%0 Journal Article
%T Między administracyjną Scyllą i uczoną Charybdą. Urzędnik czy historyk — rozterki u narodzin profesjonalnej archiwistyki w Stanach Zjednoczonych
%A Pudłowski, Leszek
%J Przegląd Archiwalno-Historyczny
%V 2022
%R 10.4467/2391-890XPAH.22.005.17217
%N Tom IX
%P 73-97
%K archiwistyka Stanów Zjednoczonych, geneza archiwów amerykańskich, Archiwum Narodowe USA, archiwa stanowe USA, pionierzy archiwistyki amerykańskiej
%@ 2391-890X
%D 2022
%U https://ejournals.eu/czasopismo/przeglad-archiwalno-historyczny/artykul/miedzy-administracyjna-scylla-i-uczona-charybda-urzednik-czy-historyk-rozterki-u-narodzin-profesjonalnej-archiwistyki-w-stanach-zjednoczonych
%X 
	W Stanach Zjednoczonych istniały dwa nurty archiwistyki. Klasyczny był związany z administracją, drugi zaś tworzyli aktywni obywatele pragnący utrwalić proces narodzin nowego państwa. Podwaliny oficjalnej administracji i biurokracji tworzył Charles Thomson, sekretarz pierwszego, zbuntowanego Kongresu Kontynentalnego w 1774 r. To on, pracując w parlamencie, ukształtował zalążki archiwum władz centralnych w 518 woluminach i dlatego słusznie jest nazywany ojcem chrzestnym amerykańskich archiwistów. Po zdobyciu niepodległości już na pierwszej sesji nowego Kongresu we wrześniu 1789 r. przyjęto Ustawę o zapewnieniu bezpiecznego przechowywania akt, dokumentacji i pieczęci Stanów Zjednoczonych, lecz przez cały wiek XIX nie zdołano stworzyć Archiwum Narodowego. Drugi nurt archiwistyki od zarania USA tworzyli pasjonaci historii, którzy gromadzili indywidualne kolekcje archiwaliów i druków ulotnych. Z czasem wyrastały z nich samodzielne, instytucjonalne biblioteki lub też zbiory te zasilały zasoby innych archiwów, bibliotek czy muzeów. Wśród najwybitniejszych kolekcjonerów warto wymienić Ebenezera Hazarda, Jareda Sparksa czy Lymana Copelanda Drapera. Z czasem także poszczególne stany zaczęły tworzyć instytucje o charakterze historyczno-archiwalnym, z których wyrastały historyczne ośrodki informacyjne i archiwa rządów stanowych. Archiwum Narodowe powołano dopiero w 1934 r. Zatrudniono w nim wielu historyków, którzy liczyli na pracę nad dziejami kraju, lecz zalew współczesnej dokumentacji sprawił, że dopiero po wielu latach żmudnych, biurokratycznych działań mogli podjąć współpracę z historykami. A toczący się wśród nich spór o to, gdzie przebiega granica między powołaniem archiwisty i historyka, pozostaje aktualny do dzisiaj.

	
	Between administrative Scylla and academic Charybdis: Clerk or historian — dilemmas in the early days of professional archival science in the United States 

	In the United States, two main trends in archival science can be distinguished: traditional archival activities related to administration on the one hand, and on the other, active citizens who wanted to record the development of the new country. The foundation for the official administration and institutions was laid by Charles Thomson, the secretary of the first rebel Continental Congress in 1774. He worked in the parliament and laid the groundwork for the central authorities’ archive, encompassing 518 volumes. Thus, he is rightly referred to as the “godfather” of all American archivists. At the first session of the Congress after the USA had gained independence, in September 1789, it adopted the Act to provide for the safe-keeping of the Acts, Records and Seal of the United States. However, the authorities failed to establish the National Archives throughout the whole 19th century. The second trend in the history of American archival science was shaped by history lovers, with their individual collections and ephemera. With time, those grew into full-fledged, institutional libraries or were incorporated into the fonds of other archives, libraries, or museums. The most prominent collectors included Ebenezer Hazard, Jared Sparks, and Lyman Copeland Draper. Over time, individual states also started establishing historical and archival institutions, which grew to become centers of historical information or archival offices of state governments. The National Archives were only established in 1934, and employed many historians who hoped to work on the history of the country; however, the influx of contemporary documentation meant that only after many years of tedious, bureaucratic work could they start any actual historical cooperation. Meanwhile, the dispute regarding the line between the vocations of an archivist and a historian remains unresolved until today.

	Keywords: archival science in the United States, the origins of American archives, American National Archives, American state archives, pioneers of American archival science