TY - JOUR
TI - Audyt krajobrazowy – nowy pretekst do badań krajobrazowych czy krok wstecz? Pierwsze wnioski z procedury opracowania audytu
AU - Czochański, Jarosław
TI - Audyt krajobrazowy – nowy pretekst do badań krajobrazowych czy krok wstecz? Pierwsze wnioski z procedury opracowania audytu
AB - W 2015 r. nastąpiły w polskim systemie prawnym zmiany stanowiące efekt opóźnionego wdrożenia zapisów dokumentu Europejskiej Konwencji Krajobrazowej z 2000 r., wprowadzające m.in. wykonanie audytów krajobrazowych na poziomie województw. Zmiany te wprowadziła Ustawa z dnia 24 kwietnia 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu – zwana powszechnie „ustawą krajobrazową”. Na potrzeby tego działania opracowana została nowa, odrębna metodyka i procedura badawcza, oparta na doświadczeniach badań krajobrazowych i kulturowych w Polsce, po raz pierwszy przyjęta w postaci aktu prawa – tj. Rozporządzenia Rady Ministrów. Na zakres audytu krajobrazowego składa się identyfikacja cech przyrodniczych i kulturowych krajobrazu, wyróżnienie jednostek krajobrazowych stanowiących jednolite typologicznie jednostki niższego rzędu od mikroregionów, wykonanie ich badania i ustrukturyzowanej charakterystyki, ocena walorów i zagrożeń oraz – na ich podstawie, wyznaczenie tzw. krajobrazów priorytetowych, wyróżniających się najwyższymi walorami pod względem przyrodniczym, kulturowym i fizjonomicznym. Dla tych krajobrazów następuje opracowanie wniosków i rekomendacji, służących ochronie ich walorów i zrównoważonemu wykorzystaniu ich przestrzeni. Mimo relatywnie długiego okresu przygotowania wymienionego rozporządzenia (ukazało się ono dopiero w 2019 r.) nie ustrzeżono się błędów merytorycznych, polegających na niepełnym zdefiniowaniu zróżnicowania typologicznego krajobrazów Polski, nieprecyzyjnym wskazaniu metod ich wyznaczania i budzącej zastrzeżenia procedurze wyznaczania krajobrazów priorytetowych. Cała metodyka jest na tyle skomplikowana i szczegółowa, że prace nad audytem krajobrazowym, do końca 2023 r. zakończyły jedynie dwa województwa. Pomimo przygotowania dobrych założeń merytorycznych w sferze naukowej, z doświadczeń wykonywania audytów w województwach dobitnie wynika nieprecyzyjne określenie metod wyznaczania i typologizacji jednostek krajobrazowych, błędne sformułowanie sformalizowanych metod służących wyznaczeniu krajobrazów priorytetowych oraz – w rezultacie – uzyskanie zróżnicowanych, niejednorodnych w skali kraju i niezadowalających wyników. Ze względu na bardzo szeroki zakres problemów przeprowadzenia audytu krajobrazowego w artykule skupiono się na ocenie jego pierwszej, zakończonej już części, podziału przestrzeni na jednostki krajobrazowe wg przyjętych kryteriów podziału i typologii oraz ocenie błędów i rozpoznanych problemów wdrażania procedur badawczych. Wnioskiem z tej oceny jest twierdzenie o potrzebie weryfikacji założeń metodycznych audytu, praktycznie na każdym etapie wprowadzonej procedury. Artykuł nie odwołuje się do analogicznych doświadczeń zagranicznych i ma charakter dyskusyjny, skupiając się na wykazaniu błędów i problemów, wymagających zdaniem autora naprawy.
VL - First View (2024)
IS - Zeszyt 177
PY - 2025
SN - 1644-3586
C1 - 2083-3113
SP - 29
EP - 50
UR - https://ejournals.eu/czasopismo/prace-geograficzne/artykul/audyt-krajobrazowy-nowy-pretekst-do-badan-krajobrazowych-czy-krok-wstecz-pierwsze-wnioski-z-procedury-opracowania-audytu
KW - audyt krajobrazowy
KW - typologia krajobrazu
KW - krajobraz