%0 Journal Article
%T „Nieprawidłowe” substytucje głoskowe w substratowej toponimii. Nowe przyczynki do chronologii i przebiegu językowej slawizacji późniejszej Słowiańszczyzny wschodniej
%A Babik, Zbigniew
%J Kultura Słowian
%V 2019
%R 10.4467/25439561KSR.19.003.11305
%N Tom XV
%P 85-131
%K Bałtowie dnieprzańscy, początki Słowiańszczyzny wschodniej, substytucje fonetyczne, toponimia substratowa, slawizacja Wschodniej Europy
%@ 2451-4985
%D 2019
%U https://ejournals.eu/czasopismo/kultura-slowian/artykul/nieprawidlowe-substytucje-gloskowe-w-substratowej-toponimii-nowe-przyczynki-do-chronologii-i-przebiegu-jezykowej-slawizacji-pozniejszej-slowianszczyzny-wschodniej
%X Artykuł poświęcony jest zagadnieniu nieoczekiwanych sekwencji fonemów spotykanych niekiedy w toponimach wschodniosłowiańskich podejrzanych o przejęcie z wymarłych autochtonicznych przedsłowiańskich języków dorzeczy Prypeci i górnego Dniepru oraz ich okolic, przypuszczalnie spokrewnionych z bałtosłowiańskimi. Przykłady te mogą być traktowane jako naruszające późnoprasłowiańskie prawa głosowe (szumiące kontynuanty ie. palatowelarnych, jak w litewskim, zamiast syczących; druga palatalizacja tylnojęzykowych zamiast oczekiwanej pierwszej; tylnojęzykowe zachowane jako takie przed refleksami wokalizmów *e, *ě czy *ь) sugerując, że przedmiotowe nazwy przejęto do wschodniosłowiańskiego z lokalnych substratów językowych po dokonaniu się odpowiednich zmian słowiańskich. Najbardziej kontrowersyjne są przykłady braku monoftongizacji dyftongów różnych typów (on, oṷ itd. przed spółgłoskami), nastręczające problemy związane z fonotaktyką.
Uzyskane wyniki wspierają pogląd części archeologów, zgodnie z którym językowa slawizacja tych terenów (w tym i Wołynia), dawniej uważanych za geograficzny punkt wyjścia słowiańszczyzny nawet przez część językoznawców, była procesem długim i przewlekłym, niezakończonym przed końcem I tys. n.e.