%0 Journal Article
%T Prywatna wielka własność ziemska na Litwie. Dobra retowskie Marii z Potulickich Ogińskiej w okresie I wojny światowej
%A Nowicki, Ryszard
%J Santander Art and Culture Law Review
%V 2023
%R 10.4467/2450050XSNR.23.011.18123
%N 1/2023 (9)
%P 159-186
%K własność prywatna, Litwa, wojna, dobra kultury, Maria Ogińska, Retów, XX wiek
%@ 2391-7997
%D 2023
%U https://ejournals.eu/czasopismo/saaclr/artykul/prywatna-wielka-wlasnosc-ziemska-na-litwie-dobra-retowskie-marii-z-potulickich-oginskiej-w-okresie-i-wojny-swiatowej
%X Artykuł źródłowy przedstawia problemy związane z funkcjonowaniem prywatnych dóbr retowskich Marii Ogińskiej na Litwie w okresie I wojny światowej. Podstawą jego powstania jest odszukane w Archiwum Narodowym w Krakowie rękopiśmienne sprawozdanie zarządcy tego majątku Kazimierza Rzeszowskiego. Posiadłości znajdowały się na terenie zaboru rosyjskiego. Od 1915 r. były pod okupacją niemiecką. Pełnomocnik przez kilka lat podejmował formalne i nieformalne działania, by zabezpieczyć majątek księżnej. W wyniku osobistej interwencji ochronił przed spaleniem pałac w Pojeziorach, stanowiący własność Zygmunta Nagurskiego. Po zakończeniu wojny i powstaniu państwa litewskiego dobra retowskie zostały upaństwowione. Unikatowy materiał rękopiśmienny dostarcza informacji o losach dóbr kultury zgromadzonych w pałacu w Retowie. Stanowi dowód zniszczenia oraz rozproszenia cennego dla Litwinów i Polaków dziedzictwa kulturowego, związanego z prywatną wielką własnością ziemską książąt Ogińskich.