%0 Journal Article
%T Niemiecki tłumacz‑polonofil Heinrich Nitschmann (1826–1905) i jego gdańskie debiuty literackie
%A Lukas, Katarzyna
%J Rocznik Gdański
%V 2023
%R 10.26881/rgtn.2023.10
%N LXXXIII (83)
%P 160-178
%K Heinrich Nitschmann, Karl Theodor Bertling, Gdańsk, przekład literacki, polsko‑niemieckie
kontakty literackie
%@ 0080-3456
%D 2023
%U https://ejournals.eu/czasopismo/rocznik-gdanski/artykul/niemiecki-tlumacz-polonofil-heinrich-nitschmann-1826-1905-i-jego-gdanskie-debiuty-literackie
%X Artykuł jest poświęcony postaci Heinricha Nitschmanna – niemieckiego tłumacza i popularyzatora literatury polskiej w Niemczech, jednego z najbardziej wpływowych uczestników polsko‑niemieckich kontaktów kulturowych w drugiej połowie XIX w. W artykule podkreślono regionalny, pograniczny aspekt biografii tłumacza, związanego całe życie z Elblągiem, zwracając jednak uwagę przede wszystkim na pomijane w dotychczasowych opracowaniach związki Nitschmanna z Gdańskiem. Skupiono się na jego wieloletniej współpracy z gdańskim księgarzem i wydawcą Karlem Theodorem Bertlingiem. Umożliwił on Nitschmannowi debiut translatorski (jako wydawcy antologii własnych przekładów poezji polskiej) i autorski (zbiór esejów Erinnerungen an Oliva, wyrażający zarówno emocjonalną więź tłumacza z Pomorzem, jak i stosunek do natury charakterystyczny dla wykształconego niemieckiego mieszczaństwa XIX w.). W artykule postawiono tezę, że to gdański wydawca utorował Nitschmannowi drogę na rynek wydawniczy w Niemczech: w Lipsku i Dreźnie, w istotny sposób przyczyniając się do jego późniejszych sukcesów. Publikacje Nitschmanna: jego antologie przekładowe oraz popularny zarys literatury polskiej (Geschichte der polnischen Litteratur) miały wiele wznowień i kształtowały obraz polskiej kultury wśród niemieckich odbiorców epoki wilhelmińskiej. Przykład udanej współpracy Nitschmanna i Bertlinga pokazuje, jak synergia działań tłumacza i wydawcy – postaci z perspektywy historycznoliterackiej często marginalizowanych – przekładała się na władzę w polu literackim i możliwość wpływu na polsko‑niemieckie kontakty literackie w XIX w.