Przedmiotem artykułu jest ukazanie roli, jaką spełniają mniejszości – z jednej strony grecka, żyjąca w Albanii, z drugiej zaś albańska – w Grecji, w generowaniu konfl iktów lub ich wyciszaniu, czyli zobrazowanie ich wpływu na wzajemne relacje między Atenami i Tiraną. W tym celu wykorzystano teorię instrumentalnego ujęcia konfl iktów na tle narodowym i religijnym, które tacy uczeni jak: A. Cohen, Anthony D. Smith, Stephan Cornell i Dauglas Hartmann1 uważają w obecnej dobie za najistotniejszą kwestię dla badań nad antagonizmami. Uznają oni bowiem, że spory powstające na tle etnicznym i religijnym są w dużej mierze kreowane przez elity polityczne, liderów politycznych, którzy wskazują na odmienną tożsamość kulturową, religijną, narodową – czyli specyfi kę poszczególnych grup, których świadomość wspólnotowa jest niezaprzeczalna2. Podstawowym celem nie jest zatem odpowiedź na pytanie, jak dalece różnorodność poszczególnych regionów (zwłaszcza pogranicza) i wspólnot jest czynnikiem wystarczającym, by do konfl iktów dochodziło, ale w jakim stopniu polityka poszczególnych państw ma wpływ na łagodzenie, a nawet zapobieganie, czy też odwrotnie, celowe podtrzymywanie konfl iktów czy wręcz ich kreowanie. Niezbędnym instrumentem w realizacji tych procesów jest odwoływanie się władzy, elit politycznych czy też ich liderów do „zbiorowej nazwy własnej, wspólnego pochodzenia, kultywowania pamięci historycznej, jednego lub wielu elementów wspólnej kultury, do związków z określoną ‘ojczyzną’ i do pewnego stopnia solidarności”3. Najważniejszym zadaniem będzie wykazanie, że tak w Grecji, jak i w Albanii doszło do wyraźnego uzależnienia polityki mniejszościowej od historii, a także jej wykorzystania w bieżącej polityce zagranicznej obydwóch państw. 

The article proves that both Greece and Albania saw a clear dependence of the minority policy from history and its exploitation in the current foreign policy. In Albania, the law, enacted by the communist authorities, is still in force, and so is the principle by which national minorities live exclusively in the so-called minority areas. With regard to the acquisition of Albanian or foreign citizenship, the government in Tirana applies the principle, which is in line with the declaration of the League of Nations, signed by Albania on 2 October, 1921, and even today, it cites this legal solution. Still, nationality it is dependent on the entry in the National Register of Births, Marriages and Deaths, in which the nationality of each Albanian citizen is determined. This law has been modified by the authorities in Tirana as a result of pressure from the European Union. The situation of Albanians in Greece is even worse. The following are prohibited: free use of the term ‘Albanian’, setting up organisations or publishing national magazines. Also, there are no schools with the Albanian language as the medium of instruction in Greece. However, the Albanian minority has the right to establish their organisations, cultural societies and issue magazines published in the language of their fathers without specifying their national character. Currently, Greeks in Albania have their schools, they enjoy the support for the Greek clergy in Orthodox churches and form their own political parties and associations of both a cultural and educational nature. In turn, Greece has no intention whatsoever of starting a discussion about the establishment of a school with the Albanian language as the medium of instruction in Filiates (known as Filat in Albanian), although such a demand has been presented by its residents. For the Greeks, the problem of the Chams (Albanians in Greece) does not exist, and the Cham people only have support for their eff orts in Albania. The support that Tirana received from Athens is signifi cant, when it was applying for NATO membership, and Greece’s positive attitude towards the Albanians in their eff orts to join the European Union. From Tirana’s point of view, it is much more crucial in the current situation than admitting by Athens that Albanians live in Greece.