%0 Journal Article
%T Polscy przyrodnicy: Konstanty Jelski, Jan Sztolcman oraz Jan Kalinowski i ich wkład w badania przyrodnicze Peru w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku
%A Tarkowski, Radosław
%J Studia Historiae Scientiarum
%V 2021
%R 10.4467/2543702XSHS.21.016.14047
%N 20 (2021)
%P 569-599
%K Konstanty Jelski, Jan Sztolcman, Jan Kalinowski, Władysław Taczanowski, Antonio Raimondi, Peru, Ameryka Południowa, mecenat Branickich, badania przyrodnicze, XIX wiek, początek XX wieku
%@ 2451-3202
%D 2021
%U https://ejournals.eu/czasopismo/studia-historiae-scientiarum/artykul/polscy-przyrodnicy-konstanty-jelski-jan-sztolcman-oraz-jan-kalinowski-i-ich-wklad-w-badania-przyrodnicze-peru-w-drugiej-polowie-xix-i-na-poczatku-xx-wieku
%X 
	Polscy przyrodnicy: Konstanty Jelski (1837–1896), Jan Sztolcman (1854–1928) oraz Jan Kalinowski (1857–1941) działali w Peru w drugiej połowie XIX oraz na początku XX wieku. Jelski przebywał w Peru w latach 1869–1879, Sztolcman dwukrotnie w latach 1875–1881 i 1882–1884, Kalinowski zaś przybył w 1889 roku i pozostał w tym kraju aż do śmierci.

	Ich pobyt miał na celu zebranie bogatej, mało znanej fauny, głównie ptaków, a prace tych przyrodników były sponsorowane przez rodzinę Branickich. Zebrane okazy fauny były przesyłane do Warszawskiego Gabinetu Zoologicznego zarządzanego przez W. Taczanowskiego oraz do prywatnego muzeum Branickich przy Frascati. Materiały zebrane przez polskich przyrodników wzbogaciły zbiory wielu instytucji naukowych w Polsce, również tych zagranicznych. Okazy fauny były podstawą do opisu wielu nowych gatunków nieznanych nauce.

	Nazwiska polskich przyrodników są znane do dziś specjalistom od fauny i flory neotropikalnej. Pojawiają się często w nazwach nowych gatunków opisanych na podstawie odkrytych przez nich okazów.

	Przesłane z Peru zbiory uczyniły Warszawski Gabinet Zoologiczny ośrodkiem badań neotropikalnej awifauny na światowym poziomie, a kolekcja ta była konsultowana przez specjalistów z całej Europy. Ptaki z Peru stanowiły podstawę opracowania monografii Ornithologie du Pérou W. Taczanowskiego.

	Kolekcje oraz obserwacje Jelskiego i Sztolcmana wniosły znaczący wkład w przygotowanie dzieła A. Raimondiego El Peru. Sztolcman opublikował dwutomowe dzieło Peru. Wspomnienia z podróży z mapą stanowiące ważny wkład Polski w poznawanie tego kraju. Ptaki i ssaki zebrane przez Kalinowskiego w Peru wzbogaciły kolekcje muzeów w Limie, Waszyngtonie, Londynie, Warszawie.


	
	Article available under CC BY license.
	
	License text: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode