona w dwu perspektywach: po pierwsze, dla niej samej, po drugie, jako egzemplifikacja czegoś, co można by nazwać literackim imperatywem wolności.