%0 Journal Article
%T Kultura opozycyjna. Między jurodiwymi a instytucjonalizacją
%A Bäcker, Roman
%J Wolność i Solidarność
%V 2023
%R 10.4467/25434942WS.23.001.19652
%N nr 15
%P 7-19
%K kultura opozycyjna jako typ kultury politycznej, kultura opozycyjna jako działalność artystyczna, reżimy autokratyczne, PRL
%@ 2082-6826
%D 2024
%U https://ejournals.eu/czasopismo/wolnosc-i-solidarnosc/artykul/kultura-opozycyjna-miedzy-jurodiwymi-a-instytucjonalizacja
%X Celem tego tekstu jest stworzenie aparatu pojęciowego (siatki kategorii teoretycznych) umożliwiającego wyjaśnianie wszelkich możliwych przejawów kultury opozycyjnej w reżimach autokratycznych. Wyróżniam dwa podstawowe rozumienia kultury opozycyjnej: społeczną i dziedzinową. Pierwsza to ogół postaw nieaprobatywnych wobec niedemokratycznego reżimu politycznego. Ta druga to wszelkie przejawy twórczości artystycznej krytyczne wobec istniejącego reżimu politycznego. Wyróżniam trzy podstawowe typologie kultur opozycyjnych w tym drugim rozumieniu ze względu na następujące kryteria: kształt organizacyjny, miejsce ekspresji artystycznej oraz poziomy negacji danego reżimu. Pierwsza typologia dotycząca kształtu organizacyjnego pozwala na zróżnicowanie podmiotów kultury opozycyjnej ze względu na ich liczebność oraz siłę więzi społecznych wytwarzanych w czasie pełnienia tej funkcji społecznej. Druga typologia pozwala na określenie przestrzeni wolności dla podmiotów kultury opozycyjnej, a trzecia – poziomu refutacji przez nich danego systemu politycznego.