%0 Journal Article
%T Roman Ingarden’s Ontology and Non-anthropocentric Humanities: On (Non-)Obvious Relationships
%A Cyzman-Eid, Marzenna
%J Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis
%V 2024
%R 10.4467/20843933ST.24.005.20372
%N Volume 19, Issue 1
%P 49-58
%K humanistyka nieantropocentryczna, zwrot ku rzeczom, ontologia, rzecz, Roman
Ingarden
%@ 1897-3035
%D 2024
%U https://ejournals.eu/czasopismo/studia-litteraria-uic/artykul/roman-ingardens-ontology-and-non-anthropocentric-humanities-on-non-obvious-relationships
%X Dyskurs humanistyki nieantropocentrycznej ma esencjalizujący i ontologizujący charakter, co stwarza możliwość jego zestawienia z ontologią Romana Ingardena. Problemy, które są rozważane przez badaczy, takich jak Bjørnar Olsen i Graham Harman, wydają się zbieżne z rozważaniami polskiego filozofa. Pojęcia problematyzowane zarówno w dyskursie nieantropocentrycznym, jak i w teorii Ingardena to między innymi: samoistność, autonomia i niezależność przedmiotu od poznającego podmiotu oraz sposób uposażenia przedmiotu jako podmiotu własności. Mimo że dla współczesnych badaczy najważniejsze znaczenie mają pytania funkcjonalne (jak działają rzeczy jako nie-ludzcy aktorzy w rzeczywistości i jakie związki tworzą z bytami ludzkimi), stawiane przez nich pytania esencjalne pozwalają na lepsze rozpoznanie tego, co warunkuje działanie, a nawet sprawczość przedmiotów. Wprowadzenie dyskursu humanistyki nieantropocentrycznej w kontekst ontologii Ingardena mogłoby pozwolić między innymi na doprecyzowanie pojęć. W ten sposób zwrot ku rzeczom, dotychczas nieposiadający własnego słownika, mógłby zyskać większą dystynktywność jako nowy styl myślowy współczesnej humanistyki.