%0 Journal Article
%T Konstanty Borzęcki – przypadkowy bohater w mikrohistorycznym studium dwukulturowości
%A Ayşen Kaim, Agnieszka
%J Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny
%V 2020 (XLVI)
%R 10.4467/25444972SMPP.20.020.12336
%N Nr 2 (176)
%P 281-306
%K turo-aryjskość, postać „pomiędzy”, renegat, poturczeniec, „słabe więzi”, podwójna izolacja, tożsamość wielowarstwowa
%@ 2081-4488
%D 2020
%U https://ejournals.eu/czasopismo/smpp/artykul/konstanty-borzecki-przypadkowy-bohater-w-mikrohistorycznym-studium-dwukulturowosci
%X Tekst jest opracowaniem studium przypadku dwukulturowości (polsko-chrześcijańskiej i osmańsko-muzułmańskiej) Konstantego Borzęckiego (1826–1876), polskiego powstańca emigranta z XIX w., który przeszedł na islam i przyjął imię Mustafa Dżelaleddin Pasza (tur. Mustafa Celâlettin Paşa). Do historii kultury Turcji przeszedł dzięki nośności jego teorii o europejskim pochodzeniu Turków. Można uznać , że na jego formację ideologiczną i życiową jako polskiego bohatera tureckiej wizji narodu wpłynął splot wielu okoliczności, jak: doświadczenie życia w polskiej ziemiańskiej rodzinie, seminarium, rozczarowanie powstańcze, opuszczenie kraju i konwersja na islam, czynna służba w armii osmańskiej, praca publicysty-ideologa nowo tworzącej się państwowości tureckiej. Myśl Borzęckiego ewoluowała, w działalności jego potomków i innych inspirujących się jego pracą Les Turcs Anciens et Modernes (Turcy dawni i nowi, Konstantynopol, 1869). Teoria turo-aryjskości zarysowana przez Borzęckiego stała się podstawą reform kulturowych, zwłaszcza zmiany alfabetu (z arabskiego na łaciński) za czasów Republiki Turcji (1928). Tekst proponuje zerwanie z anachroniczną terminologią jak „poturczeniec”, a w zamian, promuje zapożyczony z zachodnioeuropejskiej literatury naukowej: termin postać „pomiędzy”, („go between”), i pośrednika kulturowego („cultural broker”). Analiza sięga też do delikatnej strony podwójności, jaką są słabe więzi z dawnym środowiskiem chrześcijańskim przed apostazją i z nowym muzułmańskim, a nawet podwójnym wykluczeniu ze strony obu środowisk, w świetle socjologicznej teorii Marka Granovettera.