%0 Journal Article
%T Polska A i Polska B. Rozkład przestrzenny i klasteryzacja umieralności  na wybrane nowotwory złośliwe w Polsce 
%A Czaderny, Krzysztof
%J Prace Geograficzne
%V 2018
%R 10.4467/20833113PG.18.007.8759
%N Zeszyt 154
%P 93-105
%K nowotwory złośliwe, skupienia przestrzenne, geografia zdrowia, Polska Wschodnia, rak żołądka ; malignant tumours, spatial clusters, health geography, Eastern Poland, gastric cancer
%@ 1644-3586
%D 2018
%U https://ejournals.eu/czasopismo/prace-geograficzne/artykul/polska-a-i-polska-b-rozklad-przestrzenny-i-klasteryzacja-umieralnosci-na-wybrane-nowotwory-zlosliwe-w-polsce
%X 
	 W artykule zanalizowano zróżnicowanie geograficzne umieralności na wybrane nowotwory złośliwe w Polsce w okresie 2010–2014 oraz referencyjnie 1980–1984. Na przykładach omówiono trzy techniki klasteryzacji: lokalny współczynnik Morana, statystykę skanującą Kulldorffa oraz statystykę Stone’a. Środki skupień (zgrupowań) i rzędu standaryzowanej umieralności mężczyzn i kobiet na nowotwory w 10 lokalizacjach są położone poza makroregionem Polski Wschodniej. Położenie skupień przestrzennych w okresie 2010–2014 oraz 1980–1984 było odmienne, aczkolwiek w obu okresach standaryzowana umieralność na nowotwory złośliwe była niższa w Polsce Wschodniej. Na Pomorzu lub Kujawach położone są skupienia umieralności kobiet w okresie 2010–2014 na nowotwory złośliwe sutka, jajnika, szyjki macicy i pęcherza moczowego. Wysoka umieralność na nowotwory złośliwe ogółem w Polsce Północnej i zachodniej jest po części wynikiem częstszego użytkowania tytoniu przez osoby zamieszkałe w tych makroregionach i postaw prokreacyjnych. Ponadto brak jest podstaw do wnioskowania o wyższej umieralności na nowotwory złośliwe tarczycy w powiatach nadmorskich lub górskich, co można by przypuszczać na podstawie danych rejestrowych z innych krajów. Na podstawie testu Stone’a stwierdzono również niższą umieralność na nowotwory żołądka w Warszawie i w innych dużych aglomeracjach. 

	 

	Abstract

	Poland A and Poland B. Spatial distribution and clustering  of mortality due to selected cancers in Poland 

	This article describes the geographical distribution of mortality due to selected cancers in Poland in 2010–2014 and in 1980–1984 as reference. Using examples, three cluster identification techniques are discussed: the local Moran’s index, the Kulldorff’s scan statistic and the Stone’s statistic. The centres of primary spatial clusters (groupings) of age-adjusted mortality of men and women due to cancers at 10 sites are situated outside the Eastern Poland macroregion. The location of spatial clusters in the 2010–2014 and 1980–1984 was different, although age-adjusted cancer mortality was lower in the Eastern Poland in both periods. Clusters of female mortality due to cancers of breast, ovary, uterus and bladder in the 2010–2014 period were detected in Pomerania and Kuyavia. The high all-site cancer mortality in the Northern and Western Poland is partly determined by a higher smoking prevalence in these macroregions and procreative attitudes. The data provide no basis for a hypothesis of an elevated risk of thyroid cancer mortality in seaside and mountainous counties, which could be hypothesised based on registry data from other countries. According to the Stone’s test results, stomach cancer mortality was found to be statistically importantly lower in Warsaw and in other large agglomerations.