TY - JOUR
TI - „Cnota mój kompas...”. Odwołania do cnót platońskich w staropolskich wzorach osobowych
AU - Nowakowska, Iwona
TI - „Cnota mój kompas...”. Odwołania do cnót platońskich w staropolskich wzorach osobowych
AB - Artykuł prezentuje wybrane XVI- i XVII-wieczne staropolskie teksty parenetyczne dotyczące wzorów osobowych kręgu dworskiego oraz wzorów osobowych kobiet. Zawarte w tych utworach treści parenetyczne analizowane są w artykule pod kątem występowania idei bliskich platońskiej koncepcji cnót (aretai) – roztropności, męstwa, umiarkowania i sprawiedliwości, znanych później w chrześcijańskim kręgu kulturowym jako cnoty kardynalne. Ich uniwersalność sprawia, że stanowią dobrą podstawę do opisu cech charakterystycznych większości wzorów osobowych. W części pierwszej zarysowane zostaje tło historycznoliterackie powstawania literatury parenetycznej w kulturze europejskiej od czasów starożytności do wieku XVII. W części drugiej omówiono konkretne utwory staropolskie przedstawiające dwa wybrane wzory osobowe: dworzanina i kobiety. Poddane analizie zostają: Dworzanin polski Łukasza Górnickiego, Rozmowy Artaksesa i Ewandra Stanisława Herakliusza Lubomirskiego, Wzór pań mężnych Jana Kochanowskiego oraz Sprawy abo historyje znacznych niewiast Erazma Otwinowskiego. W każdym z utworów autorka poszukuje idei bliskich platońskiej koncepcji cnót i budując wokół nich analizę danego wzoru osobowego, przedstawia charakterystyczne cechy idealnego dworzanina i doskonałej kobiety.
VL - 2016
IS - Tom 13, Numer 1
PY - 2016
SN - 2083-7658
C1 - 2353-1991
SP - 1
EP - 19
DO - 10.4467/23531991KK.16.001.5079
UR - https://ejournals.eu/czasopismo/konteksty-kultury/artykul/cnota-moj-kompas-odwolania-do-cnot-platonskich-w-staropolskich-wzorach-osobowych
KW - parenetyka
KW - literatura staropolska
KW - Platon
KW - cnoty kardynalne
KW - wzór osobowy dworzanina
KW - wzór osobowy kobiety