%0 Journal Article
%T Anomalnie wysokie miesięczne opady atmosferyczne w Polskich Karpatach i na ich przedpolu (1881–2010)
%A Twardosz, Robert
%A Cebulska, Marta
%J Prace Geograficzne
%V 2014
%R 10.4467/20833113PG.14.015.2697
%N Zeszyt 138
%P 7-28
%K anomalia, skrajnie wysoki opad, opady miesięczne, rozstęp międzykwartylowy, polskie Karpaty
%@ 1644-3586
%D 2014
%U https://ejournals.eu/czasopismo/prace-geograficzne/artykul/anomalnie-wysokie-miesieczne-opady-atmosferyczne-w-polskich-karpatach-i-na-ich-przedpolu-1881-2010
%X Długotrwałe utrzymywanie się obfitych opadów atmosferycznych jest przyczyną wezbrań oraz innych groźnych procesów i zjawisk przyrodniczych. Celem opracowania jest zatem poznanie anomalnie wysokich opadów miesięcznych w polskich Karpatach i na ich przedpolu. Z badano przebieg roczny i wieloletni, czas wystąpienia i zasięg przestrzenny anomalnie wysokich opadów, a także ich związek z cyrkulacją atmosferyczną, na podstawie sum miesięcznych z 16 stacji meteorologicznych ze 130 lat 1881 – 2010. Z a podstawę wyłonienia anomalnie wysokich sum miesięcznych opadów przyjęto kwartyl górny powiększony o 1,5-krotność rozstępu międzykwartylowego. Stwierdzono, że w ciągu 130 lat było 200 przypadków anomalnie wysokich opadów (AWO), które wystąpiły w 106 latach. W większości pojawiały się one tylko na pojedynczej stacji lub dwóch sąsiednich, co wyraźnie wskazuje, że o bardzo dużych opadach decydują uwarunkowania nie tylko cyrkulacyjne, ale także lokalne. W przebiegu wieloletnim częstości A W O nie stwierdzono zmian istotnych statystycznie. W rozpatrywanym okresie stwierdzono dwa AWO, które wystąpiły na wszystkich 16 stacjach ; było to w maju 1940 i 2010 r. Skutkiem ich wystąpienia były powodzie zaliczone do katastrofalnych. Opady w maju 2010 r. cechowały się zarówno największymi sumami bezwzględnymi ( ponad 500 mm ), jak i największymi wartościami względnymi, czyli stosunkiem do średniej sumy wieloletniej ( prawie 500 % ).