%0 Journal Article
%T Prawna ochrona dziedzictwa naturalnego w Polsce – wyzwania i perspektywy
%A Zębek, Elżbieta
%J Santander Art and Culture Law Review
%V 2024
%R 10.4467/2450050XSNR.24.003.19808
%N 1/2024 (10)
%P 39-56
%K prawo ochrony środowiska, ochrona dziedzictwa naturalnego, Lista światowego dziedzictwa UNESCO, dobra przyrodnicze, krajobrazy kulturowe
%@ 2391-7997
%D 2024
%U https://ejournals.eu/czasopismo/saaclr/artykul/prawna-ochrona-dziedzictwa-naturalnego-w-polsce-wyzwania-i-perspektywy
%X Przedmiotem artykułu jest stan prawny i stan ochrony obiektów dziedzictwa naturalnego wpisanych na Listę światowego dziedzictwa UNESCO w Polsce. W skład dóbr naturalnych wpisanych na Listę wchodzą dobra przyrodnicze i krajobrazy kulturowe jako obiekty towarzyszące zabytkom. Prawna ochrona zasobów przyrodniczych i krajobrazowych jest uregulowana głównie w ustawie o ochronie przyrody, ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Jednakże brak jest jednoznacznego wyodrębnienia ochrony dóbr przyrodniczych będących przedmiotem ochrony Konwencji UNESCO w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego w polskim systemie prawnym, co powoduje wiele problemów natury prawnej, związanych z ochroną tych dóbr, zarządzaniem nimi i ich monitoringiem. Konsekwencją takiego stanu może być degradacja dóbr przyrodniczych, w szczególności unikatowych siedlisk przyrodniczych, których prawnokarna ochrona jest niezadowalająca. W Polsce są tylko dwa obiekty dziedzictwa naturalnego – Puszcza Białowieska i pradawne lasy bukowe w Bieszczadzkim Parku Narodowym. Należy zatem dążyć do poszerzenia Listy światowego dziedzictwa, jednakże wcześniej należy rozważyć wzmocnienie ochrony prawnej takich obiektów w ustawie o ochronie przyrody poprzez wyodrębnienie tej formy lub ustanowienie odrębnych aktów prawnych, regulujących użytkowanie i ochronę takich obiektów. Tylko ochrona prawna na poziomie krajowym będzie najskuteczniejsza.