@article{018e9e4f-cdb1-702b-be70-24666acae3bc,
author = {Przemysław  Nowicki},
title = {Dąbianin Lajwe Wołkowicz i jego relacja pt. „Dąbie” z Archiwum Getta Warszawy (tzw. Archiwum Ringelbluma)},
journal = {Polonia Maior Orientalis},
volume = {2023},
number = {X},
year = {2023},
issn = {2392-0106},
pages = {329-348},keywords = {Dąbie; Koło; Zagłada; Żydzi; Archiwum Getta Warszawy; Lajwe Wołkowicz; Abram Rój; Szlama Winer; Michał Podchlebnik},
abstract = {To kolejna publikacja relacji Lajwego Wołkowicza pt. „Dąbie” w przekładzie z języka jidysz na polski, ale pierwsza w korelacji z informacjami na temat pełnych personaliów jej autora – imienia, daty i miejsca urodzenia, a ponadto imion rodziców i rodzeństwa, dziennych dat urodzeń, statusu rodzinnego oraz pozycji społecznej najbliższej rodziny świadka i innych osób z tego dokumentu, żyjących i pracujących w przedwojennym, niewielkim mieście w powiecie kolskim. Prezentowane w artykule świadectwo pochodzi z Podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego, tzw. Archiwum Ringelbluma (Oneg Szabat). Jest to niezwykle ważne źródło dotyczące zagłady Żydów w powiecie kolskim (1941 i 1942 r.) oraz funkcjonowania pierwszego ośrodka zagłady utworzonego na ziemiach polskich wcielonych do III Rzeszy, zorganizowanego w Chełmnie nad Nerem. Lajwe Wołkowicz opowiada o wojennych losach społeczności żydowskiej Dąbia. Do Koła został wysłany przez miejscowy Judenrat 11 grudnia 1941 r. Przejeżdżając przez Chełmno, przy otwartych drzwiach kościoła zauważył bagaże. Zatrzymał się i wszedł do środka. Nikogo nie było w środku i nikt nie kwestionował jego obecności w wiosce. W Kole nie było Żydów na ulicach, ale spotkał się z dwoma członkami Judenratu. Powiedzieli mu o transportach do Chełmna (Kulmhof), podobnie jak miejscowy Polak, którego spotkał dwukrotnie podczas podróży. Lajwe Wołkowicz uciekł z Dąbia w dniu rozpoczęcia wywózek. Spędził około pięciu tygodni w Grabowie, zanim ostatecznie udał się do Warszawy i spisał swoje zeznania.
 },
doi = {10.4467/27204006PMO.23.017.17790},
url = {https://ejournals.eu/czasopismo/polonia-maior-orientalis/artykul/dabianin-lajwe-wolkowicz-i-jego-relacja-pt-dabie-z-archiwum-getta-warszawy-tzw-archiwum-ringelbluma}
}