%0 Journal Article
%T Zmiany i wieloletnia zmienność sezonowości przepływu wybranych rzek Polski
%A Jokiel, Paweł
%A Stanisławczyk, Beata
%J Prace Geograficzne
%V 2016
%R 10.4467/20833113PG.16.001.5126
%N Zeszyt 144
%P 9-33
%K indeks sezonowości, odpływ rzeczny, Polska
%@ 1644-3586
%D 2016
%U https://ejournals.eu/czasopismo/prace-geograficzne/artykul/zmiany-i-wieloletnia-zmiennosc-sezonowosci-przeplywu-wybranych-rzek-polski
%X Celem opracowania jest wielopłaszczyznowa analiza zmian oraz wieloletniej zmienności sezonowej struktury odpływu rzecznego w zlewniach położonych w różnych regionach Polski. Oceny stopnia sezonowości przepływu poszczególnych rzek w wieloleciu dokonano na podstawie indeksu sezonowości zaproponowanego przez Markhama (1970). Materiał hydrometryczny stanowiły szeregi przepływów dobowych z 40 przekrojów wodowskazowych z wielolecia 1951–2010. Obliczone średnie indeksy sezonowości przepływów badanych rzek zawierające się w przedziale 8%–37% oraz zakres ich zmienności w wieloleciu, świadczą o podobieństwie skali i dynamiki zmian sezonowych przepływów do zmian zaobserwowanych w obrębie wieloletnich sum opadów atmosferycznych (Kożuchowski, Wibig 1988) oraz odpływów całkowitych ze zlewni z obszaru środkowej Polski (Bartnik, Jokiel 2001). Jednocześnie, jak się wydaje, sezonowa struktura odpływu rzecznego jest nadal w Polsce dość stabilnym w czasie i przestrzeni elementem ustroju rzecznego. Statystycznie istotne trendy (α=0,05) w wieloletnich szeregach indeksów sezonowości zaobserwowano jedynie w siedmiu rzekach. Najmniejszą sezonowością przepływu charakteryzują się rzeki pojezierne i przymorskie. Najsilniej zarysowaną sezonową strukturę odpływu mają zaś rzeki karpackie o ustroju pluwialno- niwalnym oraz niwalno-pluwialnym, a także rzeki nizinne o ustroju niwalnym silnie wykształconym. Współczynniki korelacji wzajemnej obliczone dla szeregów czasowych rocznych indeksów sezonowości poszczególnych rzek dowodzą, że sezonowa struktura odpływu zmienia się w wieloleciu niemal synchronicznie w rzekach sąsiednich, a podobnie w rzekach odwadniających te same regiony.