TY - JOUR
TI - Od odzyskania przez Polskę niepodległości do modernizmu lat 60. XX w.
AU - Moździerz, Zbigniew
TI - Od odzyskania przez Polskę niepodległości do modernizmu lat 60. XX w.
AB - 
	From Polish independence to the modernism of the 1960s

	In the interwar period, there was an increase in construction in Zakopane, which forced the local authorities to develop another regulatory plan (designed by K. Stryjeński from 1924 to 1928). Dynamic development led to the granting of municipal rights in 1933. The architecture of this period was initially dominated by the historicism of the 1920s, then by the art déco movement and the Zakopane style, and in later years, by functionalism and free functionalism – new regionalism. During the occupation, the Germans made Zakopane a recreational town. As part of the so-called order action, in the years 1940–1942 a number of wooden and brick buildings were demolished. New buildings were also built. In Podhale as the official current of socialist realist architecture was the new Zakopane style. The most characteristic examples include shelters in the Polish Tatras. The city developed as a health resort and a centre for sport and tourism.

	Keywords: Zakopane, second Zakopane style, manor style, decorative architecture, organic architecture, modernism, functionalism, New Zakopane style, socmodernism, Fisian architecture

	Streszczenie

	W okresie międzywojennym w Zakopanem nastąpił wzmożony ruch budowlany, co zmusiło władze gminy do opracowania kolejnego planu regulacyjnego (1924–1928, proj. K. Stryjeński). Dynamiczny rozwój doprowadził do przyznania mu praw miejskich w 1933 r. W architekturze tego okresu początkowo dominował historyzm lat 20., art déco i styl zakopiański drugi, a w latach późniejszych funkcjonalizm oraz wolny funkcjonalizm – nowy regionalizm. Podczas okupacji Niemcy uczynili z Zakopanego miejscowość rekreacyjną. W ramach tzw. akcji porządkowej wyburzono w latach 1940–1942 szereg obiektów drewnianych i murowanych. Budowano też nowe obiekty. Na Podhalu za oficjalny nurt architektury socrealistycznej uznano styl nowozakopiański (m.in. schroniska w Tatrach Polskich). Miasto rozwijało się jako uzdrowisko oraz ośrodek sportu i turystyki.
VL - 2020
IS - Numer 1/2020
PY - 2020
SN - 2544-0853
C1 - 2544-6630
SP - 107
EP - 122
DO - 10.4467/00000000PUA.20.008.12075
UR - https://ejournals.eu/czasopismo/przestrzen-urbanistyka-architektura/artykul/od-odzyskania-przez-polske-niepodleglosci-do-modernizmu-lat-60-xx-w
KW - Zakopane
KW - styl zakopiański drugi
KW - styl dworkowy
KW - architektura dekoracyjna
KW - architektura organiczna
KW - modernizm
KW - funkcjonalizm
KW - styl nowozakopiański
KW - socmodernizm
KW - architektura fisowska