%0 Journal Article
%T Źródła i studnie o znaczeniu kulturowym w regionie świętokrzyskim
%A Zieliński, Artur
%A Choiński, Adam
%A Macias, Andrzej
%J Prace Geograficzne
%V 2024
%R 10.4467/20833113PG.24.008.20681
%N Zeszyt 174
%P 185-226
%K źródła i studnie kulturowe, obiekty kultu religijnego, obiekty chronione
prawnie, tradycje i wierzenia lokalne, region świętokrzyski
%@ 1644-3586
%D 2024
%U https://ejournals.eu/czasopismo/prace-geograficzne/artykul/zrodla-i-studnie-o-znaczeniu-kulturowym-w-regionie-swietokrzyskim
%X Badaniami objęto 26 źródeł i studni o znaczeniu kulturowym oraz cennych walorach przyrodniczych, zlokalizowanych w województwie świętokrzyskim. Opracowanie powstało w oparciu o obserwacje terenowe, analizę dostępnej literatury i materiałów źródłowych oraz informacje uzyskane od osób korzystających z opisywanych obiektów. Opisano aktualny stan źródeł i studni, a także przedstawiono i oceniono sposób ich zagospodarowania, użytkowania oraz ochrony. Regularne rekonesanse i badania terenowe wykazały, że analizowane obiekty są często odwiedzane w celu poboru wody. W większości przypadków zaobserwowano zmiany źródeł, studni oraz ich otoczenia. Do najlepiej zagospodarowanych źródeł należą: Źródło bł. Wincentego Kadłubka w Karwowie, Źródło św. Franciszka w ŚPN, studnia–źródło w Czyżowicach oraz Źródło św. Andrzeja Świerada k. Opatowca, które w istocie jest studnią. Z kolei najgorzej zagospodarowanym obiektem jest „Pod Dębem” koło Staszowa. Najbardziej wydajnymi źródłami okazały się: Burzący Stok (7,58 dm3·s–1), źródło w Pągowcu w Rakowie (1,55 dm3·s–1) i źródło w Kapkazach (1,36 dm3·s–1). Stwierdzono także brak wody w studni na stoku Góry Witosławskiej oraz w Studni Zygmuntowskiej. Wskazano na wybrane, pilne działania ochronne i prewencyjne, które zdaniem autorów, są niezbędne dla zachowania opisywanych obiektów oraz związanych z nimi tradycji. Ponadto zarekomendowano uporządkowanie nazw obiektów.