„Wy jesteście aparatem, który ma demaskować wroga”. Polscy cenzorzy w latach 40. XX wieku
Wybierz format
RIS BIB ENDNOTE„Wy jesteście aparatem, który ma demaskować wroga”. Polscy cenzorzy w latach 40. XX wieku
Data publikacji: 28.03.2018
Zeszyty Prasoznawcze, 2017, Tom 60, Numer 4 (232), s. 904-921
https://doi.org/10.4467/22996362PZ.17.051.8193Autorzy
„Wy jesteście aparatem, który ma demaskować wroga”. Polscy cenzorzy w latach 40. XX wieku
Celem artykułu jest przybliżenie metod pracy cenzorów (w tym placówek terenowych) z Centralnego Biura Kontroli Prasy, powstałego w styczniu 1945 r., następnie zaś przekształconego, w listopadzie 1945 r., w Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. W artykule dokonano próby zarysowania sylwetki statystycznego cenzora, z uwzględnieniem wieku, wykształcenia oraz przynależności do partii. Celem opracowania było również udzielenie odpowiedzi na następujące pytania: jaki wpływ mieli tzw. radzieccy doradcy z GŁAWLIT-u na proces tworzenia się cenzury instytucjonalnej na ziemiach polskich podczas II wojny? W jakich okolicznościach powstało Centralne Biuro Kontroli Prasy? Kim byli pierwsi cenzorzy? Z jakich środowisk/grup zawodowych się wywodzili? Według jakich kryteriów wybierano cenzorów tuż po powstaniu CBKP?
Archiwum Akt Nowych (AAN), GUKPPiW, Biuletyn Informacyjno-Instruktażowy 1955, nr 1 (37), sygn. 420.
Archiwum Akt Nowych (AAN), GUKPPiW, Sekretariat Prezesa. Odprawy krajowe 4–5.06.1948, tom III, sygn. 421.
Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu (ZNiO) , Archiwum Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Wiadomości z kraju za okres od 16 sierpnia do 21 października 1946, sygn. 66/99/1.
Błażyński Z. (2003). Mówi Józef Światło: Za kulisami bezpieki i partii 1944–1955. Warszawa.
Goriajeva T.M. (1995). Blickrig v Polszu. W: taż (red.). Iskljuczit’ wsiakije upominanija… Oczerki istorii sovietskoj cenzury (s. 107–138). Moskwa.
Janowski W. (2013). Główny Urząd Kontroli Pracy, Publikacji i Widowisk w latach 1945–1947. W: K. Budrowska, E. Dąbrowicz, M. Lula (red.). Literatura w granicach prawa (XIX–XX w.) (s. 151–165). Warszawa.
Janowski W. (2013). Weryfikacja członków Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Partii Socjalistycznej w 1948 r. W: M. Jabłonowski, W. Jakubowski, T. Krawczak (red.). Zwrot polityczny ’48. Między polskądrogąa projektem uniwersalnym (s. 295–319). Warszawa.
Kołakowski P. (2002). NKWD i GRU na ziemiach polskich 1939–1945. Warszawa.
Kośmider T. (2013). Wojsko polskie z perspektywy 1948 roku. W: M. Jabłonowski, W. Jakubowski, T. Krawczak (red.). Zwrot polityczny ’48. Między polskądrogąa projektem uniwersalnym (s. 185–205). Warszawa.
Nałęcz D. (oprac.) (1994). Główny Urząd Kontroli Prasy 1945–1949. Warszawa.
Paczkowski A. (1996). Cenzura 1946–1949: statystyka działalności. Zeszyty Historyczne, z. 116(494), s. 22–57.
Pierwszy cenzor Polski Ludowej (1994). Rzeczpospolita, 16–17 VII.
Romek Z. (oprac.) (2000). Cenzura w PRL. Relacje historyków. Warszawa.
Siemiątkowski Z. (2013). Następstwa 1948 roku dla wywiadu wojskowego i cywilnego. W: M. Jabłonowski, W. Jakubowski, T. Krawczak (red.). Zwrot polityczny ’48. Między polskądrogąa projektem uniwersalnym (s. 209–224). Warszawa.
Skubisz P. (2013). Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego a rok 1948. W: M. Jabłonowski, W. Jakubowski, T. Krawczak (red.). Zwrot polityczny ’48. Między polskądrogąa projektem uniwersalnym (s. 169–184). Warszawa.
Torańska T. (1990). Oni. Warszawa.
Torański B. (2016). Knebel. Cenzura w PRL-u. Warszawa.
Zaremba M. (2001). Komunizm, legitymizacja, nacjonalizm. Nacjonalistyczna legitymizacjawładzy komunistycznej w Polsce. Warszawa.
Zaremba M. (2012). Wielka Trwoga. Polska 1944–1947. Ludowa reakcja na kryzys. Kraków.
Informacje: Zeszyty Prasoznawcze, 2017, Tom 60, Numer 4 (232), s. 904-921
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
„Wy jesteście aparatem, który ma demaskować wroga”. Polscy cenzorzy w latach 40. XX wieku
“You are an apparatus designed to expose the enemy.” Polish censors in the 1940s
Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii, Uniwersytet Warszawski
Publikacja: 28.03.2018
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1508
Liczba pobrań: 1220