%0 Journal Article
%T Eurotas Eutychidesa. Przyczynek do badań nad ikonografią pływaków w sztuce starożytnej
%A Skrzyniarz, Sławomir
%J Modus. Prace z historii sztuki
%V Ealy View 2024
%N Tom 24

%K Eurotas, Orontes, personifikacje, rzeka, rzeźba, sztuka hellenistyczna, Eutychides, starożytne
opisy dzieł sztuki, Pliniusz Starszy, Filip
z Tesaloniki, przedstawienia
pływaków, sztuka
pływania
%@ 1641-9715
%U https://ejournals.eu/czasopismo/modus-prace-z-historii-sztuki/artykul/eurotas-eutychidesa-przyczynek-do-badan-nad-ikonografia-plywakow-w-sztuce-starozytnej
%X Pliniusz Starszy oraz Filip z Tesaloniki, pisząc o wykonanym przez Eutychidesa (IV/III w. p.n.e.) posągu, który przedstawiał personifikację rzeki Eurotas, podkreślają, że w tym, niezachowanym do naszych czasów, dziele sztuka rzeźbiarska sprawiała wrażenie, odpowiednio, „bardziej płynnej niż nurt rzeki” (amne liquidior), względnie „bardziej płynnej niż woda” (ὕδατοσ ὑγρότερς). Obaj starożytni autorzy najpewniej mieli na myśli wyjątkową płynność ruchów, jaką charakteryzowało się dzieło, trafnie oddającą tożsamość ukazanej postaci. Filip z Tesaloniki dodatkowo nadmienia, że artysta ukazał ją jako pływaka przemierzającego rzeczny nurt (ὡς […] διάβροχος ἕν ῥεέθροις […] ὑγροβατῶν). Ponieważ personifikacja innej rzeki, a mianowicie Orontesu, obecna w najsłynniejszym dziele Eutychidesa – znanej m.in. z zachowanych kopii rzeźbiarskich Tyche Antiochii – to zanurzony w wodzie pływak z ramionami ułożonymi w kształt fali (co, notabene, stwarza wrażenie płynności), można założyć, że Eurotas Eutychidesa ukazany został z wykorzystaniem tej właśnie formuły. Była ona nowatorska nie tylko w kontekście ikonografii bóstw rzecznych / personifikacji rzek, co kilkakrotnie już podkreślano, ale stanowiła też najwcześniejszą udaną próbę stworzenia pełnoplastycznego wizerunku płynącej postaci, co zapewnia Eutychidesowi poczesne miejsce w dziejach rzeźby starożytnej. Założywszy, że Eurotas, podobnie jak Orontes umieszczony u stóp Tyche Antiochii, ukazany został jako półpostać pływaka z faliście ułożonymi ramionami, wypada przyjąć, że zachowane posążki powszechnie interpretowane jako wizerunki Orontesu inspirowane towarzyszem antiocheńskiej Tyche, równie dobrze mogą być kopiami lub trawestacjami innego dzieła Eutychidesa – niezachowanej personifikacji Eurotasu.