%0 Journal Article
%T Szkoła raczańska w służbie dawnych tradycji i wartości
%A Lis-Wielgosz, Izabela
%J Kultura Słowian
%V 2024
%R 10.4467/25439561KSR.24.008.20755
%N Tom XX
%P 123-135
%K szkoła raczańska, tradycja piśmiennicza, tradycja kulturowa, ciągłość, serbskie średniowiecze, czas przejściowy
%@ 2451-4985
%D 2024
%U https://ejournals.eu/czasopismo/kultura-slowian/artykul/szkola-raczanska-w-sluzbie-dawnych-tradycji-i-wartosci
%X Artykuł podnosi problem trwałości i ciągłości tradycji piśmienniczej, literackiej oraz kulturowej na ziemiach serbskich i terenach przez Serbów zasiedlonych na skutek migracji – Wielkiego Exodusu (Velika Seoba Srba) 1690 roku. Rozważania koncentrują się na niewielkim, lecz bardzo wpływowym, środowisku mnichów raczańskich, którego wysiłki na rzecz podtrzymania i ocalenia dawnych (średniowiecznych) tradycji i wartości znacząco wpłynęły na periodyzacyjny model kultury i literatury serbskiej, a czas działalności raczan – zwłaszcza na uchodźstwie (na obszarze południowych Węgier) – uznać należy za okres pielęgnowania dawnych (średniowiecznych) wzorców i jednocześnie powolnej preorientacji kulturowej i wkraczania na ścieżkę nowożytności. Refleksja dotyka zatem kwestii trwałości epoki serbskiego średniowiecza i tzw. okresu przejściowego (czasu paralelnie rozwijającej się literatury średniowiecznej, literatury barokowej, zawierającej wzorce zarówno postbizantyjskiej literatury średniowiecznej, jak i nowe – oparte o model syntezującego średniowiecze i renesans baroku polsko-ukraińskiego, a także literatury barokowo-oświeceniowej), nade wszystko zaś przypomina o losach, wielkiej roli i wkładzie w dziedzictwo kulturowo-społeczne (szczególnie piśmiennicze i literackie) nieformalnej, lecz wpływowej szkoły raczańskiej, zwykle marginalizowanej, z rzadka eksponowanej w opracowaniach i dyskusjach naukowych.