Obecnie trwa nabór artykułów do numerów 2026/1 i 2026/2.
W czasopiśmie został stworzony nowy dział "Recenzje". Zachęcamy do nadsyłania omówień publikacji wpisujących się tematycznie w profil czasopisma.
Romanica Cracoviensia to czasopismo naukowe poświęcone kulturom - literaturom i językom - romańskim, czyli francuskim, hiszpańskim, katalońskim, portugalskim, galicyjskim, włoskim, rumuńskim i wielu mniejszym romańskim obszarom językowym.
Czasopismo jest publikowane w zeszytach kwartalnych online przez Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wszystkie artykuły zostały napisane w językach romańskich lub w języku angielskim.
Czasopismo współpracuje z Wydziałem Filologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
Ouvrage publié avec le concours de la Faculté des Lettres de l’Université Jagellonne de Cracovie. / The publication of this volume was financed by the Jagiellonian University in Kraków – Faculty of Philology of the Jagiellonian University.
Ouvrage cofinancé par le programme « Excellent Science » du Ministre de l’Éducation et des Sciences. / The publication of this volume is co-financed by the program “Excellent Science” of the Minister of Educatio.
Ouvrage publié avec le concours de la Faculté des Lettres de l’Université Jagellonne de Cracovie avec le soutien de l’Université Pédagogique de Cracovie et de Wallonie-Bruxelles International.
Sekretarz redakcji:
Karolina Czerska, Agnieszka Kocik, Tomasz Krupa
L’internationalisation de la revue Romanica Cracoviensia par l’augmentation du nombre d’évaluateurs étrangers en 2021 – projet financé dans le cadre du contrat no 898/P-DUN/2019 sur les fonds du Ministère des sciences et de l’enseignement supérieur destinés à promouvoir les sciences.
Umiędzynarodowienie czasopisma „Romanica Cracoviensia” przez zwiększenie liczby zagranicznych recenzentów w roku 2021 – zadanie finansowane w ramach umowy nr 898/P-DUN/2019 ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.
Sekretarz redakcji:
Karolina Czerska, Agnieszka Kocik, Tomasz Krupa
L’internationalisation de la revue Romanica Cracoviensia par l’augmentation du nombre d’évaluateurs étrangers en 2021 – projet financé dans le cadre du contrat no 898/P-DUN/2019 sur les fonds du Ministère des sciences et de l’enseignement supérieur destinés à promouvoir les sciences.
Umiędzynarodowienie czasopisma „Romanica Cracoviensia” przez zwiększenie liczby zagranicznych recenzentów w roku 2021 – zadanie finansowane w ramach umowy nr 898/P-DUN/2019 ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.
Sekretarz redakcji:
Karolina Czerska, Agnieszka Kocik, Tomasz Krupa
L’internationalisation de la revue Romanica Cracoviensia par l’augmentation du nombre d’évaluateurs étrangers en 2021 – projet financé dans le cadre du contrat no 898/P-DUN/2019 sur les fonds du Ministère des sciences et de l’enseignement supérieur destinés à promouvoir les sciences.
Umiędzynarodowienie czasopisma „Romanica Cracoviensia” przez zwiększenie liczby zagranicznych recenzentów w roku 2021 – zadanie finansowane w ramach umowy nr 898/P-DUN/2019 ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.
Sekretarz redakcji:
Karolina Czerska, Agnieszka Kocik, Tomasz Krupa
L’internationalisation de la revue Romanica Cracoviensia par l’augmentation du nombre d’évaluateurs étrangers en 2021 – projet financé dans le cadre du contrat no 898/P-DUN/2019 sur les fonds du Ministère des sciences et de l’enseignement supérieur destinés à promouvoir les sciences.
Umiędzynarodowienie czasopisma „Romanica Cracoviensia” przez zwiększenie liczby zagranicznych recenzentów w roku 2021 – zadanie finansowane w ramach umowy nr 898/P-DUN/2019 ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.
L’internationalisation de la revue Romanica Cracoviensia par l’augmentation du nombre d’évaluateurs étrangers dans les années 2019 et 2020 – projet financé dans le cadre du contrat no 898/P-DUN/2019 sur les fonds du Ministère des sciences et de l’enseignement supérieur destinés à promouvoir les sciences.
Umiędzynarodowienie czasopisma „Romanica Cracoviensia” przez zwiększenie liczby zagranicznych recenzentów w latach 2019 i 2020 – zadanie finansowane w ramach umowy nr 898/P-DUN/2019 ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.
L’internationalisation de la revue Romanica Cracoviensia par l’augmentation du nombre d’évaluateurs étrangers dans les années 2019 et 2020 – projet financé dans le cadre du contrat no 898/P-DUN/2019 sur les fonds du Ministère des sciences et de l’enseignement supérieur destinés à promouvoir les sciences.
Umiędzynarodowienie czasopisma „Romanica Cracoviensia” przez zwiększenie liczby zagranicznych recenzentów w latach 2019 i 2020 – zadanie finansowane w ramach umowy nr 898/P-DUN/2019 ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.
Umiędzynarodowienie czasopisma „Romanica Cracoviensia” przez zwiększenie liczby zagranicznych recenzentów w latach 2019 i 2020 – zadanie finansowane w ramach umowy nr 898/P-DUN/2019 ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.
L’internationalisation de la revue Romanica Cracoviensia par l’augmentation du nombre d’évaluateurs étrangers dans les années 2019 et 2020 – projet financé dans le cadre du contrat no 898/P-DUN/2019 sur les fonds du Ministère des sciences et de l’enseignement supérieur destinés à promouvoir les sciences.
Umiędzynarodowienie czasopisma „Romanica Cracoviensia” przez zwiększenie liczby zagranicznych recenzentów w latach 2019 i 2020 – zadanie finansowane w ramach umowy nr 898/P-DUN/2019 ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.
L’internationalisation de la revue Romanica Cracoviensia par l’augmentation du nombre d’évaluateurs étrangers dans les années 2019 et 2020 – projet financé dans le cadre du contrat no 898/P-DUN/2019 sur les fonds du Ministère des sciences et de l’enseignement supérieur destinés à promouvoir les sciences.
Umiędzynarodowienie czasopisma „Romanica Cracoviensia” przez zwiększenie liczby zagranicznych recenzentów w latach 2019 i 2020 – zadanie finansowane w ramach umowy nr 898/P-DUN/2019 ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.
L’internationalisation de la revue Romanica Cracoviensia par l’augmentation du nombre d’évaluateurs étrangers dans les années 2019 et 2020 – projet financé dans le cadre du contrat no 898/P-DUN/2019 sur les fonds du Ministère des sciences et de l’enseignement supérieur destinés à promouvoir les sciences.
Umiędzynarodowienie czasopisma „Romanica Cracoviensia” przez zwiększenie liczby zagranicznych recenzentów w latach 2019 i 2020 – zadanie finansowane w ramach umowy nr 898/P-DUN/2019 ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.
Umiędzynarodowienie czasopisma „Romanica Cracoviensia” przez zwiększenie liczby zagranicznych recenzentów w latach 2019 i 2020 – zadanie finansowane w ramach umowy nr 898/P-DUN/2019 ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.
Umiędzynarodowienie czasopisma „Romanica Cracoviensia” przez zwiększenie liczby zagranicznych recenzentów w latach 2019 i 2020 – zadanie finansowane w ramach umowy nr 898/P-DUN/2019 ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.
Celem artykułu jest analiza filmu Jeana Cocteau pod tytułem Testament Orfeusza (1960), w kontekście pojawiających się w filmie wątków autobiograficznych. W swoim eseju, opierając się na ustaleniach Philippe’a Lejeune’a, Michela Beaujoura oraz Magdaleny Podsiadło, Autorka identyfikuje sygnały autobiograficzne wykorzystane przez Cocteau w trzeciej części tzw. trylogii orfickiej. Jałocha charakteryzuje motywy zaczerpnięte z wcześniejszych dzieł reżysera, podkreślając autointertekstualny wymiar jego ostatniego filmu. Wskazuje, że film Jeana Cocteau – w którym reżyser wciela się w rolę Poety, modernistycznego Orfeusza – stanowi swoistą formę manifestacji jego poglądów estetycznych; filmowy autoportret artysty oraz jego poetyckiej wyobraźni.
Celem artykułu jest analiza filmu Jeana Cocteau pod tytułem Testament Orfeusza (1960), w kontekście pojawiających się w filmie wątków autobiograficznych. W swoim eseju, opierając się na ustaleniach Philippe’a Lejeune’a, Michela Beaujoura oraz Magdaleny Podsiadło, Autorka identyfikuje sygnały autobiograficzne wykorzystane przez Cocteau w trzeciej części tzw. trylogii orfickiej. Jałocha charakteryzuje motywy zaczerpnięte z wcześniejszych dzieł reżysera, podkreślając autointertekstualny wymiar jego ostatniego filmu. Wskazuje, że film Jeana Cocteau – w którym reżyser wciela się w rolę Poety, modernistycznego Orfeusza – stanowi swoistą formę manifestacji jego poglądów estetycznych; filmowy autoportret artysty oraz jego poetyckiej wyobraźni.
Artykuł jest próbą zastosowania teorii orientalizmu do średniowiecznej anonimowej powieści francuskiej Partonopeu de Blois, tekstu niezwykle wówczas popularnego. Autorka artykułu analizuje zachowanie młodego rycerza z Zachodu po przybyciu do bizantyjskiego miasta opływającego w bogactwa, skrywającego cuda orientalnej techniki oraz zapewniającego dostatek niewidzialnym mieszkańcom. Kontakty Partonopeusa z wróżką i następczynią tronu Melior, a także wydarzenia, które zaprowadzą bohatera do władzy nad imperium, pozwalają na dokonanie kolejnych interpretacji. Na podstawie tych elementów wyłania się szczególna wizja relacji między Zachodem a bizantyjskim Wschodem, w której ten ostatni wydaje się poddawać obcemu zwierzchnictwu.
Tom Eridanus Giovanniego Pontana (1429–1503) poświęcony jest Stelli, jego ostatniej wielkiej miłości. Rzeka Pad, przepływająca przez ojczyznę Stelli, była identyfikowana z mitycznym Erydanem, do którego spadło ciało Faetona. Mit o Faetonie, znany z I i II księgi Metamorfoz Owidiusza, staje się głównym motywem mitologicznym tomu Eridanus.Pontano dokonuje amplifikacji wątku rzeki Erydan, która przyjęła i obmyła spalone ciało Faetona. W swoich utworach podkreśla uzdrawiającą moc Padu (Erydanu). Personifikacja rzeki zostaje ukazana jako dobrotliwe i litościwe bóstwo: daje bezpieczne schronienie zakochanym, otacza opieką ludzi strapionych i skrzywdzonych przez los.
Artykuł podejmuje kwestię wiedzy i edukacji w odniesieniu do romansu Chrétien de Troyes Percewal z Walii czyli opowieść o Graalu oraz opowiadania Rycerz nieistniejący autorstwa Italo Calvino. Używając metafory korpusu wiedzy, artykuł pokazuje, że w romansie Chrétien de Troyes średniowieczne kobiety, które zwykle przedstawiane były w roli biernej w stosunku do mężczyzny, stają się aktywnymi dawczyniami wiedzy, którą młody rycerz ma przyswoić w czasie swojej wędrówki. Jednakże dosłowność, z jaką Percewal stosuje się do zaleceń swoich nauczycielek, sprawia, iż pozostaje on dosłownie zamknięty w swojej rycerskiej zbroi, co przywodzi na myśl bohatera opowiadania Italo Calvino – Agilulfa – rycerza, który istnieje jedynie jako pusta zbroja. Kwestia kobiet oraz przekazywanej przez nich wiedzy jest przez Calvino ukazana w bardzo ciekawy sposób: osadzona w roli narratora, kobieta staje się nie tylko źródłem wiedzy, ale także początkiem życia, egzystencji, oraz przyszłości.
Artykuł jest próbą zastosowania teorii orientalizmu do średniowiecznej anonimowej powieści francuskiej Partonopeu de Blois, tekstu niezwykle wówczas popularnego. Autorka artykułu analizuje zachowanie młodego rycerza z Zachodu po przybyciu do bizantyjskiego miasta opływającego w bogactwa, skrywającego cuda orientalnej techniki oraz zapewniającego dostatek niewidzialnym mieszkańcom. Kontakty Partonopeusa z wróżką i następczynią tronu Melior, a także wydarzenia, które zaprowadzą bohatera do władzy nad imperium, pozwalają na dokonanie kolejnych interpretacji. Na podstawie tych elementów wyłania się szczególna wizja relacji między Zachodem a bizantyjskim Wschodem, w której ten ostatni wydaje się poddawać obcemu zwierzchnictwu.
Tom Eridanus Giovanniego Pontana (1429–1503) poświęcony jest Stelli, jego ostatniej wielkiej miłości. Rzeka Pad, przepływająca przez ojczyznę Stelli, była identyfikowana z mitycznym Erydanem, do którego spadło ciało Faetona. Mit o Faetonie, znany z I i II księgi Metamorfoz Owidiusza, staje się głównym motywem mitologicznym tomu Eridanus.Pontano dokonuje amplifikacji wątku rzeki Erydan, która przyjęła i obmyła spalone ciało Faetona. W swoich utworach podkreśla uzdrawiającą moc Padu (Erydanu). Personifikacja rzeki zostaje ukazana jako dobrotliwe i litościwe bóstwo: daje bezpieczne schronienie zakochanym, otacza opieką ludzi strapionych i skrzywdzonych przez los.
Artykuł podejmuje kwestię wiedzy i edukacji w odniesieniu do romansu Chrétien de Troyes Percewal z Walii czyli opowieść o Graalu oraz opowiadania Rycerz nieistniejący autorstwa Italo Calvino. Używając metafory korpusu wiedzy, artykuł pokazuje, że w romansie Chrétien de Troyes średniowieczne kobiety, które zwykle przedstawiane były w roli biernej w stosunku do mężczyzny, stają się aktywnymi dawczyniami wiedzy, którą młody rycerz ma przyswoić w czasie swojej wędrówki. Jednakże dosłowność, z jaką Percewal stosuje się do zaleceń swoich nauczycielek, sprawia, iż pozostaje on dosłownie zamknięty w swojej rycerskiej zbroi, co przywodzi na myśl bohatera opowiadania Italo Calvino – Agilulfa – rycerza, który istnieje jedynie jako pusta zbroja. Kwestia kobiet oraz przekazywanej przez nich wiedzy jest przez Calvino ukazana w bardzo ciekawy sposób: osadzona w roli narratora, kobieta staje się nie tylko źródłem wiedzy, ale także początkiem życia, egzystencji, oraz przyszłości.
Niniejsza praca ma na celu poddanie analizie kryzysu rumuńskich wartości z krytycznego punktu widzenia zapoczątkowanego kampanią „Antychamstwo”, zorganizowaną przez radio Guerilla oraz agencję reklamową Propaganda. Kampania ta powstała w odpowiedzi na rozprzestrzenianie się anty-kulturalnego zjawiska chamstwa we współczesnym społeczeństwie rumuńskim. W pierwszej części artykułu badany jest kontekst szerzenia się zjawiska grubiaństwa na tle kryzysu wartości w okresie transformacji ustrojowej i późniejszym. Druga część pracy wprowadza w widowisko wielkomiejskiej światowości, biorąc pod lupę wspomnianą kampanię medialną, dzięki której zrodził się pomysł na niniejsze studium. W trzeciej części artykułu przedstawione są uściślenia teoretyczne względem procesów stereotypizacji i kategoryzacji stojących u podstaw podobnych typologii ludzkich. Stereotypy sportretowane w ramach kampanii mogą więc prowadzić do stygmatyzacji, lecz mają one charakter sankcjonujący i stanowią element posługiwania się kulturą medialną jako formą społeczno-kulturalnego aktywizmu. W kolejnej części nakreślony jest portret chama jako typu ludzkiego na podstawie definicji proponowanych przez osoby publiczne bądź przedstawicieli świata kultury na przestrzeni lat, począwszy od grubianina u Iona L. Caragiale i skończywszy właśnie na chamie nakreślonym w Atlasie miejskiego chamstwa. W ostatniej części pracy próbuje się odpowiedzieć na pytania związane z językowym aspektem tekstów składających się na Atlas, badając typ tekstu dziennikarskiego, stosunek między tym, co ludzkie a tym, co nieludzkie, stylistykę „form bez tła” czy wreszcie źródła komizmu.
Artykuł omawia problem ustalenia kryterium definiowania pojęcia dyskursu. Zawiera analizę współczesnych francuskich powieści kobiecych, zgodnie z kryteriami, które prowadzą do wniosku, że są one wyrazem pluralistycznego dyskursu literackiego. Artykuł przedstawia także przegląd różnych ujęć pojęcia strategii i wskazuje te, które dominują w niniejszym dyskursie.
Punktem wyjścia rozważań zawartych w artykule jest próba uchwycenia znaczenia decyzji akty-wisty amazighijskiego Lhoussaina Azerguiego, który, choć zaangażował się w proces rewitalizacji marginalizowanego do tej pory języka Berberów, postanawia w końcu przetłumaczyć swoją własną powieść na francuski. Zjawisko rodzącej się literatury amazighijskiej daje się umiejscowić w per-spektywie trans-kolonialnych renegocjacji tożsamościowych Maghrebu. Co więcej, można uznać, że wchodzi ono w nową fazę, gdy pisarz porzuca ciasną wierność wobec języka mniejszościowego, by zmierzyć się z językiem bogatszym w tradycję literacką. Jest to swoista „zdrada z obietnicą powrotu”, mogąca prowadzić do nowego etapu w rozwoju kultury amazighijskiej. Sama treść powieści Azerguiego uzasadnia także gest auto-przekładu. Mowa w niej o konieczności przełamania ograniczeń mentalnych własnej kultury. Bohater, powracający z więzienia dziennikarz, nie znajduje miejsca wśród swoich, gdyż i oni, opierając się na ancestralnych wierzeniach, uznają pisanie za gest posiadający moc magiczną, a więc transgresyjny, nieuprawniony i zasługujący na karę śmierci. Odtrącony przez kulturę tradycyjną intelektualista musi więc szukać sojuszników w świecie zewnętrznym, starając się o przełamanie szczelności granic między tym, co lokalne a tym, co globalne.
Każdy italianista w trakcie studiów natrafił zapewne na nazwisko Giannini Fortunato w kontekście jego dwóch najbardziej znanych w Polsce dzieł: Słownik włosko – polski polsko włoski i Praktyczna metoda języka włoskiego. Ten nauczyciel języka włoskiego, przybyłego do Krakowa ponad wiek temu, bez cienia wątpliwości dostarczył kolejnych bodźców w relacjach językowo-kulturowych od wieków istniejących pomiędzy tymi dwoma państwami. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie biografii i dorobku Gianniniego, który jawi się nader płodny na obydwu frontach językowych. Ponadto pozostawione przez Gianniniego świadectwo literackie jest niewątpliwie godne uwagi zarówno z historycznego jak i językowego punktu widzenia.
Niniejsza praca ma na celu poddanie analizie kryzysu rumuńskich wartości z krytycznego punktu widzenia zapoczątkowanego kampanią „Antychamstwo”, zorganizowaną przez radio Guerilla oraz agencję reklamową Propaganda. Kampania ta powstała w odpowiedzi na rozprzestrzenianie się anty-kulturalnego zjawiska chamstwa we współczesnym społeczeństwie rumuńskim. W pierwszej części artykułu badany jest kontekst szerzenia się zjawiska grubiaństwa na tle kryzysu wartości w okresie transformacji ustrojowej i późniejszym. Druga część pracy wprowadza w widowisko wielkomiejskiej światowości, biorąc pod lupę wspomnianą kampanię medialną, dzięki której zrodził się pomysł na niniejsze studium. W trzeciej części artykułu przedstawione są uściślenia teoretyczne względem procesów stereotypizacji i kategoryzacji stojących u podstaw podobnych typologii ludzkich. Stereotypy sportretowane w ramach kampanii mogą więc prowadzić do stygmatyzacji, lecz mają one charakter sankcjonujący i stanowią element posługiwania się kulturą medialną jako formą społeczno-kulturalnego aktywizmu. W kolejnej części nakreślony jest portret chama jako typu ludzkiego na podstawie definicji proponowanych przez osoby publiczne bądź przedstawicieli świata kultury na przestrzeni lat, począwszy od grubianina u Iona L. Caragiale i skończywszy właśnie na chamie nakreślonym w Atlasie miejskiego chamstwa. W ostatniej części pracy próbuje się odpowiedzieć na pytania związane z językowym aspektem tekstów składających się na Atlas, badając typ tekstu dziennikarskiego, stosunek między tym, co ludzkie a tym, co nieludzkie, stylistykę „form bez tła” czy wreszcie źródła komizmu.
Artykuł omawia problem ustalenia kryterium definiowania pojęcia dyskursu. Zawiera analizę współczesnych francuskich powieści kobiecych, zgodnie z kryteriami, które prowadzą do wniosku, że są one wyrazem pluralistycznego dyskursu literackiego. Artykuł przedstawia także przegląd różnych ujęć pojęcia strategii i wskazuje te, które dominują w niniejszym dyskursie.
Punktem wyjścia rozważań zawartych w artykule jest próba uchwycenia znaczenia decyzji akty-wisty amazighijskiego Lhoussaina Azerguiego, który, choć zaangażował się w proces rewitalizacji marginalizowanego do tej pory języka Berberów, postanawia w końcu przetłumaczyć swoją własną powieść na francuski. Zjawisko rodzącej się literatury amazighijskiej daje się umiejscowić w per-spektywie trans-kolonialnych renegocjacji tożsamościowych Maghrebu. Co więcej, można uznać, że wchodzi ono w nową fazę, gdy pisarz porzuca ciasną wierność wobec języka mniejszościowego, by zmierzyć się z językiem bogatszym w tradycję literacką. Jest to swoista „zdrada z obietnicą powrotu”, mogąca prowadzić do nowego etapu w rozwoju kultury amazighijskiej. Sama treść powieści Azerguiego uzasadnia także gest auto-przekładu. Mowa w niej o konieczności przełamania ograniczeń mentalnych własnej kultury. Bohater, powracający z więzienia dziennikarz, nie znajduje miejsca wśród swoich, gdyż i oni, opierając się na ancestralnych wierzeniach, uznają pisanie za gest posiadający moc magiczną, a więc transgresyjny, nieuprawniony i zasługujący na karę śmierci. Odtrącony przez kulturę tradycyjną intelektualista musi więc szukać sojuszników w świecie zewnętrznym, starając się o przełamanie szczelności granic między tym, co lokalne a tym, co globalne.
Każdy italianista w trakcie studiów natrafił zapewne na nazwisko Giannini Fortunato w kontekście jego dwóch najbardziej znanych w Polsce dzieł: Słownik włosko – polski polsko włoski i Praktyczna metoda języka włoskiego. Ten nauczyciel języka włoskiego, przybyłego do Krakowa ponad wiek temu, bez cienia wątpliwości dostarczył kolejnych bodźców w relacjach językowo-kulturowych od wieków istniejących pomiędzy tymi dwoma państwami. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie biografii i dorobku Gianniniego, który jawi się nader płodny na obydwu frontach językowych. Ponadto pozostawione przez Gianniniego świadectwo literackie jest niewątpliwie godne uwagi zarówno z historycznego jak i językowego punktu widzenia.
Technika tłumaczenia miała swoich zwolenników, ale także przeciwników wśród przedstawicieli różnych metod nauczania języka obcego. Obecnie tłumaczenie krótkiego tekstu proponowane jest zazwyczaj pod koniec jednostki lekcyjnej w celu utrwalenia opracowanego materiału, warto jednak wykorzystać je jako metodę do przypomnienia i szybkiego wyćwiczenia pojedynczych słówek. Proponowane techniki glottodydaktyczne opierają się na skojarzeniach nie tylko pomiędzy wyrazami włoskimi, ale także językiem włoskim i językiem ojczystym studentów. Przeanalizowane przykłady pozwalają stwierdzić, że na poziomach B2–C2 jest to skuteczna metoda nie tylko utrwalenia słownictwa, ale także uwrażliwiająca ucznia na różnice kulturowe pomiędzy obydwoma krajami.
Przedmiotem artykułu jest analiza subiektywności językowego obrazu Polski w dwudziestu siedmiu francuskich podręcznikach do historii. Zaobserwowane liczne ślady wypowiedzenia i wartościowania, obecne zarówno na poziomie eksplicytnym, jak i implicytnym dyskursu, świadczą o silnej subiektywności językowego obrazu Polski. Analiza pozwala jednocześnie stwierdzić, że historia Pol-ski zajmuje coraz mniej miejsca na kartach francuskich podręczników, a źródłem istotnych zmian stała się reforma liceów rozpoczęta we Francji w 2010 roku.
Artykuł analizuje możliwość autonomizacji dorosłych uczniów języka obcego poprzez naukę czytania. Po zdefiniowaniu specyficznej roli nauki czytania w języku obcym i scharakteryzowaniu pojęcia autonomii ucznia w dydaktyce języków obcych, autorka zastanawia się nad autonomią nauki czytania w kontekście szkolnym i w nauczaniu dorosłych. Choć nauka czytania zdaje się szczególnie nadawać do kształtowania i ćwiczenia autonomii, pewne przeszkody często utrudniają ten proces : narzucone lektury, czas, miejsce i sposób czytania... Autorka analizuje też kilka propozycji autonomicznej nauki czytania i, w konkluzji, proponuje kilka dodatkowych elementów, które mogą przyczynić się do powstania u dorosłych uczniów autentycznego zainteresowania czytaniem w języku obcym.
Niniejszy artykuł wprowadza i przedstawia szereg koncepcji i terminów, które autorzy rozwijali w ostatnich latach w dziedzinie nauczania języka włoskiego dla obcokrajowców. Ściślej mówiąc, takie nowe koncepcje odnoszą się do włoskiej socjolingwistyki i do nauczania tego języka, jak też do ogólnej refleksji metodologicznej.
Technika tłumaczenia miała swoich zwolenników, ale także przeciwników wśród przedstawicieli różnych metod nauczania języka obcego. Obecnie tłumaczenie krótkiego tekstu proponowane jest zazwyczaj pod koniec jednostki lekcyjnej w celu utrwalenia opracowanego materiału, warto jednak wykorzystać je jako metodę do przypomnienia i szybkiego wyćwiczenia pojedynczych słówek. Proponowane techniki glottodydaktyczne opierają się na skojarzeniach nie tylko pomiędzy wyrazami włoskimi, ale także językiem włoskim i językiem ojczystym studentów. Przeanalizowane przykłady pozwalają stwierdzić, że na poziomach B2–C2 jest to skuteczna metoda nie tylko utrwalenia słownictwa, ale także uwrażliwiająca ucznia na różnice kulturowe pomiędzy obydwoma krajami.
Przedmiotem artykułu jest analiza subiektywności językowego obrazu Polski w dwudziestu siedmiu francuskich podręcznikach do historii. Zaobserwowane liczne ślady wypowiedzenia i wartościowania, obecne zarówno na poziomie eksplicytnym, jak i implicytnym dyskursu, świadczą o silnej subiektywności językowego obrazu Polski. Analiza pozwala jednocześnie stwierdzić, że historia Pol-ski zajmuje coraz mniej miejsca na kartach francuskich podręczników, a źródłem istotnych zmian stała się reforma liceów rozpoczęta we Francji w 2010 roku.
Artykuł analizuje możliwość autonomizacji dorosłych uczniów języka obcego poprzez naukę czytania. Po zdefiniowaniu specyficznej roli nauki czytania w języku obcym i scharakteryzowaniu pojęcia autonomii ucznia w dydaktyce języków obcych, autorka zastanawia się nad autonomią nauki czytania w kontekście szkolnym i w nauczaniu dorosłych. Choć nauka czytania zdaje się szczególnie nadawać do kształtowania i ćwiczenia autonomii, pewne przeszkody często utrudniają ten proces : narzucone lektury, czas, miejsce i sposób czytania... Autorka analizuje też kilka propozycji autonomicznej nauki czytania i, w konkluzji, proponuje kilka dodatkowych elementów, które mogą przyczynić się do powstania u dorosłych uczniów autentycznego zainteresowania czytaniem w języku obcym.
Niniejszy artykuł wprowadza i przedstawia szereg koncepcji i terminów, które autorzy rozwijali w ostatnich latach w dziedzinie nauczania języka włoskiego dla obcokrajowców. Ściślej mówiąc, takie nowe koncepcje odnoszą się do włoskiej socjolingwistyki i do nauczania tego języka, jak też do ogólnej refleksji metodologicznej.
Artykuł dzieli się na dwie części. W pierwszej Autorka snuje refleksję nad terminologią metaforyczną wynikającą z licznych klasyfikacji, zwłaszcza na płaszczyźnie zwyczajny/niezwyczajny według kryterium frekwencji użycia oraz przywołania obrazu wyjściowego. W drugiej, na tak zarysowanym tle, proponuje zwrócić uwagę na pojęcie cząstkowego charakteru struktury metaforycznej, wypracowane w ramach kognitywnej teorii metafory Lakoffa i Johnsona. Pojęcie to stanowi kryterium klasyfikacyjne służące wyróżnieniu metafory oryginalnej i wypełniającej (metafora riempitiva). Poza tym, Autorka kładzie nacisk na status metafory uśpionej, oscylującej pomiędzy kategorią metafory konwencjonalnej i niekonwencjonalnej.
W artykule zanalizowano dwie pierwsze polskojęzyczne gramatyki języka francuskiego opublikowane w Polsce na przełomie XVII i XVIII wieku. Są to: Nouvelle methode très facile pour aprendre un peu de tems à lire, écrire & parler François... – Nowy sposób do nauczenia się łatwo i prędko czy-tać, pisać i gadać po francusku F.D. Duchênebillota (1699) oraz Klucz do języka francuskiego, to jest Gramatyka polsko-francuska B.K. Malickiego (1700).
Zjawisko homonimii, dziś usytuowane w obrębie semantyki, było w dawnych wiekach włączane, zgodnie z ówczesnym stanem wiedzy językowej, do opisów gramatycznych. Homonimy (w tym: homofony i homogramy) określano w XVII-wiecznych gramatykach francuskich mianem mots équivoques, a więc dwuznaczników (pol. dawn. ekwiwok, ekiwok). W artykule zanalizowano listy ekiwoków zamieszczone w gramatykach opublikowanych w XVII-wiecznej Francji oraz w dwóch pierwszych polskojęzycznych gramatykach języka francuskiego wydanych w Polsce na przełomie XVII i XVIII wieku.
Słownictwo współczesnego języka nowoperskiego to prawdziwy skarbiec, który może stanowić przedmiot zainteresowania niejednego leksykologa. Co prawda jego znaczną część stanowią zapożyczenia z języka arabskiego a także zapożyczenia z języków tureckich, a obecnie nowoperskiej znajduje się pod silnym wpływem języka angielskiego, to zapożyczenia z języka francuskiego wciąż stanowią znaczy odsetek słów pojawiających się w codziennej komunikacji. Zagadnienie wpływu francuszczyzny na perszczyznę stanowiło przedmiot kilku studiów, dlatego w tym artykule zdecydowałem się skupić na specyficznym słownictwie związanym z modą i ubiorem, by poddać ocenie wnioski wysuwane przez wcześniejszych badaczy, uzupełniając ich spostrzeżenia.
Przedmiotem artykułu są pseudonimy antroponimiczne używane podczas wymiany informacji w Internecie, tzn. na czatach. Autora interesują szczególnie pseudonimy antroponimiczne utworzone przez formy hipokorystyczne. Celem niniejszej publikacji jest szczegółowa analiza wszystkich strategii, jakimi posługują się użytkownicy czatu, by stworzyć formy hipokorystyczne pseudonimów oraz opracowanie dokładnej kwantyfikacji tych metod w ramach elektronicznego dyskursu medialnego. Ogromną różnorodność tych strategii ilustrują konkretne przykłady zawarte w korpusie.
Przyimki we wszystkich językach są jednostkami polisemicznymi, czyli występują w różnych kontekstach semantyczno-składniowych, które trudno sprowadzić do jednego schematycznego znaczenia. Teoria schematów wyobrażeniowych opracowana przez Johnsona (1987) i Lakoffa (1987) pozwala na podjęcie próby określenia takiego znaczenia w kontekstach przestrzennych, które według teorii lokalistycznych przypadka, również analitycznego, są podstawowe i prowadzą do wyjaśnienia znaczenia przyimków w rozszerzeniach metaforycznych. Znaczenie włoskiego przyimka in opiera się na schemacie wyobrażeniowym pojemnika i znaczenie to jest obecne zarazem w kontekstach lokatywnych jak i kierunkowych. W obydwu przypadkach trajektor lokalizowany jest w landmarku, nie zawsze będącym pojemnikiem prototypowym (trójwymiarowym), ale zawsze mającym wyraźnie nakreślone granice, oddzielające wnętrze od części zewnętrznej. Przyimek in ma w języku polskim następujące odpowiedniki: w+loc, w+acc, na+loc, na+acc i do+gen. Odpowiedniki modelowane są przy pomocy schematu pojemnika (w+loc), przy pomocy schematu pojemnika i ścieżki (w+acc), przy pomocy schematu podpory i styczności (na+loc), przy pomocy schematu podpory i styczności oraz ścieżki (na+acc), oraz poprzez schemat punktu końcowego (do+gen). Sprowadzenie przyimka in do pięciu konstrukcji przyimkowo-przypadkowych w języku polskim może mieć znaczenie w dydaktyce języka włoskiego dla Polaków.
Ów traktat o geometrii, zatytułowany Nueba ymbención y demonstración de la quadratura de el círculo, był badany w zbiorach i katalogach Królewskiej Biblioteki Alberta I w Brukseli. Jego pierwszorzędną wartością jest fakt, że nie był jeszcze opisywany przez specjalistów. To dzieło jest także świadectwem wkładu flamandzkich autorów w szerzenie wiedzy naukowej w różnych ujęciach w ciągu 16 i 17 wieku, nie tylko w dziedzinie literatury czy słowników lub gramatyk, lecz także prac naukowych, które były drukowane w Antwerpii. Badając ten traktat staraliśmy się pokazać olbrzymią wartość, jaką analiza języka naukowego wnosi w historię języka hiszpańskiego.
Odkąd język włoski stał się językiem codziennej komunikacji, jego normy gramatyczne uległy ewolucji. Jedną z często wymienianych tendencji rozwojowych jest zanik użycia trybu congiuntivo. Celem artykułu jest zbadanie, czy faktycznie można zaobserwować taką tendencję w języku prasy na przykładzie dziennika „La Repubblica”. Studium jest oparte na korpusie „La Repubblica” liczącym około 380 milionów słów i zbierającym teksty opublikowane w ciągu 15 lat. Na podstawie przeanalizowanego materiału można stwierdzić, że pozycja congiuntivo we włoskim systemie trybów i czasów jest niezachwiana. Mimo to istnieją pewne różnice zarówno pomiędzy kontekstami użycia, jak i pomiędzy poszczególnymi wyrażeniami, po których może pojawić się ten tryb, co może świadczyć o powolnej zmianie zasad użycia congiuntivo.
W swoim artykule sprzed kilu dekad (1971) Bruno Migliorini namawiał do szczegółowych badań w językach romańskich olbrzymiego zasobu tych latynizmów, których etymony są polisemiczne. Powyższy artykuł jest próbą kontynuacji wskazówek włoskiego językoznawcy, tym razem w pełnej, udokumentowanej wersji. Jakkolwiek, z oczywistych powodów, studium ograniczamy do jednego języka i niewielkiej ilości leksemów, mamy nadzieję, że udało się w nim przedstawić podstawowe schematy adaptacji semantycznej latynizmów w języku hiszpańskim. Tym samym, zapraszamy do dalszych badań nad tym tematem.
Celem niniejszego artykułu jest analiza semantyczno-składniowej ewolucji końcówki superlatiwu -ísimo w języku hiszpańskim. Przy pomocy dość szerokiego korpusu tekstowego autor starał się ustalić czynniki, które doprowadziły do pełnego zakorzenienia się tejże końcówki uważanej za zapożyczoną.
Artykuł dzieli się na dwie części. W pierwszej Autorka snuje refleksję nad terminologią metaforyczną wynikającą z licznych klasyfikacji, zwłaszcza na płaszczyźnie zwyczajny/niezwyczajny według kryterium frekwencji użycia oraz przywołania obrazu wyjściowego. W drugiej, na tak zarysowanym tle, proponuje zwrócić uwagę na pojęcie cząstkowego charakteru struktury metaforycznej, wypracowane w ramach kognitywnej teorii metafory Lakoffa i Johnsona. Pojęcie to stanowi kryterium klasyfikacyjne służące wyróżnieniu metafory oryginalnej i wypełniającej (metafora riempitiva). Poza tym, Autorka kładzie nacisk na status metafory uśpionej, oscylującej pomiędzy kategorią metafory konwencjonalnej i niekonwencjonalnej.
W artykule zanalizowano dwie pierwsze polskojęzyczne gramatyki języka francuskiego opublikowane w Polsce na przełomie XVII i XVIII wieku. Są to: Nouvelle methode très facile pour aprendre un peu de tems à lire, écrire & parler François... – Nowy sposób do nauczenia się łatwo i prędko czy-tać, pisać i gadać po francusku F.D. Duchênebillota (1699) oraz Klucz do języka francuskiego, to jest Gramatyka polsko-francuska B.K. Malickiego (1700).
Zjawisko homonimii, dziś usytuowane w obrębie semantyki, było w dawnych wiekach włączane, zgodnie z ówczesnym stanem wiedzy językowej, do opisów gramatycznych. Homonimy (w tym: homofony i homogramy) określano w XVII-wiecznych gramatykach francuskich mianem mots équivoques, a więc dwuznaczników (pol. dawn. ekwiwok, ekiwok). W artykule zanalizowano listy ekiwoków zamieszczone w gramatykach opublikowanych w XVII-wiecznej Francji oraz w dwóch pierwszych polskojęzycznych gramatykach języka francuskiego wydanych w Polsce na przełomie XVII i XVIII wieku.
Słownictwo współczesnego języka nowoperskiego to prawdziwy skarbiec, który może stanowić przedmiot zainteresowania niejednego leksykologa. Co prawda jego znaczną część stanowią zapożyczenia z języka arabskiego a także zapożyczenia z języków tureckich, a obecnie nowoperskiej znajduje się pod silnym wpływem języka angielskiego, to zapożyczenia z języka francuskiego wciąż stanowią znaczy odsetek słów pojawiających się w codziennej komunikacji. Zagadnienie wpływu francuszczyzny na perszczyznę stanowiło przedmiot kilku studiów, dlatego w tym artykule zdecydowałem się skupić na specyficznym słownictwie związanym z modą i ubiorem, by poddać ocenie wnioski wysuwane przez wcześniejszych badaczy, uzupełniając ich spostrzeżenia.
Przedmiotem artykułu są pseudonimy antroponimiczne używane podczas wymiany informacji w Internecie, tzn. na czatach. Autora interesują szczególnie pseudonimy antroponimiczne utworzone przez formy hipokorystyczne. Celem niniejszej publikacji jest szczegółowa analiza wszystkich strategii, jakimi posługują się użytkownicy czatu, by stworzyć formy hipokorystyczne pseudonimów oraz opracowanie dokładnej kwantyfikacji tych metod w ramach elektronicznego dyskursu medialnego. Ogromną różnorodność tych strategii ilustrują konkretne przykłady zawarte w korpusie.
Przyimki we wszystkich językach są jednostkami polisemicznymi, czyli występują w różnych kontekstach semantyczno-składniowych, które trudno sprowadzić do jednego schematycznego znaczenia. Teoria schematów wyobrażeniowych opracowana przez Johnsona (1987) i Lakoffa (1987) pozwala na podjęcie próby określenia takiego znaczenia w kontekstach przestrzennych, które według teorii lokalistycznych przypadka, również analitycznego, są podstawowe i prowadzą do wyjaśnienia znaczenia przyimków w rozszerzeniach metaforycznych. Znaczenie włoskiego przyimka in opiera się na schemacie wyobrażeniowym pojemnika i znaczenie to jest obecne zarazem w kontekstach lokatywnych jak i kierunkowych. W obydwu przypadkach trajektor lokalizowany jest w landmarku, nie zawsze będącym pojemnikiem prototypowym (trójwymiarowym), ale zawsze mającym wyraźnie nakreślone granice, oddzielające wnętrze od części zewnętrznej. Przyimek in ma w języku polskim następujące odpowiedniki: w+loc, w+acc, na+loc, na+acc i do+gen. Odpowiedniki modelowane są przy pomocy schematu pojemnika (w+loc), przy pomocy schematu pojemnika i ścieżki (w+acc), przy pomocy schematu podpory i styczności (na+loc), przy pomocy schematu podpory i styczności oraz ścieżki (na+acc), oraz poprzez schemat punktu końcowego (do+gen). Sprowadzenie przyimka in do pięciu konstrukcji przyimkowo-przypadkowych w języku polskim może mieć znaczenie w dydaktyce języka włoskiego dla Polaków.
Ów traktat o geometrii, zatytułowany Nueba ymbención y demonstración de la quadratura de el círculo, był badany w zbiorach i katalogach Królewskiej Biblioteki Alberta I w Brukseli. Jego pierwszorzędną wartością jest fakt, że nie był jeszcze opisywany przez specjalistów. To dzieło jest także świadectwem wkładu flamandzkich autorów w szerzenie wiedzy naukowej w różnych ujęciach w ciągu 16 i 17 wieku, nie tylko w dziedzinie literatury czy słowników lub gramatyk, lecz także prac naukowych, które były drukowane w Antwerpii. Badając ten traktat staraliśmy się pokazać olbrzymią wartość, jaką analiza języka naukowego wnosi w historię języka hiszpańskiego.
Odkąd język włoski stał się językiem codziennej komunikacji, jego normy gramatyczne uległy ewolucji. Jedną z często wymienianych tendencji rozwojowych jest zanik użycia trybu congiuntivo. Celem artykułu jest zbadanie, czy faktycznie można zaobserwować taką tendencję w języku prasy na przykładzie dziennika „La Repubblica”. Studium jest oparte na korpusie „La Repubblica” liczącym około 380 milionów słów i zbierającym teksty opublikowane w ciągu 15 lat. Na podstawie przeanalizowanego materiału można stwierdzić, że pozycja congiuntivo we włoskim systemie trybów i czasów jest niezachwiana. Mimo to istnieją pewne różnice zarówno pomiędzy kontekstami użycia, jak i pomiędzy poszczególnymi wyrażeniami, po których może pojawić się ten tryb, co może świadczyć o powolnej zmianie zasad użycia congiuntivo.
W swoim artykule sprzed kilu dekad (1971) Bruno Migliorini namawiał do szczegółowych badań w językach romańskich olbrzymiego zasobu tych latynizmów, których etymony są polisemiczne. Powyższy artykuł jest próbą kontynuacji wskazówek włoskiego językoznawcy, tym razem w pełnej, udokumentowanej wersji. Jakkolwiek, z oczywistych powodów, studium ograniczamy do jednego języka i niewielkiej ilości leksemów, mamy nadzieję, że udało się w nim przedstawić podstawowe schematy adaptacji semantycznej latynizmów w języku hiszpańskim. Tym samym, zapraszamy do dalszych badań nad tym tematem.
Celem niniejszego artykułu jest analiza semantyczno-składniowej ewolucji końcówki superlatiwu -ísimo w języku hiszpańskim. Przy pomocy dość szerokiego korpusu tekstowego autor starał się ustalić czynniki, które doprowadziły do pełnego zakorzenienia się tejże końcówki uważanej za zapożyczoną.
Autorka tego artykułu postawiła sobie zadanie omówienia pewnych aspektów recepcji prozy trzech rumuńskich pisarzy o żydowskich korzeniach: Iona Călugăru, Isaca Peltza i Ury’ego Benadora. Uważa, że aby rozumieć i analizować „marginalność” literatury pisanej przez rumuńskich pisarzy pochodzenia żydowskiego, trzeba zakwestionować model literatury narodowej oraz rolę rumuńskiego kontekstu historycznego, politycznego i ideologicznego w konstytuowaniu się literackiego kanonu. Autorka podkreśla fakt, że dzieła rumuńskich pisarzy o żydowskich korzeniach – mimo wartości literackiej – pozostają jeszcze „literaturą niewidzialną”. Temat został ujęty w perspektywie, jaką daje amerykański „nowy historyzm” i krytyka postkolonialna.
Etykiety i godności. Określanie inności w postkolonialnych krajach śródziemnomorskich Celem artykułu jest próba odczytania wyjątkowo surowych i gwałtownych w swym literackim wyrazie powieści marokańskiego pisarza Drissa Chraïbiego, w szczególności Les Boucs (1955). Bezpardonowość jego pisarstwa staje się zrozumiała w kontekście manipulacyjnych i eufemistycznych dyskursów, przeciwko którym Chraïbi się zwraca. Podstawowym celem literackiego przedsięwzięcia, jaki można odnaleźć również u innych autorów północnoafrykańskich, jest znalezienie adekwatnej nazwy dla tożsamości lub uobecnienie jej nienazwanych wymiarów. W ten sposób pisarstwo tworzone zarówno w Maroku, jak i w warunkach imigracyjnych, decydujące się na wybór języka francuskiego jako środka wyrazu, próbuje przełamywać wielorakie ograniczenia związane z ciężarem lokalnej tradycji i z przeszłością kolonialną, ale także z „brzemieniem przyszłości”, jaki wnosi perspektywa modernizacji.
W niniejszym artykule poświęconym powieści Francesca Masali Il Parroco di Arasolè zbadano literacki sposób przedstawienia włoskiego „cudu gospodarczego” na Sardynii. Punktem wyjścia dla Masali jest analiza antytetycznych pojęć: postęp – regres, niezmienność – przeobrażenie, zwyciężeni – przegrani. Pisarz pokazuje, w jaki sposób nowe warunki gospodarcze wpłynęły na społeczeństwo włoskie oraz jak jednostki starają się do nich dostosować, a także konsekwencje tych wyborów w wymiarze osobistym i społecznym
Autorka szkicu koncentruje się na problemie gry aktorskiej w pierwszym okresie odrodzenia teatru w Italii w XVI wieku. Analizując m.in. traktat A. Ingegneriego, dialog L. de’Sommiego i inne świadectwa poświęcone ówczesnej praktyce scenicznej, nakreśla zasadnicze cechy wyróżniające grę aktorską epoki zarówno w kontekście teatru wysokiego, jak i komedii dell’arte. W teatrze dworskim słowo poetyckie i dekoracje odgrywały rolę niepomiernie większą niż w teatrze zawodowych komediantów i miały częściowo rekompensować skromniejsze umiejętności aktorskie odtwórców ról wywodzących się spośród dworzan. Komedia dell’arte kładła z kolei nacisk na profesjonalizm aktorów, podczas gdy rola dekoracji była bardzo ograniczona. Pomino tych różnic zasadnicze założenia na temat gry aktorskiej okazują się wspólne dla obu rodzajów teatru.
Artykuł podejmuje temat obecności w brazylijskiej historii europejskich imigrantek zwanych „polacas” oraz wskazuje na ich przedstawienia w literaturze. Wprowadza rozróżnienie między dwoma typami kobiecymi – uprowadzoną do domu publicznego Żydówką oraz dobrowolną imigrantką z terenów wschodniej Europy – i odnosi dotyczące ich stereotypy do obrazu mulatki, elementu obecnego już wcześniej w brazylijskiej kulturze. Rozważa istniejące między nimi podobieństwa i różnice, kształtowane przez patriarchalistyczny dyskurs, oraz podejmuje próbę analizy ich literackich wizerunków
Autorka tego artykułu postawiła sobie zadanie omówienia pewnych aspektów recepcji prozy trzech rumuńskich pisarzy o żydowskich korzeniach: Iona Călugăru, Isaca Peltza i Ury’ego Benadora. Uważa, że aby rozumieć i analizować „marginalność” literatury pisanej przez rumuńskich pisarzy pochodzenia żydowskiego, trzeba zakwestionować model literatury narodowej oraz rolę rumuńskiego kontekstu historycznego, politycznego i ideologicznego w konstytuowaniu się literackiego kanonu. Autorka podkreśla fakt, że dzieła rumuńskich pisarzy o żydowskich korzeniach – mimo wartości literackiej – pozostają jeszcze „literaturą niewidzialną”. Temat został ujęty w perspektywie, jaką daje amerykański „nowy historyzm” i krytyka postkolonialna.
Etykiety i godności. Określanie inności w postkolonialnych krajach śródziemnomorskich Celem artykułu jest próba odczytania wyjątkowo surowych i gwałtownych w swym literackim wyrazie powieści marokańskiego pisarza Drissa Chraïbiego, w szczególności Les Boucs (1955). Bezpardonowość jego pisarstwa staje się zrozumiała w kontekście manipulacyjnych i eufemistycznych dyskursów, przeciwko którym Chraïbi się zwraca. Podstawowym celem literackiego przedsięwzięcia, jaki można odnaleźć również u innych autorów północnoafrykańskich, jest znalezienie adekwatnej nazwy dla tożsamości lub uobecnienie jej nienazwanych wymiarów. W ten sposób pisarstwo tworzone zarówno w Maroku, jak i w warunkach imigracyjnych, decydujące się na wybór języka francuskiego jako środka wyrazu, próbuje przełamywać wielorakie ograniczenia związane z ciężarem lokalnej tradycji i z przeszłością kolonialną, ale także z „brzemieniem przyszłości”, jaki wnosi perspektywa modernizacji.
W niniejszym artykule poświęconym powieści Francesca Masali Il Parroco di Arasolè zbadano literacki sposób przedstawienia włoskiego „cudu gospodarczego” na Sardynii. Punktem wyjścia dla Masali jest analiza antytetycznych pojęć: postęp – regres, niezmienność – przeobrażenie, zwyciężeni – przegrani. Pisarz pokazuje, w jaki sposób nowe warunki gospodarcze wpłynęły na społeczeństwo włoskie oraz jak jednostki starają się do nich dostosować, a także konsekwencje tych wyborów w wymiarze osobistym i społecznym
Autorka szkicu koncentruje się na problemie gry aktorskiej w pierwszym okresie odrodzenia teatru w Italii w XVI wieku. Analizując m.in. traktat A. Ingegneriego, dialog L. de’Sommiego i inne świadectwa poświęcone ówczesnej praktyce scenicznej, nakreśla zasadnicze cechy wyróżniające grę aktorską epoki zarówno w kontekście teatru wysokiego, jak i komedii dell’arte. W teatrze dworskim słowo poetyckie i dekoracje odgrywały rolę niepomiernie większą niż w teatrze zawodowych komediantów i miały częściowo rekompensować skromniejsze umiejętności aktorskie odtwórców ról wywodzących się spośród dworzan. Komedia dell’arte kładła z kolei nacisk na profesjonalizm aktorów, podczas gdy rola dekoracji była bardzo ograniczona. Pomino tych różnic zasadnicze założenia na temat gry aktorskiej okazują się wspólne dla obu rodzajów teatru.
Artykuł podejmuje temat obecności w brazylijskiej historii europejskich imigrantek zwanych „polacas” oraz wskazuje na ich przedstawienia w literaturze. Wprowadza rozróżnienie między dwoma typami kobiecymi – uprowadzoną do domu publicznego Żydówką oraz dobrowolną imigrantką z terenów wschodniej Europy – i odnosi dotyczące ich stereotypy do obrazu mulatki, elementu obecnego już wcześniej w brazylijskiej kulturze. Rozważa istniejące między nimi podobieństwa i różnice, kształtowane przez patriarchalistyczny dyskurs, oraz podejmuje próbę analizy ich literackich wizerunków
Ważnym elementem intelektualnej biografii Galileusza są kontakty uczonego z Polską. Jest to temat jeszcze nie do końca opracowany. Uwagę poświęcili mu Artur Wołyński w swych studiach filologicznych w połowie XIX w. oraz Bronisław Biliński w 1969 r. Prowadzone badania doprowadziły nas do nieznanej łacińskiej wersji Proposta della longitudine wydanej w Krakowie w 1642 r. Jest to krótki tekst znany we Włoszech z rękopisu, którego jedyna kopia zachowała się w Biblioteca Nazionale we Florencji. Krakowski druk, jedyny przekład tekstu Galileusza dokonany w Polsce w XVII wieku, stanowi element pozwalający na dokładniejszą rekonstrukcję relacji pizańskiego myśliciela z kulturą polską, co potwierdza również zachowane archiwum epistolarne uczonego. Odnaleziony dokument jest nie tylko cenny z uwagi na swoją wagę bibliograficzną, ale stanowi ślad pozwalający na odkrycie i zanalizowanie ciekawych aspektów polityki kulturalnej prowadzonej apud populos externos wobec burzliwych losów Galileusza, jak i działań samego astronoma (spontanicznych czy zamierzonych), zmierzających do propagowania własnego dzieła. Istotne jest też to, że recepcja włoskich tekstów w Polsce, podobnie jak w innych krajach na północ od Alp, jest związana z postrzeganiem ich „ładunku nowoczesności i innowacyjności” (Davide Conrieri). Przekład Proposta della longitudine, opublikowany w Krakowie 30 lat po powstaniu oryginału, staje się zatem w Polsce – w zamiarze mecenasa i tłumacza – przedmiotem debaty publicznej na temat jego treści i ideologii.
Podróż na Wschód (1851) Gérarda de Nerval wpisuje się w nurt literatury podróżniczej, która rozwinęła się we Francji w XIX wieku pod wpływem utworów François-René de Chateaubriand (Itinéraire de Paris à Jérusalem, 1811) i Alphonse’a de Lamartine (Souvenirs, impressions, pensées et paysages pendant un voyage en Orient, 1835). Utwór napisany na podstawie wspomnień z podróży do Wiednia (1839) i do krajów Bliskiego Wschodu (1843) łączy przeżycia Nervala z reporterskim spojrzeniem na kraje Orientu. Bogata literatura na temat zwyczajów panujących w krajach arabskich, z którą pisarz zapoznał się przed wyruszeniem w podróż, świadczy o jego dużym zainteresowaniu historią i kulturą Wschodu. Choroba psychiczna, która dotknęła Nervala w 1841 roku, uniemożliwiła mu kontynuację podróży z Wiednia na Wschód. Zawarte w jednym utworze wspomnienia z dwóch wypraw pisarza są próbą udowodnienia ówczesnemu środowisku literackiemu, że jego stan zdrowia uległ poprawie, a jego podróż jest poszukiwaniem odpowiedzi na pytanie, jak jest postrzegany obłęd w kulturze arabskiej.
The Academia degli Incogniti (Academy of the “Unknows”) is one of the most significant learned societies of the 17th century in Venice. The society was founded in 1630 by Giovan Francesco Loredano and its influence remained unchanged until mid-17th century, attracting intellectuals from all over the country. Its founder, very well-known because of his links with a group of libertines operating at Padua University, had raised the hopes of a class of freethinking intellectuals with the view of rising to fame through writing. When he died in 1661 (he was about 50 years old), he left unfinished not only his personal project of political advancement but also the political and cultural project carried out by the Academy members. Antonio Lupis was among them and he was also one of the last members. He was born in Molfetta and he was a prolific writer. Essential references to his own life can be easily found in his literary works (both epistolary and narrative works) and in the archives. He was also the author of one of the Giovan Francesco Loredano’s biographies (in 1663). The other one was written in 1662 by Gaudenzio Brunacci, coeval medical doctor and scholar from the Marche region.
Przedmiotem artykułu jest analiza przekształceń idei Piątego Imperium z mitu sebastianistycznego w dziele Fernanda Pessoi. Wykorzystując znaczenie idei imperium w wyobraźni zbiorowej, Pessoa używa jej jako metafory dla własnej propozycji stworzenia imperium duchowego, imperium kultury uniwersalnej i transnarodowej w odpowiedzi na kryzys tożsamościowy związany z uświadomieniem sobie kondycji semiperyferyjnej przez naród portugalski. Poprzez analizę pojęć narodu, ojczyzny, imperializmu, cywilizacji, a wreszcie reinterpretację poszczególnych etapów i elementów mitu o Piątym Imperium Pessoa dochodzi do stworzenia nowej propozycji tożsamościowej dla zbiorowości, przenosząc wyobrażenia imperialne w sferę czysto duchową oraz wykorzystując w idei imperium kultury uniwersalnej takie portugalskie cechy narodowe jak synkretyzm, mimetyzm czy hybrydyzm (diagnoza Boaventury de Sousy Santos).
Ważnym elementem intelektualnej biografii Galileusza są kontakty uczonego z Polską. Jest to temat jeszcze nie do końca opracowany. Uwagę poświęcili mu Artur Wołyński w swych studiach filologicznych w połowie XIX w. oraz Bronisław Biliński w 1969 r. Prowadzone badania doprowadziły nas do nieznanej łacińskiej wersji Proposta della longitudine wydanej w Krakowie w 1642 r. Jest to krótki tekst znany we Włoszech z rękopisu, którego jedyna kopia zachowała się w Biblioteca Nazionale we Florencji. Krakowski druk, jedyny przekład tekstu Galileusza dokonany w Polsce w XVII wieku, stanowi element pozwalający na dokładniejszą rekonstrukcję relacji pizańskiego myśliciela z kulturą polską, co potwierdza również zachowane archiwum epistolarne uczonego. Odnaleziony dokument jest nie tylko cenny z uwagi na swoją wagę bibliograficzną, ale stanowi ślad pozwalający na odkrycie i zanalizowanie ciekawych aspektów polityki kulturalnej prowadzonej apud populos externos wobec burzliwych losów Galileusza, jak i działań samego astronoma (spontanicznych czy zamierzonych), zmierzających do propagowania własnego dzieła. Istotne jest też to, że recepcja włoskich tekstów w Polsce, podobnie jak w innych krajach na północ od Alp, jest związana z postrzeganiem ich „ładunku nowoczesności i innowacyjności” (Davide Conrieri). Przekład Proposta della longitudine, opublikowany w Krakowie 30 lat po powstaniu oryginału, staje się zatem w Polsce – w zamiarze mecenasa i tłumacza – przedmiotem debaty publicznej na temat jego treści i ideologii.
Podróż na Wschód (1851) Gérarda de Nerval wpisuje się w nurt literatury podróżniczej, która rozwinęła się we Francji w XIX wieku pod wpływem utworów François-René de Chateaubriand (Itinéraire de Paris à Jérusalem, 1811) i Alphonse’a de Lamartine (Souvenirs, impressions, pensées et paysages pendant un voyage en Orient, 1835). Utwór napisany na podstawie wspomnień z podróży do Wiednia (1839) i do krajów Bliskiego Wschodu (1843) łączy przeżycia Nervala z reporterskim spojrzeniem na kraje Orientu. Bogata literatura na temat zwyczajów panujących w krajach arabskich, z którą pisarz zapoznał się przed wyruszeniem w podróż, świadczy o jego dużym zainteresowaniu historią i kulturą Wschodu. Choroba psychiczna, która dotknęła Nervala w 1841 roku, uniemożliwiła mu kontynuację podróży z Wiednia na Wschód. Zawarte w jednym utworze wspomnienia z dwóch wypraw pisarza są próbą udowodnienia ówczesnemu środowisku literackiemu, że jego stan zdrowia uległ poprawie, a jego podróż jest poszukiwaniem odpowiedzi na pytanie, jak jest postrzegany obłęd w kulturze arabskiej.
The Academia degli Incogniti (Academy of the “Unknows”) is one of the most significant learned societies of the 17th century in Venice. The society was founded in 1630 by Giovan Francesco Loredano and its influence remained unchanged until mid-17th century, attracting intellectuals from all over the country. Its founder, very well-known because of his links with a group of libertines operating at Padua University, had raised the hopes of a class of freethinking intellectuals with the view of rising to fame through writing. When he died in 1661 (he was about 50 years old), he left unfinished not only his personal project of political advancement but also the political and cultural project carried out by the Academy members. Antonio Lupis was among them and he was also one of the last members. He was born in Molfetta and he was a prolific writer. Essential references to his own life can be easily found in his literary works (both epistolary and narrative works) and in the archives. He was also the author of one of the Giovan Francesco Loredano’s biographies (in 1663). The other one was written in 1662 by Gaudenzio Brunacci, coeval medical doctor and scholar from the Marche region.
Przedmiotem artykułu jest analiza przekształceń idei Piątego Imperium z mitu sebastianistycznego w dziele Fernanda Pessoi. Wykorzystując znaczenie idei imperium w wyobraźni zbiorowej, Pessoa używa jej jako metafory dla własnej propozycji stworzenia imperium duchowego, imperium kultury uniwersalnej i transnarodowej w odpowiedzi na kryzys tożsamościowy związany z uświadomieniem sobie kondycji semiperyferyjnej przez naród portugalski. Poprzez analizę pojęć narodu, ojczyzny, imperializmu, cywilizacji, a wreszcie reinterpretację poszczególnych etapów i elementów mitu o Piątym Imperium Pessoa dochodzi do stworzenia nowej propozycji tożsamościowej dla zbiorowości, przenosząc wyobrażenia imperialne w sferę czysto duchową oraz wykorzystując w idei imperium kultury uniwersalnej takie portugalskie cechy narodowe jak synkretyzm, mimetyzm czy hybrydyzm (diagnoza Boaventury de Sousy Santos).
Przedmiotem artykułu jest tłumaczenie hiszpańskich pragmatycznych operatorów interakcyjnych (hombre, mujer, vamos, venga, mira, oye, ...), których funkcja, zgodnie z postulowanym podejściem socjopragmatycznym (związanym ściśle z teorią etosu komunikacyjnego), nie może być ograniczana tylko do tematyczno-semantycznej strukturyzacji tekstu. Analiza o charakterze funkcjonalnym, podobnie jak przegląd rozwiązań translatorskich zaproponowanych przez wybranych polskich tłumaczy, wskazuje, że w licznych wypadkach opisywane wyrażenia funkcyjne stanowią rutynowe wyrażenia stymulujące, wpisujące się w model etosu bliskości i solidarności pomiędzy interlokutorami.
Pytanie w tytule artykułu zostało postawione z powodu toczących się w Portugalii polemik i dyskusji wokół ostatniej reformy pisowni języka portugalskiego (1990), której długi proces legislacji zakończył się dopiero w ostatnich latach. W artykule przedstawiono pokrótce historię portugalskiej ortografii oraz zmiany wprowadzane przez reformę, mające na celu ujednolicenie pisowni europejskiej i brazylijskiej wersji języka portugalskiego. Następnie, na podstawie wycinków z prasy portugalskiej i światowej z lat 2004–2009 przeanalizowano i poddano krytyce argumenty, jakimi posługują się zarówno zwolennicy reformy, tłumacząc jej zasadność i wypływające z niej korzyści, jak i jej przeciwnicy – dużo liczniejsi w Portugalii – wieszczący rychłą marginalizację swojej wersji języka portugalskiego wobec nadchodzącej hegemonii wersji brazylijskiej.
Niniejszy artykuł stanowi wprowadzenie do alternatywnego, interdyscyplinarnego badania znanej w kręgach iberystycznych kwestii żywotności tzw. a fala – geolektu używanego w dolinie Xálima (w hiszpańskiej prowincji Cáceres) graniczącej z Portugalią. Istniejąca literatura dotycząca problemu opiera się przede wszystkim na materiałach historycznych, które nie mogą w pełni wyjaśnić mechanizmu zachowania a fala w dzisiejszym świecie. Zdaniem autora należy mieć na względzie z jednej strony rolę, jaką a fala odgrywa w społeczności, z drugiej zaś specyficzne właściwości fonetyczne geolektu, które – jak się zakłada – są wystarczająco wyraźne pod względem percepcji, by aktywować mechanizmy budowania odrębnej tożsamości mieszkańców Xálima (hipotetyczne cechy nieprzynależności), chroniąc tamtejszą mowę przed standaryzacją. Autor artykułu nakreśla najbardziej obiecujący kierunek badań problemu oraz przedstawia użyteczne narzędzia teoretyczne związane ze społeczną stroną problemu, wskazując sposób ich stosowania wobec cech nieprzynależności (holistyczna wizja ja i tożsamości zawarta w Identity Process Theory G. Breakwell oraz w ogólnej teorii ja Stetsa i Burke’a).
List Dantego do Cangrande della Scala zachęca nas do spojrzenia na Boską Komedię jako symboliczne ukazanie określonej drogi o charakterze psychoterapeutycznym. Istotnie głównym celem dzieła wydaje się uwolnienie każdego człowieka od trwogi – poprzez wyrazisty i szokujący dyskurs poetycki – po to, by doprowadzić go do wiecznego źródła radości utraconej wskutek winy pierwszych rodziców, która znajduje swój wyraz w wizji rzeczywistości nacechowanej egoizmem i utracie spojrzenia na świat o charakterze bardziej uniwersalnym. Symbolizm wody w poemacie Dantego, dzięki swoim związkom z elementem kobiecym duszy i z tajemnicą przekazywania życia, wytycza szlak, który prowadząc przez różne, pozytywne i negatywne, symboliczne rzeki, wskazuje na jedyny kierunek powrotu ku morzu radości, jakim jest Najwyższy Intelekt w raju, który stanowi określony stan duszy, pamiętającej jedynie to, co było najlepsze w naszym śmiertelnym życiu. Duże znaczenie dla metamorfozy duszy w sensie pozytywnym podczas podróży przez piekło trwogi i bólu ma odkrycie mistycznego strumyczka, który w tej rozprawie poddano szczegółowej analizie po raz pierwszy w historii krytyki dantologicznej. Zostały ukazane jego określone, istotne cechy mające nas ukierunkować na przezwyciężenie zła i tego, co pochodzi od szatana, a mówiąc ściśle, mające nam ukazać, jak posłużyć się nimi i cierpieniem jako magiczną siłą, która – jedyna i niezwykle potężna – może doprowadzić nas do nieba pośród innych przejawów doświadczenia symbolicznego, jakim jest podróż Dantego. Tę ostatnią można więc postrzegać jako rzadki i bardzo wczesny przykład psychoanalizy ante litteram.
The aim of the article is to illustrare and to explain the special position of the short novel A Diffrent Sea (1991) among all the works by Claudio Magris. The border motif, typical, in fact, for the whole author’s literary production, turns out to be very helpful in the analysys of the novel. In this particular case, the motifs presence is highly evident and dominant. The novelists attempt to reconstruct the life of Enrico Mreule, a protagonist that seeks to reach the state of Michelstaedter’s persuasion, leads to the creation of a biography of a man living “on the border”: a border between life and death, between defeat and fulfillment, between two famous Magris’ cathegories: utopia and disenchantment. Another important feature of the novel is it’s hybridity, which can be seen best from the perspective of Magris’ whole literary work. The diurnal an the nocturnal trend of writing, highlighted by Magris (and indicated by critics in his single works), are mixed together in A Different Sea, and their skillful counterpoint makes the book romanzo del confine, a novel of the border par excellence.
Artykuł jest próbą interpretacji wizji ogrodu w powieści Laura, albo Podróż do wnętrza kryształu w świetle baśni Tysiąca i jednej nocy, hipotekstów Biblii i Eposu o Gilgameszu, estetyki miniatury perskiej oraz bachelardowskiej wyobraźni materialnej. Refleksja koncentruje się wokół symbolicznego wymiaru raju mineralnego obecnego w wizji zaproponowanej przez George Sand. Wizja ta wynika z antymaterialistycznych postulatów romantycznych, a jednocześnie zdaje się szczególnym wyrazem zainteresowań przyrodniczych i orientalistycznych epoki oraz samej autorki Laury.
Niniejszy artykuł zawiera analizę poematu surrealistycznego Vasco da Gama (1940), jednego z wczesnych dzieł Gellu Nauma. Głównym celem jest zrekonstruowanie strategii estetycznej głównego reprezentanta rumuńskiego surrealizmu, która zakłada taką transformację obrazowania, by wyjawić prawdziwą naturę obiektów poetyckich. Naum opiera się tutaj na eseju programowym André Bretona Kryzys przedmiotu z 1936 roku. Autor artykułu rozważa naczelną zasadę surrealizmu przyjętą przez Nauma, uwalniającą obiekt z ogłupiających uniformów poprzez pozbawienie go kontekstu codzienności. Nie pozostaje on biernym przedmiotem rozgrywek świadmości, a bohaterem, który wręcz pożera obserwatora. Język poetycki, pełen niekończących się transformacji, akompaniuje bezładnej orgii pochłaniania. Koncept „uwalniania” obiektu jest rozumiany zarówno jako „wyzwalanie”, jak i „wypuszczanie”. Pozbawione pierwotnej funkcji przedmioty zyskują nową tożsamość w procesie animizacji lub antropomorfizacji. Vasco da Gama proponuje specyficzny rodzaj wrażliwości oparty na swobodnej wyobraźni i zachęca czytelnika do odkrycia nowych relacji pomiędzy słowem a rzeczą.
W swej pierwszej komedii Amor, honor y poder, będącej literackim ucieleśnieniem legendy o hrabiance z Salisbury, Calderón pokazuje opór, jaki przeciwko tyranii stawia królewska poddana, dla której sakramenty i sumienie stoją ponad posłuszeństwem wasala wobec władcy. Chociaż królowi Edwardowi najpierw nie udaje się uwieść córki hrabiego Salveric (Salisbury), to na końcu zmusza swą cnotliwą poddaną do poślubienia go. To pozornie szczęśliwe rozwiązanie sztuki zaburza i podkopuje oficjalną ideologię królewskiego absolutyzmu w Hiszpanii pierwszej połowy XVII wieku.
Przedmiotem artykułu jest tłumaczenie hiszpańskich pragmatycznych operatorów interakcyjnych (hombre, mujer, vamos, venga, mira, oye, ...), których funkcja, zgodnie z postulowanym podejściem socjopragmatycznym (związanym ściśle z teorią etosu komunikacyjnego), nie może być ograniczana tylko do tematyczno-semantycznej strukturyzacji tekstu. Analiza o charakterze funkcjonalnym, podobnie jak przegląd rozwiązań translatorskich zaproponowanych przez wybranych polskich tłumaczy, wskazuje, że w licznych wypadkach opisywane wyrażenia funkcyjne stanowią rutynowe wyrażenia stymulujące, wpisujące się w model etosu bliskości i solidarności pomiędzy interlokutorami.
Pytanie w tytule artykułu zostało postawione z powodu toczących się w Portugalii polemik i dyskusji wokół ostatniej reformy pisowni języka portugalskiego (1990), której długi proces legislacji zakończył się dopiero w ostatnich latach. W artykule przedstawiono pokrótce historię portugalskiej ortografii oraz zmiany wprowadzane przez reformę, mające na celu ujednolicenie pisowni europejskiej i brazylijskiej wersji języka portugalskiego. Następnie, na podstawie wycinków z prasy portugalskiej i światowej z lat 2004–2009 przeanalizowano i poddano krytyce argumenty, jakimi posługują się zarówno zwolennicy reformy, tłumacząc jej zasadność i wypływające z niej korzyści, jak i jej przeciwnicy – dużo liczniejsi w Portugalii – wieszczący rychłą marginalizację swojej wersji języka portugalskiego wobec nadchodzącej hegemonii wersji brazylijskiej.
Niniejszy artykuł stanowi wprowadzenie do alternatywnego, interdyscyplinarnego badania znanej w kręgach iberystycznych kwestii żywotności tzw. a fala – geolektu używanego w dolinie Xálima (w hiszpańskiej prowincji Cáceres) graniczącej z Portugalią. Istniejąca literatura dotycząca problemu opiera się przede wszystkim na materiałach historycznych, które nie mogą w pełni wyjaśnić mechanizmu zachowania a fala w dzisiejszym świecie. Zdaniem autora należy mieć na względzie z jednej strony rolę, jaką a fala odgrywa w społeczności, z drugiej zaś specyficzne właściwości fonetyczne geolektu, które – jak się zakłada – są wystarczająco wyraźne pod względem percepcji, by aktywować mechanizmy budowania odrębnej tożsamości mieszkańców Xálima (hipotetyczne cechy nieprzynależności), chroniąc tamtejszą mowę przed standaryzacją. Autor artykułu nakreśla najbardziej obiecujący kierunek badań problemu oraz przedstawia użyteczne narzędzia teoretyczne związane ze społeczną stroną problemu, wskazując sposób ich stosowania wobec cech nieprzynależności (holistyczna wizja ja i tożsamości zawarta w Identity Process Theory G. Breakwell oraz w ogólnej teorii ja Stetsa i Burke’a).
List Dantego do Cangrande della Scala zachęca nas do spojrzenia na Boską Komedię jako symboliczne ukazanie określonej drogi o charakterze psychoterapeutycznym. Istotnie głównym celem dzieła wydaje się uwolnienie każdego człowieka od trwogi – poprzez wyrazisty i szokujący dyskurs poetycki – po to, by doprowadzić go do wiecznego źródła radości utraconej wskutek winy pierwszych rodziców, która znajduje swój wyraz w wizji rzeczywistości nacechowanej egoizmem i utracie spojrzenia na świat o charakterze bardziej uniwersalnym. Symbolizm wody w poemacie Dantego, dzięki swoim związkom z elementem kobiecym duszy i z tajemnicą przekazywania życia, wytycza szlak, który prowadząc przez różne, pozytywne i negatywne, symboliczne rzeki, wskazuje na jedyny kierunek powrotu ku morzu radości, jakim jest Najwyższy Intelekt w raju, który stanowi określony stan duszy, pamiętającej jedynie to, co było najlepsze w naszym śmiertelnym życiu. Duże znaczenie dla metamorfozy duszy w sensie pozytywnym podczas podróży przez piekło trwogi i bólu ma odkrycie mistycznego strumyczka, który w tej rozprawie poddano szczegółowej analizie po raz pierwszy w historii krytyki dantologicznej. Zostały ukazane jego określone, istotne cechy mające nas ukierunkować na przezwyciężenie zła i tego, co pochodzi od szatana, a mówiąc ściśle, mające nam ukazać, jak posłużyć się nimi i cierpieniem jako magiczną siłą, która – jedyna i niezwykle potężna – może doprowadzić nas do nieba pośród innych przejawów doświadczenia symbolicznego, jakim jest podróż Dantego. Tę ostatnią można więc postrzegać jako rzadki i bardzo wczesny przykład psychoanalizy ante litteram.
The aim of the article is to illustrare and to explain the special position of the short novel A Diffrent Sea (1991) among all the works by Claudio Magris. The border motif, typical, in fact, for the whole author’s literary production, turns out to be very helpful in the analysys of the novel. In this particular case, the motifs presence is highly evident and dominant. The novelists attempt to reconstruct the life of Enrico Mreule, a protagonist that seeks to reach the state of Michelstaedter’s persuasion, leads to the creation of a biography of a man living “on the border”: a border between life and death, between defeat and fulfillment, between two famous Magris’ cathegories: utopia and disenchantment. Another important feature of the novel is it’s hybridity, which can be seen best from the perspective of Magris’ whole literary work. The diurnal an the nocturnal trend of writing, highlighted by Magris (and indicated by critics in his single works), are mixed together in A Different Sea, and their skillful counterpoint makes the book romanzo del confine, a novel of the border par excellence.
Artykuł jest próbą interpretacji wizji ogrodu w powieści Laura, albo Podróż do wnętrza kryształu w świetle baśni Tysiąca i jednej nocy, hipotekstów Biblii i Eposu o Gilgameszu, estetyki miniatury perskiej oraz bachelardowskiej wyobraźni materialnej. Refleksja koncentruje się wokół symbolicznego wymiaru raju mineralnego obecnego w wizji zaproponowanej przez George Sand. Wizja ta wynika z antymaterialistycznych postulatów romantycznych, a jednocześnie zdaje się szczególnym wyrazem zainteresowań przyrodniczych i orientalistycznych epoki oraz samej autorki Laury.
Niniejszy artykuł zawiera analizę poematu surrealistycznego Vasco da Gama (1940), jednego z wczesnych dzieł Gellu Nauma. Głównym celem jest zrekonstruowanie strategii estetycznej głównego reprezentanta rumuńskiego surrealizmu, która zakłada taką transformację obrazowania, by wyjawić prawdziwą naturę obiektów poetyckich. Naum opiera się tutaj na eseju programowym André Bretona Kryzys przedmiotu z 1936 roku. Autor artykułu rozważa naczelną zasadę surrealizmu przyjętą przez Nauma, uwalniającą obiekt z ogłupiających uniformów poprzez pozbawienie go kontekstu codzienności. Nie pozostaje on biernym przedmiotem rozgrywek świadmości, a bohaterem, który wręcz pożera obserwatora. Język poetycki, pełen niekończących się transformacji, akompaniuje bezładnej orgii pochłaniania. Koncept „uwalniania” obiektu jest rozumiany zarówno jako „wyzwalanie”, jak i „wypuszczanie”. Pozbawione pierwotnej funkcji przedmioty zyskują nową tożsamość w procesie animizacji lub antropomorfizacji. Vasco da Gama proponuje specyficzny rodzaj wrażliwości oparty na swobodnej wyobraźni i zachęca czytelnika do odkrycia nowych relacji pomiędzy słowem a rzeczą.
W swej pierwszej komedii Amor, honor y poder, będącej literackim ucieleśnieniem legendy o hrabiance z Salisbury, Calderón pokazuje opór, jaki przeciwko tyranii stawia królewska poddana, dla której sakramenty i sumienie stoją ponad posłuszeństwem wasala wobec władcy. Chociaż królowi Edwardowi najpierw nie udaje się uwieść córki hrabiego Salveric (Salisbury), to na końcu zmusza swą cnotliwą poddaną do poślubienia go. To pozornie szczęśliwe rozwiązanie sztuki zaburza i podkopuje oficjalną ideologię królewskiego absolutyzmu w Hiszpanii pierwszej połowy XVII wieku.
Autorka przyjęła w artykule metodologię reprezentującą ujęcie zwane etimologia prossima dla języka francuskiego, aby ukazać, jak słowo dialectologie weszło do słownictwa fancuskiego. W ramach nowoczesnej wizji etymologii nie można się zadowalać przedstawianiem etymonu, lecz konieczne jest ustalenie historycznego związku między nim a opisywanym słowem. Przegląd opisów w głównych słownikach etymologicznych (takich jak choćby FEW czy TLF) pozwolił zidentyfikować luki, które trzeba wypełnić w opisywaniu tego słowa. Było zatem konieczne przedstawienie pierwszego poświadczenia użycia. Słowniki bowiem proponowały dotąd jakieś wydarzenie zaznaczające dziedzinę dialektologii, a nie pierwsze poświadczenie samego terminu dialectologie. Przebadanie pierwszych poświadczeń użycia owego francuskiego słowa pozwoliło wykazać, że jest ono zapożyczeniem z języka niemieckiego, a nie wytworem francuszczyzny.
Autor artykułu skupia się na tekstowej analizie struktury początkowych rozdziałów dzieła Rettorica Brunetta Latiniego. Celem było przebadanie relacji między tłumaczeniem De inventione Cicerona a jego komentarzem, aby pokazać, że architektura utworu Rettorica jest podporządkowana autorskiej woli Brunetta Latiniego. W analizie pierwszego i piątego rozdziału została omówiona złożoność tekstowych konstrukcji zarówno z punktu widzenia mikrostrukturalnego, jak i makrostrukturalnego.
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie zjawiska zasygnalizowanego uprzednio (Stala 2011): dubletów etymologicznych w języku hiszpańskim, powstałych wskutek zapożyczenia jednego z elementów z języka łacińskiego poprzez inny język romański (francuski, okcytański, gaskoński, portugalski, kataloński, włoski), podczas gdy drugim elementem dubletu jest bądź zapożyczenie bezpośrednie z łaciny, bądź wyraz będący wynikiem regularnego rozwoju historycznego. Artykuł obejmuje wprowadzenie do zjawiska takiego rodzaju dubletów, dokumentację historyczną i omówienie wyłonionych par (grup) na poziomie fonetyki, morfologii i semantyki wyłącznie w kontekście zapożyczeń romańskich.
Celem niniejszego studium jest, z jednej strony, ukazanie tła historycznego Hiszpanii z drugiej połowy XIII wieku, silnie naznaczonej rekonkwistą, epoki pełnej kontrastów i dyskryminacji społecznych. Z drugiej strony, autor próbuje przestudiować wszystkie elementy morfoskładniowe i leksykalne obecne w literaturze historiograficznej króla, aby ukazać w ten sposób podejście monarchy do kultury arabskiej.
Celem pracy jest zaproponowanie modelu analizy roli procesu wymiany modalnej form trybów indicativo i conjuntivo/subjuntivo w wyrażaniu przyzwolenia w języku hiszpańskim i portugalskim. Analiza jest przeprowadzona według tego samego schematu, osobno dla obu języków. Przykłady zostały pogrupowane np. zgodnie ze strukturą nierozdzielnych członów o znaczeniu modalnym. W celu przeprowadzenia analizy wykorzystuje się kryteria semantyczne, syntaktyczne i pragmatyczne, a mianowicie podkreśla się rolę stosunku mówiącego do treści wypowiedzi oraz koherencji modalnej
Celem niniejszego artykułu jest pokazanie, w jaki sposób dwa języki o odmiennych systemach czasowo-aspektowych wyrażają rezultatywność. Punktem wyjścia jest przykład w języku francuskim zaczerpnięty z pracy badaczy genewskich, na podstawie którego autorka udowadnia, że rezultatywność niezależnie od rodzaju jest wyrażana niezmiennie przez czas passé camposé. Część druga, poświęcona językowi polskiemu, zawiera omówienie kontekstowych ekwiwalentów francuskiego przykładu, co pozwala potwierdzić tezę, że rezultatywność semantyczna jest wyrażana przez formę dokonaną czasu przeszłego, natomiast rezultatywność pragmatyczna przez formę niedokonaną, a także sformułować dodatkowe wnioski dotyczące doboru elementów leksykalnych, konstrukcji składniowych oraz interpretacji wypowiedzeń w zależności od kontekstu.
Analizie zostały poddane wyrazy może/peut-être, trochę/un peu oraz należące do strategii łagodzących zwroty fatyczne, przeproszenia i usprawiedliwienia. W obu językach środki te stanowią obudowę żądań. W języku francuskim można zauważyć mniejszy zakres stosowania trybu rozkazującego, wyrażającego żądania w sposób bezpośredni. Jest on zwykle zastępowany konstrukcjami pośrednimi, które dodatkowo wzbogaca się omawianymi środkami łagodzącymi
Autorka przyjęła w artykule metodologię reprezentującą ujęcie zwane etimologia prossima dla języka francuskiego, aby ukazać, jak słowo dialectologie weszło do słownictwa fancuskiego. W ramach nowoczesnej wizji etymologii nie można się zadowalać przedstawianiem etymonu, lecz konieczne jest ustalenie historycznego związku między nim a opisywanym słowem. Przegląd opisów w głównych słownikach etymologicznych (takich jak choćby FEW czy TLF) pozwolił zidentyfikować luki, które trzeba wypełnić w opisywaniu tego słowa. Było zatem konieczne przedstawienie pierwszego poświadczenia użycia. Słowniki bowiem proponowały dotąd jakieś wydarzenie zaznaczające dziedzinę dialektologii, a nie pierwsze poświadczenie samego terminu dialectologie. Przebadanie pierwszych poświadczeń użycia owego francuskiego słowa pozwoliło wykazać, że jest ono zapożyczeniem z języka niemieckiego, a nie wytworem francuszczyzny.
Autor artykułu skupia się na tekstowej analizie struktury początkowych rozdziałów dzieła Rettorica Brunetta Latiniego. Celem było przebadanie relacji między tłumaczeniem De inventione Cicerona a jego komentarzem, aby pokazać, że architektura utworu Rettorica jest podporządkowana autorskiej woli Brunetta Latiniego. W analizie pierwszego i piątego rozdziału została omówiona złożoność tekstowych konstrukcji zarówno z punktu widzenia mikrostrukturalnego, jak i makrostrukturalnego.
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie zjawiska zasygnalizowanego uprzednio (Stala 2011): dubletów etymologicznych w języku hiszpańskim, powstałych wskutek zapożyczenia jednego z elementów z języka łacińskiego poprzez inny język romański (francuski, okcytański, gaskoński, portugalski, kataloński, włoski), podczas gdy drugim elementem dubletu jest bądź zapożyczenie bezpośrednie z łaciny, bądź wyraz będący wynikiem regularnego rozwoju historycznego. Artykuł obejmuje wprowadzenie do zjawiska takiego rodzaju dubletów, dokumentację historyczną i omówienie wyłonionych par (grup) na poziomie fonetyki, morfologii i semantyki wyłącznie w kontekście zapożyczeń romańskich.
Celem niniejszego studium jest, z jednej strony, ukazanie tła historycznego Hiszpanii z drugiej połowy XIII wieku, silnie naznaczonej rekonkwistą, epoki pełnej kontrastów i dyskryminacji społecznych. Z drugiej strony, autor próbuje przestudiować wszystkie elementy morfoskładniowe i leksykalne obecne w literaturze historiograficznej króla, aby ukazać w ten sposób podejście monarchy do kultury arabskiej.
Celem pracy jest zaproponowanie modelu analizy roli procesu wymiany modalnej form trybów indicativo i conjuntivo/subjuntivo w wyrażaniu przyzwolenia w języku hiszpańskim i portugalskim. Analiza jest przeprowadzona według tego samego schematu, osobno dla obu języków. Przykłady zostały pogrupowane np. zgodnie ze strukturą nierozdzielnych członów o znaczeniu modalnym. W celu przeprowadzenia analizy wykorzystuje się kryteria semantyczne, syntaktyczne i pragmatyczne, a mianowicie podkreśla się rolę stosunku mówiącego do treści wypowiedzi oraz koherencji modalnej
Celem niniejszego artykułu jest pokazanie, w jaki sposób dwa języki o odmiennych systemach czasowo-aspektowych wyrażają rezultatywność. Punktem wyjścia jest przykład w języku francuskim zaczerpnięty z pracy badaczy genewskich, na podstawie którego autorka udowadnia, że rezultatywność niezależnie od rodzaju jest wyrażana niezmiennie przez czas passé camposé. Część druga, poświęcona językowi polskiemu, zawiera omówienie kontekstowych ekwiwalentów francuskiego przykładu, co pozwala potwierdzić tezę, że rezultatywność semantyczna jest wyrażana przez formę dokonaną czasu przeszłego, natomiast rezultatywność pragmatyczna przez formę niedokonaną, a także sformułować dodatkowe wnioski dotyczące doboru elementów leksykalnych, konstrukcji składniowych oraz interpretacji wypowiedzeń w zależności od kontekstu.
Analizie zostały poddane wyrazy może/peut-être, trochę/un peu oraz należące do strategii łagodzących zwroty fatyczne, przeproszenia i usprawiedliwienia. W obu językach środki te stanowią obudowę żądań. W języku francuskim można zauważyć mniejszy zakres stosowania trybu rozkazującego, wyrażającego żądania w sposób bezpośredni. Jest on zwykle zastępowany konstrukcjami pośrednimi, które dodatkowo wzbogaca się omawianymi środkami łagodzącymi
Artykuł przedstawia zakres i metodologię badań językoznawstwa romańskiego w Polsce na początku XXI wieku. Pewien ogląd na stan i tendencje w tych badaniach daje panorama artykułów zamieszczonych w niniejszym tomie, a będących pokłosiem Spotkania Językoznawców Romanistów w Polsce, jakie odbyło się pod koniec listopada 2010 r. w Krakowie na Uniwersytecie Jagiellońskim. Spotkanie to jest w pewnym sensie wskrzeszeniem dawnej, prawie już zapomnianej tradycji regularnych spotkań językoznawców romanistów polskich.
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie opartej na korpusie analizy porównawczej pewnych metaforycznych konceptualizacji pojęć wyrażanych przez hiszpańskie słowa alegría i felicidad oraz ich polskie odpowiedniki tłumaczeniowe: radość i szczęście. Badanie ujawnia różnice wewnątrzjęzykowe i międzyjęzykowe dotyczące stopnia, w jakim wyrażenia z tymi leksemami uczestniczą w metaforach pojęciowych opartych na domenach źródłowych DAWANIA, SZUKANIA i ZNAJDYWANIA, PODRÓŻY oraz PŁYNU W POJEMNIKU. Wyniki analizy danych językowych pozwalają na sformułowanie hipotez dotyczących sposobu rozumienia uczuć radości i szczęścia w języku polskim i hiszpańskim.
Niniejszy artykuł jest poświęcony problematyce relacji między językiem a dialektem na gruncie analizy konwersacyjnej ze szczególnym uwzględnieniem zjawisk określanych w angielskich i amerykańskich badanich językoznawczych jako code-switching oraz code-mixing. Zazwyczaj zjawiska te pojawiają się w kontekście bilingwizmu lub dyglosji (cfr. Ferguson 1959), a więc gdy dochodzi do kontaktu między dwoma językami narodowymi. Tymczasem w obrębie włoskiej wspólnoty językowej kontakt międzyjęzykowy zachodzi pomiędzy językiem a dialektem, co stanowi interesujący punkt wyjścia do rozważań na temat określonych funkcji natury pragmalingwistycznej, jakie mogą być implikowane poprzez użycie obu kodów językowych w konkretnych sytuacjach komunikacyjnych.
Niniejsza praca opisuje francuskie konstrukcje przyimkowe zwane powszechnie „wyłączającymi”. Opierając się na składni wyrażeń predykatywnych oraz na wyróżnionych przez G. Kleibera cechach semantycznych tych konstrukcji, Autorka stara się wykazać, że ich znaczenia wpisują się nie tylko w wyłączanie, lecz także w dwie inne relacje: restrykcję i pominięcie.
Tworzenie form zgrubionych jest jednym z powszechnych procesów słowotwórczych. Zgrubienia są używane do nazwania desygnatu o większych rozmiarach bądź wyrażenia emocjonalnego (najczęściej negatywnego) stosunku mówiącego do przekazywanej treści. Przedstawione polskie wyrazy o zakończeniach -ard(a), -as i -on pochodzą od francuskich wyrazów z przyrostkami -ard ( germ. Hart), -asse ( łac. -aceu(a)m) i -on ( łac. -onem) uważanych niekiedy w języku-źródle za augmentativa. Także ich etymony, odziedziczone z łaciny lub zapożyczone z innych języków romańskich, były nacechowane stylistycznie, cecha ta zostaje jednak zneutralizowana w procesie zapożyczenia, najpierw do języka francuskiego (np. lampion, ballon od włoskich zgrubień lampione, pallone), a także z francuskiego do polskiego, np. brouillon > brulion, coquarde > kokarda.
W artykule przedstawiono wyniki analizy komparatystycznej tłumaczenia dwóch filmów W. Allena: Jej wysokość Afrodyta oraz Annie Hall na język polski i hiszpański. Autorka postawiła sobie za cel przeprowadzenie obserwacji: czy i w jaki sposób znajomość języka oryginału – języka angielskiego – oraz stopień, w jakim w kulturze docelowej akceptowane są zapożyczenia i wpływy tego języka, może wpływać na decyzje podejmowane przez tłumaczy podpisów kinowych? Według postawionej hipotezy, istnieje korelacja między miejscem języka angielskiego w kulturze hiszpańskiej i polskiej a preferowanymi rozwiązaniami w tłumaczeniu napisów filmowych, co zostało poparte przykładami..
W niniejszym artykule autorka przedstawia semantyczną analizę przestrzeni na przykładzie abstrakcyjnych znaczeń dwóch francuskich czasowników ruchu, mającego orientację pionową i kierunek w dół: ‘descendre’ i ‘tomber’. Przykłady są podzielone na trzy grupy, w zależności od obecności bądź braku elementów przestrzeni: 1) przestrzeń określona, 2) przestrzeń częściowo inferowana, 3) przestrzeń inferowana w całości
W niniejszym artykule autorka analizuje kontekst, aby wskazać, które elementy mają wpływ na określoną interpretację futur antérieur. Bierze się pod uwagę obecność w kontekście okoliczników czasu, niektórych przysłówków (jamais, rarement), partykuł modalnych, konstrukcji porównawczych, czasowników wyrażających sąd, a także typ zdania (pytające, wykrzyknikowe, przeczące, czasowe, względne), podmiot zdania, typ czasownika odmienionego w futur antérieur, miejsce futur antérieur w tekście oraz rodzaj tekstu, w którym ten czas się pojawia. Analiza ta pozwala na opracowanie reguł, dzięki którym można automatycznie określić znaczenie futur antérieur.
We francuskim języku mody jest coraz więcej zapożyczeń, przede wszystkim z angielskiego. Niektóre, określające nowe style, kroje, typy odzieży czy tkanin są niezbędne, ale większość da się bez trudu zastąpić francuskimi odpowiednikami. Często ich zastosowanie ma charakter ludyczny. Zyskują one również pewne walory konotacyjne, których brak analogicznym terminom francuskim. Liczy się także zwięzłość terminów angielskich. Zapożyczenia pełnią czasem taką samą funkcję gramatyczną jak w języku wyjściowym, ale często rzeczownik obejmuje rolę przymiotnika lub odwrotnie, są i czasowniki stosowane jak rzeczowniki czy przymiotniki, co stanowi dowód, że nie chodzi tylko o wypełnianie luk leksykalnych. Ważnym czynnikiem wpływającym na to słownictwo jest światowa popularność kultury anglojęzycznej.
W niniejszym artykule przedstawia się czynniki historyczne, które wpłynęły na kształtowanie się aktualnej sytuacji językowej Angoli. Biorąc pod uwagę fakt, że jest to jeden z niewielu krajów afrykańskich, gdzie mieszkańcy miast nie znają żadnego języka narodowego, wiele miejsca poświęca się zestawieniu cech języka portugalskiego używanego w miastach oraz poza nimi. Podkreśla się wpływy języków narodowych na gramatykę i leksykę języka portugalskiego oraz analizuje się słownictwo pochodzenia portugalskiego używane w językach narodowych. Artykuł jest zakończony wywiadem z Emanuelem Martą, Angolczykiem pochodzącym z Luandy, który obrazuje stosunek młodego pokolenia mieszkającego w stolicy do języka portugalskiego oraz języków narodowych.
Przedmiotem artykułu jest zestawienie podstawowych informacji dotyczących tworzenia zdrobnień w dwóch językach romańskich nazywanych tradycyjnie peryferyjnymi – portugalskim i rumuńskim. Po rozważaniach ogólnych na temat zjawiska derywacji deminutywnej następuje porównanie jej mechanizmu w analizowanych językach, usystematyzowane w tabeli oraz zilustrowane licznymi przykładami. Szczególną uwagę zwraca się na wyrazy, które tylko formalnie zdradzają swoje pierwotne znaczenie, współcześnie zupełnie nie będąc odczuwanymi jako zdrobnienia. Wspomina się też o produktywności derywacji deminutywnej w językach portugalskim i rumuńskim, nawiązując do wyników badań B. Hasselrota.
Prawo łączy się z językiem, w jakim się wyraża. Ważną kwestią pozostaje więc nie tylko rozumienie i interpretacja języka prawa, ale również produkcja tekstów prawniczych, w tym tłumaczenie ich i redagowanie. Aby osiągnąć ten cel, konieczne wydaje się dysponowanie obszernym opisem faktów lingwistycznych pracy w języku specjalistycznym. Analiza dyskursu zawodowego pozwala na wyodrębnienie w nim cech charakterystycznych. Ostatnie prace wskazują na potrzebę opisu zjawiska predykacji (czasowniki, nominalizacje i imiesłowy), aby uwzględnić złożoność zjawisk języka prawniczego (Lerat 2001, 2002, 2008). Powyższy artykuł przedstawia predykację w języku prawa, opisując jej parametry leksyko-semantyczne i morfosyntaktyczne na bazie korpusu tekstów.
Intencją autorki jest wskazanie trudności związanych z definicją i klasyfikacją konstrukcji peryfrastycznych języka portugalskiego, a także zaprezentowanie inwentarza peryfraz werbalnych w tym języku. Autorka zwraca jednocześnie uwagę, że na wartość konstrukcji peryfrastycznych mają wpływ między innymi takie czynniki, jak: czas gramatyczny czasownika posiłkowego, klasa predykatu werbalnego czy wyrażenia przysłówkowe.
Niniejszy artykuł ukazuje, jaki wpływ na dobór czasownika i formę syntagmy wprowadzającej w języku polskim i francuskim mają treść wypowiedzi przytoczonej, kontekst językowy i typ tekstu oraz jak można nimi wyjaśnić pewne cechy przekładu tekstów prasowych i literackich. W tekstach prasowych rolę odgrywa przede wszystkim typ tekstu (dominacja neutralnych czasowników mówić, powiedzieć jest przyczyną podtłumaczenia przy przejściu z francuskiego). W tekstach literackich modyfikacja wypowiedzi przytoczonej i wybór czasownika zależą głównie od rekonstrukcji sytuacji wypowiadania dokonanej przez tłumacza.
W niniejszym artykule proponujemy prześledzić rozwój nowego gatunku dyskursu, jakim jest komunikat we francuskiej przestrzeni publicznej. Termin communiqué pojawił się po raz pierwszy w 1853 r. i oznaczał oficjalne sprostowanie. Z czasem zmiany historyczne i techniczne wpłynęły na formę, cel pragmatyczny i kontekst użycia tego gatunku. Początkowo dotyczył jedynie spraw szczególnych, jak polityka czy zdrowie. W czasach I wojny światowej informował naród o walkach. Obecnie również przedsiębiorstwa wydają komunikaty, korzystając z własnej przestrzeni w Internecie. Służy on nie tylko informowaniu, ale także kreowaniu wizerunku. W języku polskim obserwujemy ponadto tzw. pseudokomunikaty, czyli teksty opatrzone denominacją gatunkową „komunikat”, ale niemające nic wspólnego z gatunkiem komunikatu, np. wiadomości konkursowe SMS.
W dydaktyce JO coraz częściej słychać głosy, aby podejście komunikacyjne i zadaniowe uzupełnić analizą językoznawczą, a konkretnie analizą dyskursu (AD). Wydaje się ona szczególnie przydatna w nauczaniu języków obcych dla potrzeb specjalistycznych, gdzie nauczyciel musi samodzielnie opracowywać treści kursu oraz materiały dydaktyczne. Niestety, pod pojęciem AD kryją się bardzo różnorodne treści. Także w glottodydaktyce specjalistycznej (LSP) w różnych obszarach językowych istnieją odmienne tradycje jej rozumienia. Analiza materiałów wspomagających praktyczne kształcenie nauczycieli Français sur Objectifs Spécifiques pokazuje niejasność zarówno samego pojęcia AD, jak i sposobów jej wykorzystania. Rzeczywiste wdrożenie podejścia dyskursywnego do praktyki klasowej wymagałoby zatem świadomego wyboru wśród dostępnych metodologii analizy dyskursów zawodowych oraz ich popularyzacji wśród nauczycieli.
Niniejszy artykuł ma na celu przestawienie juryslingwistyki jako interdyscyplinarnej i wielowymiarowej dziedziny językoznawczej. Autorka prezentuje genezę dyscypliny, wywodząc ją zarówno z prawoznawstwa, jak i nauki o języku. Następnie omawia konkurencyjne nazwy dla tej dyscypliny, sytuuje wobec znanych podziałów dyscyplin językoznawczych oraz zakreśla jej problematykę badawczą.
Najsłynniejszy polski tłumacz literatury francuskiej Tadeusz Boy-Żeleński przełożył w latach 1936–1939 cykl powieściowy W poszukiwaniu straconego czasu. Niestety wybuch II wojny światowej uniemożliwił wydanie dwóch ostatnich części. Autor przekładu zginął rozstrzelany przez Niemców w 1941 roku, a rękopisy niewydanych tomów spłonęły w warszawskim mieszkaniu tłumacza podczas Powstania Warszawskiego. W niniejszym artykule autorka przybliża sylwetkę następcy Boya – Juliana Rogozińskiego, autora pierwszego opublikowanego przekładu Czasu odnalezionego, siódmego tomu najsłynniejszej powieści Marcela Prousta.
Celem artykułu jest uchwycenie zmian, jakie dokonują się w gatunkach dyskursu politycznego pod wpływem reklamy. Przedstawiono w zarysie metodologię zwaną francuską analizą dyskursu, zdefiniowano zarówno dyskurs polityczny, jak i medialny, pojęcia kontraktu, gatunku oraz strategii. To ostatnie pojęcie jest bardzo ważne w badaniu wpływów jednych gatunków, ich scenografii na inne. Retoryka ogłoszenia, wytworzona przez współczesne społeczeństwo konsumpcyjne, opiera się głównie na emocjach. Perswazja emocjonalna reklamy przeciwstawia się klasycznej argumentacji politycznej. W gatunki polityczne wkracza logika marzenia i iluzorycznego daru.
Ustalenie pochodzenia portugalskich języków kreolskich, które uformowały się w Zatoce Gwinejskiej w XVI wieku, stanowi zasadniczy cel niniejszego artykułu. Aby osiągnąć stawiany sobie cel, analizujemy warunki społeczno-historyczne oraz językowe, w jakich nastąpił proces kreolizacji. Archipelag Wysp Świętego Tomasza i Książęcej został odkryty przez Portugalczyków pod koniec XV wieku i zaludniony przez czarnych niewolników pochodzących z wybrzeży Afryki, posługujących się różnymi językami, głównie z grupy Kwa i Bantu. W tak sprzyjających warunkach nastąpił szybki proces kreolizacji, w wyniku którego powstał język protokreolski, z którego nieco później uformowały się cztery odrębne języki kreolskie.
Niniejsze opracowanie za główny cel stawia sobie charakterystykę słownictwa mody ze szczególnym uwzględnieniem wyrazów obcych. Zawiera krótki opis historii mody oraz przedstawia różnorodne definicje zapożyczeń, m.in. wg językoznawców portugalskich, polskich i angielskich. Analizując artykuły z prasy kobiecej oraz strony internetowe poświęcone modzie, odkrywamy dużą liczbę zapożyczeń, pochodzących głównie z języka angielskiego. Próbujemy odpowiedzieć na pytanie, jaką funkcję pełnią one w tekstach i czy są w nich potrzebne, czy też raczej stanowią element przejściowej mody językowej. Zauważamy też, że wiele z nich może być niezrozumiałych dla polskiego i portugalskiego czytelnika.
"Etymologia jest jedną z najstarszych dziedzin językoznawstwa, semantyka jest bardziej nowoczesna” – powiedział Stephen Ulmann. Te dwa obszary języka współistnieją i pomagają zrozumieć pochodzenie słów oraz związek między znaczeniem a znakiem językowym. W niniejszym artykule analizujemy etymologię i motywację semantyczną nazw pierwiastków chemicznych. Badamy tendencję nadania danej nazwy substancji i jej znaczenia w zależności od epoki (przed lub po rewolucji technicznej), a także czy znaczenie odnosi się do fizycznych lub chemicznych własności substancji, czy też nawiązuje do nazwiska swojego odkrywcy, miejsca naturalnego pochodzenia lub odkrycia. Rozważamy, czy to łacina była językiem dominującym, od którego powstały nazwy pierwiastków, czy też była to greka. Badania nad etymologią pierwiastków są ważne, ponieważ tak jak znajomość pierwiastków jest niezbędna do zrozumienia przebiegu reakcji i powstawania związków chemicznych, tak też analiza ich nazewnictwa jak i nazw zwyczajowych związków posłużyła za punkt odniesienia dla usystematyzowania nomenklatury chemicznej.
Celem tego artykułu jest pokazanie, w jaki sposób niektóre metody analizy interakcji mogą być zastosowane do opisu tekstów monologalnych takich jak listy czytelników. Wykorzystanie teorii twarzy, a w szczególności wyszukiwanie aktów zagrażających pozytywnemu wizerunkowi nadawcy czy odbiorcy lub aktów służących wzmocnieniu pozytywnego wizerunku, bardzo dobrze nadaje się do opisu relacji pomiędzy uczestnikami wymiany listów. Struktura listu, a zwłaszcza jego początek i koniec, przypominają strukturę rozmowy. Wszystkie te cechy pokazują, że wymiana listów pomiędzy czytelnikami a redakcją, szczególnie w swojej formie internetowej, staje się swoistą interakcją z jej typowymi przymiotami.
Na podstawie semantyki tożsamościowego même, które przedstawiamy w części I, staramy się opisać w części II zachowanie różnych typów rzeczowników wobec interpretowania taksonomicznej identyczności même. Wyjaśnienie różnic i podobieństw, jakie ukazuje taka konfrontacja, pozwala ukazać pewne semantyczne wymiary różnych typów testowanych rzeczowników. Nasza analiza wnosi nowe elementy do wiedzy o typach rzeczowników standardowych, jakimi są konkretne rzeczowniki policzalne i rzeczowniki określające materię oraz rzeczowników rzadziej badanych, takich jak kolor i zapach.
W części wstępnej artykułu zostały przedstawione niektóre opinie polskich i hiszpańskich badaczy dotyczące zdań względnych. Następnie wskazano na istniejące w obu językach (w przeszłości i obecnie) wykładniki, na różnice w podawaniu ich liczby, związane, między innymi, z zaliczaniem do tej grupy przysłówków względnych. Na koniec wspomniano o klasyfikacji tych zdań, zarówno ze względu na występowanie lub brak poprzednika, do którego wykładnik względny się odnosi, jak i na funkcję składniową, jaką pełni zdanie podrzędne czy też na wnoszoną przez nie informację (charakter ograniczający czy apozycyjny).
Pamięć tłumaczeniowa (Translation Memory) może być scharakteryzowana jako baza danych zawierająca fragmenty tekstów w języku źródłowym wraz z odpowiadającymi im fragmentami w języku docelowym, co z założenia ma umożliwić bardziej efektywny i zautomatyzowany proces tłumaczenia tekstów. Narzędzia te są częścią dziedziny określanej jako tłumaczenie wspomagane maszynowo (komputerowo) i są obecnie uważane za doskonałe rozwiązanie dla tłumaczy. Niniejsza krótka analiza ma na celu wykazanie, dla kogo jest przeznaczone tego typu oprogramowanie i jakie systemy dostępne na rynku są najbardziej efektywne przy wykonywaniu różnych typów tłumaczeń.
Wielu badaczy języka reprezentujących paradygmat kognitywny wyznaje pogląd, będący jednym z postulatów tego kierunku badań, że wszystkie kategorie języka użyte w zdarzeniu mownym są nośnikami znaczeń. Co więcej, aby poznać znaczenie, nie jest konieczne rozróżnienie jednostek ze względu na ich miejsce i funkcje w strukturze języka. Proponując analizę francuskiego trybu subjonctif i przyimków, próbuję wykazać, że zasadniczą rolę w konstruowaniu znaczeń stanowiących rezultat przetwarzania danych odgrywa kontekst oraz że język, w tym przypadku język francuski, nie jest pozbawiony użyć asemantycznych, zważywszy na rolę lokutora, od którego zależy frekwencja użycia, na której opiera się utrwalanie jednostek języka w pamięci w postaci hierarchicznie zorganizowanych schematów semantyczno-kognitywnych.
W niniejszym artykule autorka analizuje użycie włoskiej peryfrazy progresywnej z vendlerowskimi czasownikami stanowymi. Jednym z testów dla predykatów stanowych jest brak kompatybilności z aspektem progresywnym. Niemniej jednak, niektórzy badacze odkryli, że kryterium to nie jest w pełni kompletne i być może istnieją jakieś wyjątki. Opierając się na przykładach znalezionych w wyszukiwarce internetowej Google i wykorzystując teorię aspektu Bertinetto i Karolaka, autorka stara się dokonać klasyfikacji takich właśnie przypadków.
W niniejszym artykule autorka przedstawia krótką analizę hiszpańskiej leksyki znieważającej, odnoszącej się do braku inteligencji osoby znieważanej. Do celów przeprowadzonej analizy zebrano blisko 150 jednostek leksykalnych, wyselekcjonowanych z następujących słowników: Inventario general de insultos Pancracia Celdrána Gomáriza i Diccionario de argot Julii Sanmartín Sáez. Analiza skupia się na wyodrębnieniu procesów słowotwórczych oraz rodzajów przeniesień semantycznych w słowach należących do tej kategorii obelgi w języku hiszpańskim. Wyniki analizy pozwalają wytypować pola semantyczne i tematyczne najczęściej wykorzystywane w procesie metaforyzacji w badanej grupie wyrazów, a także wskazać najczęściej wykorzystywane procesy słowotwórcze w tejże grupie.
Artykuł analizuje znaczenie kompetencji językowej w opanowaniu kompetencji komunikacyjnej przez studentów wydziałów filologicznych na poziomie C1 i C2, zgodnie z klasyfikacją przyjętą przez Radę Europy. Artykuł nawiązuje do definicji kompetencji komunikacyjnej będącej obecnie celem nauczania języków obcych i przypomina, że kompetencja językowa jest podstawowym komponentem kompetencji komunikacyjnej. Niechęć studentów do uczenia się gramatyki rozumianej jako źródło struktur morfologiczno-składniowych i semantycznych prowadzi do bardzo powierzchownego opanowania języka i do umiejętności komunikowania treści raczej konkretnych niż abstrakcyjnych. Powyższe uwagi w szczególności odnoszą się do języków romańskich, skomplikowanych pod względem morfologiczno-składniowym, które wymagają sporego wysiłku ze strony uczących się w opanowaniu samego systemu językowego. Ponadto należy pamiętać, że niski poziom kompetencji językowej stanowi największą przeszkodę w opanowaniu kompetencji komunikacyjnej (brak akceptacji ze strony rozmówcy), ponieważ czym innym jest niemówienie o czymś z braku okazji, a czym innym nieporuszanie danego tematu na skutek ograniczonch możliwości spowodowanych nieznajomością właściwych struktur morfologiczno-składniowych i semantycznych.
Dotychczas nieregularny rozwój fonetyczny spowodowany frekwencją traktowano jako coś sporadycznego, odnoszącego się tylko do słownictwa, natomiast autor niniejszego artykułu sądzi, że rozwój ten, zachodzący także w morfemach, zwłaszcza fleksyjnych (które są używane nawet częściej od słów), jest – obok regularnego rozwoju fonetycznego i rozwoju analogicznego – trzecim najważniejszym czynnikiem ewolucji językowej. Istnieje sześć argumentów przemawiających za nieregularnym rozwojem fonetycznym spowodowanym frekwencją. 1) Jeśli dla danego języka i danego okresu dziejów tego języka istnieje słownik frekwencyjny, można się nim posłużyć, ponieważ większość wyrazów, które doznały nieregularnego rozwoju fonetycznego spowodowanego frekwencją, rekrutuje się spośród tysiąca najczęściej używanych słów danego języka. I tak dalej.
Terminologia jako dyscyplina językoznawcza rozwija się w krajach frankofońskich dynamicznie i różnorodnie. Ta mnogość koncepcji jest wynikiem rozdźwięku pomiędzy podejściem onomazjologicznym proponowanym przez Eugena Wüstera, twórcę współczesnej terminologii, a podejściem semazjologicznym bronionym przez językoznawców, dla których nie pojęcie, lecz termin stanowi główny przedmiot terminologii. Autorka proponuje jednak pogodzenie tych dwóch metod niezbędnych do badań terminologicznych w pełnym tego słowa znaczeniu. Dzięki temu przyczynia się do rozwoju terminologii w Polsce poprzez proponowaną metodologię, a także przedmiot badań, jakim jest denominacja struktury pojęciowej ‘rodziny’ w języku francuskim i polskim.
Definicja aspektu jako kategorii semantycznej uzasadnia badanie aspektualnych wykładników w syntagmie nominalnej. Analizując rozszerzenia rzeczownika, dociekamy, jak odnoszą się one do oceniania aspektualnej wartości syntagmy nominalnej.
Autorka niniejszego artykułu stawia sobie za cel analizę różnych środków wypowiedzi służących wyrażeniu emocjonalnego konceptu – strachu. Przedstawiła dyskurs leksykograficzny denominacji strachu, przestudiowała różne konotacje kulturowe w określonym kontekście, wreszcie wskazała asocjacje i wyobrażenia związane z tym konceptem emocjonalnym we francuskiej świadomości językowej.
Autorka przeprowadza analizę kontrastywną polskiego przysłówka temporalnego już i francuskiego déjà. Ta analiza opiera się na założeniu, że już i déjà mają wspólne znaczenie inwariantne, ale posiadają również różne idiosynkratyczne użycia. Swoje rozważania autorka koncentruje na dwóch przypadkach złego tłumaczenia, w których już nie powinno być tłumaczone jako déjà. Ten brak odpowiedniości między nimi tłumaczy się tym, że przysłówek już skonwencjonalizował interpretację deiktyczną, która jest zupełnie nieobecna przy francuskim déjà.
Celem artykułu jest zarysowanie koncepcji filologii numerycznej, zaproponowanej przez François Rastiera, współczesnego francuskiego językoznawcę, w kontekście projektu federacji dyscyplin zajmujących się językami i kulturami w ramach semiotyki kultur. Projekt, o którym mowa, stanowi konsekwencję koncepcji tekstu jako obiektu kulturowego. Punktem wyjścia artykułu jest więc przedstawienie tego stanowiska oraz omówienie problematyki filologii numerycznej i wyjaśnienie jej źródeł. W następnej części zostały zaprezentowane metody pozyskiwania treści z systemu informacyjnego Web. Rastier przeciwstawia im metody semantyki tekstowej, której częścią jest filologia numeryczna. Praktyczne przykłady wykorzystania tej metody do wyszukiwania rasistowskich stron internetowych stanowią końcowy rozdział pracy.
W niniejszym artykule opisujemy strategie perswazyjne w kampaniach reklamowych na rzecz ochrony środowiska, stosując głównie aparat pojęciowy pragmatyki (Sperber, Wilson 1989). Prototypowe konfiguracje dyskursywne zostały zanalizowane według dwóch kryteriów: relacji interlokutywnej i kierunku interpretacji. Pierwsze ukazało role dyskursywne nadawcy, drugie – sposoby narzucania interpretacji komunikatu. Oba te kryteria ujęto jako formy komunikacji ostensywno-inferencyjnej. Z analizy wynika, że aby zyskać przychylność odbiorcy, nadawca dąży do „wprowadzenia” go do przestrzeni dyskursywnej (etos, formy interaktywne). W tym celu tworzy komunikat o optymalnej relewancji, czytelny i zrozumiały dla odbiorcy.
Artykuł dotyczy problemów związanych z dydaktyką przekładu, a w szczególności z przekładem tekstów specjalistycznych. Osoby uczące przekładu tego typu tekstów muszą brać pod uwagę rozwijanie nie tylko kompetencji językowej uczniów, lecz także ich kompetencji ogólnej (kulturowej), pozwalającej na zrozumienie tekstu oryginalnego i oddanie jego znaczenia w języku docelowym. Problemy, o których mowa w artykule, to brak wystarczającej liczby godzin przedmiotu do dyspozycji wykładowcy, brak materiałów oraz szkoleń dla uczących itd. Obecnie niemożliwe jest zaproponowanie gotowych rozwiązań. Ich poszukiwanie będzie tematem dalszych badań autorki.
Artykuł przedstawia zupełnie różne sposoby i zasoby środków wyrażania przestrzenności w dwóch obcych sobie rodzinach językowych. Język francuski, który dziedziczy system łaciński i indoeuropejski, używa przyimków, przedrostków i przysłówki, łącząc je czasem z rzeczownikami i czasownikami. Nowością są coraz częstsze postpozycje. Język fiński, który dziedziczy system uralski, posługuje się przypadkami (często złożonymi), postpozycjami zawierającymi końcówki przypadków i przysłówkami – często także z końcówkami przypadków. Jego już bogaty system wyrażania przestrzenności powiększył się także o przyimki dzięki kontaktom z językami indoeuropejskimi. Wpłynęły one na coraz częstsze użycie postpozycji jako przyimków, co jeszcze zwiększa precyzję wyrażania przestrzenności.
Porównanie występowania w dwóch językach tak specyficznych form jak wykrzykniki mogłoby się zdawać nieużyteczne, tymczasem może ono prowadzić do wielu cennych spostrzeżeń. Różnice pomiędzy wykrzyknikami polskimi i włoskimi zachodzą na różnych poziomach: graficznym, fonetycznym, semantycznym... W niniejszym artykule poświęcono wiele uwagi aspektowi graficznemu, by ukazać, że wiele wykrzykników włoskich i polskich, identycznych pod względem graficznym czy fonetycznym, różni się istotnie pod względem znaczeniowym. Przytoczono też wiele przykładów wykrzykników wtórnych, których znaczenie jako wykrzyknika odbiega od znaczenia ich „formy podstawowej” – rzeczownika, przymiotnika czy czasownika. Na koniec omówiono pokrótce kwestię eufemizmów służących łagodzeniu form wulgarnych czy przekleństw..
Artykuł stanowi prezentację kilku wniosków, które płyną z zastosowania teorii dyskursywnych autorstwa C. Kerbrat-Orecchioni do analizy interakcji wirtualnej w czasie nierzeczywistym. Autorka stara się zdefiniować zachowania językowe uczestników dyskusji prowadzonych na forum internetowym za pomocą pojęć strategii i negocjacji konwersacyjnych.
Autor artykułu opracował słownik tzw. fałszywych przyjaciół tłumacza dla języków: francuskiego i polskiego. Są to tzw. okcydentalizmy, czyli wyrazy pochodzące z łaciny oraz języków romańskich, które przedostały się do języka polskiego, ale zmieniły znaczenie. Artykuł objaśnia, w jaki sposób został ułożony słownik i jak z niego korzystać.
Coraz liczniejsze studia poświęcone funkcjonowaniu w tekstach naukowych francuskiego zaimka on, którego interpretacja zależy od elementów ko(n)tekstu, pokazują, że może on być ważnym środkiem konstruowania wewnątrztekstowych relacji autor/badacz – czytelnik – inni badacze. Jednocześnie ta właściwość sprawia, że zaimek może sprawiać trudności w przekładzie. Autorka pokazuje, jak relacje autor/badacz – czytelnik – inni badacze, zbudowane przez różne konfiguracje zaimków on i nous, zostały oddane w polskim przekładzie ważnego dla literaturoznawców artykułu Tzvetana Todorova Les catégories du récit littéraire.
Zapożyczenia z języka klasycznego, w tym wypadku łaciny, to zjawisko powszechne w języku hiszpańskim i innych językach romańskich. Tego rodzaju zapożyczenia mogą być bezpośrednie (L1 → L2) bądź zapożyczone poprzez inny język znajdujący się w bezpośrednim kontakcie, w przypadku hiszpańskiego – najczęściej język romański (L1 → L2 → L3). Czasami, w wyniku zaistnienia takiego zapożyczenia w języku docelowym, pojawia się dublet etymologiczny: para (czasem grupa) wyrazów mających ten sam łaciński źródłosłów, złożona z pożyczki romańskiej i zapożyczenia bezpośredniego z łaciny bądź wyrazu odziedziczonego z łaciny. W niniejszym artykule przedstawiamy jedynie sam proces i kilka odpowiedników w innych językach romańskich. W celu dokładnej analizy zagadnienia odsyłamy do obszerniejszego szkicu (Stala 2012) zamieszczonego w bibliografii.
Artykuł traktuje o opisie rzeczowników w leksykalnej bazie EurWordNet i bazie stworzonej na podstawie ujęcia zorientowanego obiektowo. Tekst porusza tematykę: celowości tworzenia baz leksykalnych (rys historyczny), przedstawienie jednostek podstawowych w obu bazach oraz metody wyszukiwania (dotarcia) ekwiwalentu w języku docelowym. Stanowi zalążek dyskusji nad użytecznością wymienionych wyżej baz dla tłumaczenia automatycznego.
Artykuł jest poświęcony opisowi roli bliższego i dalszego kontekstu w tłumaczeniu automatycznym tekstów w ujęciu zorientowanym obiektowo autorstwa W. Banysia. Podczas analizy i opisu danego słowa pod względem liczby posiadanych znaczeń, w celu rozwiązania jednego z głównych problemów w automatycznym tłumaczeniu tekstów, którym jest zjawisko polisemii, bardzo często można natrafiać na różnego typu trudności. Ograniczając się w swej analizie jedynie do zdania, w którym wystąpiło dane polisemiczne słowo, często niezwykle trudno określić jego właściwe znaczenie. W takich przypadkach należy znaleźć potrzebne informacje poza zdaniem, sięgając do szerszego kontekstu, który ściśle wiąże się z pojęciem kadru i skryptu dostarczającego niezbędnych wskazówek, koniecznych do dobrego tłumaczenia na język docelowy. Opierając się na wybranych przykładach, autorka przedstawia, jak precyzyjnie opisać kontekst w ujęciu zorientowanym obiektowo, aby tłumaczenie tekstów wykonane przez maszynę było poprawne.
Autor bada istniejącą w geografii języka hiszpańskiego zmienność gramatycznej opozycji he cantado / canté, a także przedstawia istotne w historii językoznawstwa hiszpańskiego opisy wartości gramatycznej hiszpańskiego czasu „pretérito perfecto” i jego najważniejsze użycia. Na tej podstawie dochodzi do wniosku, że wartość tej jednostki gramatycznej może być wiarygodnie opisana w znaczeniu temporalnym jako „przed-teraźniejszość” (zgodnie z propozycją Bello). W tej sytuacji nie jest już konieczne – ani też zawsze możliwe – odwoływanie się do charakterystyki funkcjonalnej na bazie aspektu.
W niniejszym artykule autorka próbuje ustalić, jakie problemy mogą się wiązać z przekładem neologizmów. Analiza wybranych jednostek ze zbioru opowiadań fantastycznych Andrzeja Sapkowskiego Ostatnie życzenie w hiszpańskim przekładzie José Marii Faralda ujawnia m.in. znaczenie: 1) występowania w tłumaczonych neologizmach istniejących morfemów; 2) możliwych skojarzeń, jakie wywoła nowy wyraz po przeniesieniu go do innego systemu językowego oraz 3) różnic gramatycznych między językiem oryginału a językiem docelowym.
Celem niniejszego artykułu jest ukazanie polidyskursywnego i polisemicznego charakteru polskiej partykuły NO, jak również implikacji, które przedstawia zarówno w języku polskim, jak i w tłumaczeniach na język hiszpański. W tym celu została przeprowadzona analiza w ujęciu pragmatycznym różnorodnych aktów mowy i kontekstów konwersacyjnych, w których element ten może występować w języku polskim oraz ich form ekwiwalentnych w języku hiszpańskim. Analiza ta pozwoliła zaobserwować pragmasemantyczną złożoność omawianej partykuły w określonych wypowiedziach, co jest szczególnie widoczne, gdy zaistnieje konieczność znalezienia jej właściwych odpowiedników w językach obcych, w tym przypadku w hiszpańszczyźnie.
Romanica Cracoviensia,
Tom 11, Numer 1,
Tom 11 (2011), s. 472-479
Zapożyczenia leksykalne są wynikiem kontaktów – bezpośrednich lub pośrednich – między narodami, ich kulturami i językami. W niniejszym artykule autor omawia niektóre aspekty przenikania do języka litewskiego elementów słownikowych włoskich (czy łacińsko-włoskich) – ilustrując je licznymi przykładami – za pośrednictwem języka polskiego, w specyficznych, polsko-litewskich warunkach etniczno-politycznych i kulturowo-językowych. Zjawisko to mieści się w tzw. „etymologii wielokrotnej”, która jest owocem – działającego przez „wpływ językowy na odległość” – „łańcuchowego przekazywania” zapożyczeń dalszym językom. W tej sytuacji można mówić o przenikaniu do języka litewskiego „latino/italo-polonizmów”.
Romanica Cracoviensia,
Tom 11, Numer 1,
Tom 11 (2011), s. 480-491
Artykuł ma na celu prezentację kilku uwag na temat przyczyn niektórych zmian językowych w andyjskiej mutacji języka hiszpańskiego, wynikających ze stałego kontaktu z językami quechua i guaraní. Pod wpływem tych języków w standardowej mutacji hiszpańskiego na terenach andyjskich znalazły się zarówno zmiany natury morfosyntaktycznej, jak i semantycznej czy czysto komunikacyjnej. W niniejszym artykule staramy się zwrócić uwagę na jedną z podstawowych trudności, na które natrafia „adaptacja” języka hiszpańskiego do andyjskiej wizji świata. Jest nią różna konceptualizacja czasu wyrażająca się między innymi w tym, że języki andyjskie są językami zorientowanymi aspektowo, podczas gdy język hiszpański ma orientację czasową. Zbadanie wpływu tych różnic orientacyjnych na tzw. andyjski hiszpański jako rezultat kontaktu pomiędzy wymienionymi językami ma, naszym zdaniem, niebagatelne znaczenie dla dalszych badań tego obszaru jezykowego.
Romanica Cracoviensia,
Tom 11, Numer 1,
Tom 11 (2011), s. 492-500
Języki francuski i oksytański są ze sobą w kontakcie, który spowodował wiele interferencji. W artykule podano przykłady modyfikacji na poziomie między innymi przyimków, rodzajników czy też typów zdań. Zmiany te mogą zostać wytłumaczone poprzez działanie substratu oksytańskiego.
Romanica Cracoviensia,
Tom 11, Numer 1,
Tom 11 (2011), s. 501-504
Artykuł dotyczy prezentacji podręcznika autorstwa Leona Zaręby, którego tytuł : Z francuskim za pan brat. Ćwiczenia z frazeologii francuskiej – À tu et à toi avec le français. Exercices de phraséologie française, delimituje jego treść. Pierwsza część zbudowana wg zasady formalnej adresowana jest głównie do młodzieży szkolnej. Drugą część przeznaczoną dla studentów filologii romańskiej opracowano wg zasady tematycznej.Wybór związków wyrazowych w każdym z tomów jest zgodny z założeniami Cadre européen commun de référence pour les langues.
Romanica Cracoviensia,
Tom 11, Numer 1,
Tom 11 (2011), s. 505-514
Celem niniejszego artykułu jest studium nad wszystkimi semantyczno-składniowymi cechami, które ułatwiły gramatykalizację opisowej konstrukcji czasownikowej < VADO + bezokolicznik> w zachodnich językach romańskich
Artykuł przedstawia zakres i metodologię badań językoznawstwa romańskiego w Polsce na początku XXI wieku. Pewien ogląd na stan i tendencje w tych badaniach daje panorama artykułów zamieszczonych w niniejszym tomie, a będących pokłosiem Spotkania Językoznawców Romanistów w Polsce, jakie odbyło się pod koniec listopada 2010 r. w Krakowie na Uniwersytecie Jagiellońskim. Spotkanie to jest w pewnym sensie wskrzeszeniem dawnej, prawie już zapomnianej tradycji regularnych spotkań językoznawców romanistów polskich.
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie opartej na korpusie analizy porównawczej pewnych metaforycznych konceptualizacji pojęć wyrażanych przez hiszpańskie słowa alegría i felicidad oraz ich polskie odpowiedniki tłumaczeniowe: radość i szczęście. Badanie ujawnia różnice wewnątrzjęzykowe i międzyjęzykowe dotyczące stopnia, w jakim wyrażenia z tymi leksemami uczestniczą w metaforach pojęciowych opartych na domenach źródłowych DAWANIA, SZUKANIA i ZNAJDYWANIA, PODRÓŻY oraz PŁYNU W POJEMNIKU. Wyniki analizy danych językowych pozwalają na sformułowanie hipotez dotyczących sposobu rozumienia uczuć radości i szczęścia w języku polskim i hiszpańskim.
Niniejszy artykuł jest poświęcony problematyce relacji między językiem a dialektem na gruncie analizy konwersacyjnej ze szczególnym uwzględnieniem zjawisk określanych w angielskich i amerykańskich badanich językoznawczych jako code-switching oraz code-mixing. Zazwyczaj zjawiska te pojawiają się w kontekście bilingwizmu lub dyglosji (cfr. Ferguson 1959), a więc gdy dochodzi do kontaktu między dwoma językami narodowymi. Tymczasem w obrębie włoskiej wspólnoty językowej kontakt międzyjęzykowy zachodzi pomiędzy językiem a dialektem, co stanowi interesujący punkt wyjścia do rozważań na temat określonych funkcji natury pragmalingwistycznej, jakie mogą być implikowane poprzez użycie obu kodów językowych w konkretnych sytuacjach komunikacyjnych.
Niniejsza praca opisuje francuskie konstrukcje przyimkowe zwane powszechnie „wyłączającymi”. Opierając się na składni wyrażeń predykatywnych oraz na wyróżnionych przez G. Kleibera cechach semantycznych tych konstrukcji, Autorka stara się wykazać, że ich znaczenia wpisują się nie tylko w wyłączanie, lecz także w dwie inne relacje: restrykcję i pominięcie.
Tworzenie form zgrubionych jest jednym z powszechnych procesów słowotwórczych. Zgrubienia są używane do nazwania desygnatu o większych rozmiarach bądź wyrażenia emocjonalnego (najczęściej negatywnego) stosunku mówiącego do przekazywanej treści. Przedstawione polskie wyrazy o zakończeniach -ard(a), -as i -on pochodzą od francuskich wyrazów z przyrostkami -ard ( germ. Hart), -asse ( łac. -aceu(a)m) i -on ( łac. -onem) uważanych niekiedy w języku-źródle za augmentativa. Także ich etymony, odziedziczone z łaciny lub zapożyczone z innych języków romańskich, były nacechowane stylistycznie, cecha ta zostaje jednak zneutralizowana w procesie zapożyczenia, najpierw do języka francuskiego (np. lampion, ballon od włoskich zgrubień lampione, pallone), a także z francuskiego do polskiego, np. brouillon > brulion, coquarde > kokarda.
W artykule przedstawiono wyniki analizy komparatystycznej tłumaczenia dwóch filmów W. Allena: Jej wysokość Afrodyta oraz Annie Hall na język polski i hiszpański. Autorka postawiła sobie za cel przeprowadzenie obserwacji: czy i w jaki sposób znajomość języka oryginału – języka angielskiego – oraz stopień, w jakim w kulturze docelowej akceptowane są zapożyczenia i wpływy tego języka, może wpływać na decyzje podejmowane przez tłumaczy podpisów kinowych? Według postawionej hipotezy, istnieje korelacja między miejscem języka angielskiego w kulturze hiszpańskiej i polskiej a preferowanymi rozwiązaniami w tłumaczeniu napisów filmowych, co zostało poparte przykładami..
W niniejszym artykule autorka przedstawia semantyczną analizę przestrzeni na przykładzie abstrakcyjnych znaczeń dwóch francuskich czasowników ruchu, mającego orientację pionową i kierunek w dół: ‘descendre’ i ‘tomber’. Przykłady są podzielone na trzy grupy, w zależności od obecności bądź braku elementów przestrzeni: 1) przestrzeń określona, 2) przestrzeń częściowo inferowana, 3) przestrzeń inferowana w całości
W niniejszym artykule autorka analizuje kontekst, aby wskazać, które elementy mają wpływ na określoną interpretację futur antérieur. Bierze się pod uwagę obecność w kontekście okoliczników czasu, niektórych przysłówków (jamais, rarement), partykuł modalnych, konstrukcji porównawczych, czasowników wyrażających sąd, a także typ zdania (pytające, wykrzyknikowe, przeczące, czasowe, względne), podmiot zdania, typ czasownika odmienionego w futur antérieur, miejsce futur antérieur w tekście oraz rodzaj tekstu, w którym ten czas się pojawia. Analiza ta pozwala na opracowanie reguł, dzięki którym można automatycznie określić znaczenie futur antérieur.
We francuskim języku mody jest coraz więcej zapożyczeń, przede wszystkim z angielskiego. Niektóre, określające nowe style, kroje, typy odzieży czy tkanin są niezbędne, ale większość da się bez trudu zastąpić francuskimi odpowiednikami. Często ich zastosowanie ma charakter ludyczny. Zyskują one również pewne walory konotacyjne, których brak analogicznym terminom francuskim. Liczy się także zwięzłość terminów angielskich. Zapożyczenia pełnią czasem taką samą funkcję gramatyczną jak w języku wyjściowym, ale często rzeczownik obejmuje rolę przymiotnika lub odwrotnie, są i czasowniki stosowane jak rzeczowniki czy przymiotniki, co stanowi dowód, że nie chodzi tylko o wypełnianie luk leksykalnych. Ważnym czynnikiem wpływającym na to słownictwo jest światowa popularność kultury anglojęzycznej.
W niniejszym artykule przedstawia się czynniki historyczne, które wpłynęły na kształtowanie się aktualnej sytuacji językowej Angoli. Biorąc pod uwagę fakt, że jest to jeden z niewielu krajów afrykańskich, gdzie mieszkańcy miast nie znają żadnego języka narodowego, wiele miejsca poświęca się zestawieniu cech języka portugalskiego używanego w miastach oraz poza nimi. Podkreśla się wpływy języków narodowych na gramatykę i leksykę języka portugalskiego oraz analizuje się słownictwo pochodzenia portugalskiego używane w językach narodowych. Artykuł jest zakończony wywiadem z Emanuelem Martą, Angolczykiem pochodzącym z Luandy, który obrazuje stosunek młodego pokolenia mieszkającego w stolicy do języka portugalskiego oraz języków narodowych.
Przedmiotem artykułu jest zestawienie podstawowych informacji dotyczących tworzenia zdrobnień w dwóch językach romańskich nazywanych tradycyjnie peryferyjnymi – portugalskim i rumuńskim. Po rozważaniach ogólnych na temat zjawiska derywacji deminutywnej następuje porównanie jej mechanizmu w analizowanych językach, usystematyzowane w tabeli oraz zilustrowane licznymi przykładami. Szczególną uwagę zwraca się na wyrazy, które tylko formalnie zdradzają swoje pierwotne znaczenie, współcześnie zupełnie nie będąc odczuwanymi jako zdrobnienia. Wspomina się też o produktywności derywacji deminutywnej w językach portugalskim i rumuńskim, nawiązując do wyników badań B. Hasselrota.
Prawo łączy się z językiem, w jakim się wyraża. Ważną kwestią pozostaje więc nie tylko rozumienie i interpretacja języka prawa, ale również produkcja tekstów prawniczych, w tym tłumaczenie ich i redagowanie. Aby osiągnąć ten cel, konieczne wydaje się dysponowanie obszernym opisem faktów lingwistycznych pracy w języku specjalistycznym. Analiza dyskursu zawodowego pozwala na wyodrębnienie w nim cech charakterystycznych. Ostatnie prace wskazują na potrzebę opisu zjawiska predykacji (czasowniki, nominalizacje i imiesłowy), aby uwzględnić złożoność zjawisk języka prawniczego (Lerat 2001, 2002, 2008). Powyższy artykuł przedstawia predykację w języku prawa, opisując jej parametry leksyko-semantyczne i morfosyntaktyczne na bazie korpusu tekstów.
Intencją autorki jest wskazanie trudności związanych z definicją i klasyfikacją konstrukcji peryfrastycznych języka portugalskiego, a także zaprezentowanie inwentarza peryfraz werbalnych w tym języku. Autorka zwraca jednocześnie uwagę, że na wartość konstrukcji peryfrastycznych mają wpływ między innymi takie czynniki, jak: czas gramatyczny czasownika posiłkowego, klasa predykatu werbalnego czy wyrażenia przysłówkowe.
Niniejszy artykuł ukazuje, jaki wpływ na dobór czasownika i formę syntagmy wprowadzającej w języku polskim i francuskim mają treść wypowiedzi przytoczonej, kontekst językowy i typ tekstu oraz jak można nimi wyjaśnić pewne cechy przekładu tekstów prasowych i literackich. W tekstach prasowych rolę odgrywa przede wszystkim typ tekstu (dominacja neutralnych czasowników mówić, powiedzieć jest przyczyną podtłumaczenia przy przejściu z francuskiego). W tekstach literackich modyfikacja wypowiedzi przytoczonej i wybór czasownika zależą głównie od rekonstrukcji sytuacji wypowiadania dokonanej przez tłumacza.
W niniejszym artykule proponujemy prześledzić rozwój nowego gatunku dyskursu, jakim jest komunikat we francuskiej przestrzeni publicznej. Termin communiqué pojawił się po raz pierwszy w 1853 r. i oznaczał oficjalne sprostowanie. Z czasem zmiany historyczne i techniczne wpłynęły na formę, cel pragmatyczny i kontekst użycia tego gatunku. Początkowo dotyczył jedynie spraw szczególnych, jak polityka czy zdrowie. W czasach I wojny światowej informował naród o walkach. Obecnie również przedsiębiorstwa wydają komunikaty, korzystając z własnej przestrzeni w Internecie. Służy on nie tylko informowaniu, ale także kreowaniu wizerunku. W języku polskim obserwujemy ponadto tzw. pseudokomunikaty, czyli teksty opatrzone denominacją gatunkową „komunikat”, ale niemające nic wspólnego z gatunkiem komunikatu, np. wiadomości konkursowe SMS.
W dydaktyce JO coraz częściej słychać głosy, aby podejście komunikacyjne i zadaniowe uzupełnić analizą językoznawczą, a konkretnie analizą dyskursu (AD). Wydaje się ona szczególnie przydatna w nauczaniu języków obcych dla potrzeb specjalistycznych, gdzie nauczyciel musi samodzielnie opracowywać treści kursu oraz materiały dydaktyczne. Niestety, pod pojęciem AD kryją się bardzo różnorodne treści. Także w glottodydaktyce specjalistycznej (LSP) w różnych obszarach językowych istnieją odmienne tradycje jej rozumienia. Analiza materiałów wspomagających praktyczne kształcenie nauczycieli Français sur Objectifs Spécifiques pokazuje niejasność zarówno samego pojęcia AD, jak i sposobów jej wykorzystania. Rzeczywiste wdrożenie podejścia dyskursywnego do praktyki klasowej wymagałoby zatem świadomego wyboru wśród dostępnych metodologii analizy dyskursów zawodowych oraz ich popularyzacji wśród nauczycieli.
Niniejszy artykuł ma na celu przestawienie juryslingwistyki jako interdyscyplinarnej i wielowymiarowej dziedziny językoznawczej. Autorka prezentuje genezę dyscypliny, wywodząc ją zarówno z prawoznawstwa, jak i nauki o języku. Następnie omawia konkurencyjne nazwy dla tej dyscypliny, sytuuje wobec znanych podziałów dyscyplin językoznawczych oraz zakreśla jej problematykę badawczą.
Najsłynniejszy polski tłumacz literatury francuskiej Tadeusz Boy-Żeleński przełożył w latach 1936–1939 cykl powieściowy W poszukiwaniu straconego czasu. Niestety wybuch II wojny światowej uniemożliwił wydanie dwóch ostatnich części. Autor przekładu zginął rozstrzelany przez Niemców w 1941 roku, a rękopisy niewydanych tomów spłonęły w warszawskim mieszkaniu tłumacza podczas Powstania Warszawskiego. W niniejszym artykule autorka przybliża sylwetkę następcy Boya – Juliana Rogozińskiego, autora pierwszego opublikowanego przekładu Czasu odnalezionego, siódmego tomu najsłynniejszej powieści Marcela Prousta.
Celem artykułu jest uchwycenie zmian, jakie dokonują się w gatunkach dyskursu politycznego pod wpływem reklamy. Przedstawiono w zarysie metodologię zwaną francuską analizą dyskursu, zdefiniowano zarówno dyskurs polityczny, jak i medialny, pojęcia kontraktu, gatunku oraz strategii. To ostatnie pojęcie jest bardzo ważne w badaniu wpływów jednych gatunków, ich scenografii na inne. Retoryka ogłoszenia, wytworzona przez współczesne społeczeństwo konsumpcyjne, opiera się głównie na emocjach. Perswazja emocjonalna reklamy przeciwstawia się klasycznej argumentacji politycznej. W gatunki polityczne wkracza logika marzenia i iluzorycznego daru.
Ustalenie pochodzenia portugalskich języków kreolskich, które uformowały się w Zatoce Gwinejskiej w XVI wieku, stanowi zasadniczy cel niniejszego artykułu. Aby osiągnąć stawiany sobie cel, analizujemy warunki społeczno-historyczne oraz językowe, w jakich nastąpił proces kreolizacji. Archipelag Wysp Świętego Tomasza i Książęcej został odkryty przez Portugalczyków pod koniec XV wieku i zaludniony przez czarnych niewolników pochodzących z wybrzeży Afryki, posługujących się różnymi językami, głównie z grupy Kwa i Bantu. W tak sprzyjających warunkach nastąpił szybki proces kreolizacji, w wyniku którego powstał język protokreolski, z którego nieco później uformowały się cztery odrębne języki kreolskie.
Niniejsze opracowanie za główny cel stawia sobie charakterystykę słownictwa mody ze szczególnym uwzględnieniem wyrazów obcych. Zawiera krótki opis historii mody oraz przedstawia różnorodne definicje zapożyczeń, m.in. wg językoznawców portugalskich, polskich i angielskich. Analizując artykuły z prasy kobiecej oraz strony internetowe poświęcone modzie, odkrywamy dużą liczbę zapożyczeń, pochodzących głównie z języka angielskiego. Próbujemy odpowiedzieć na pytanie, jaką funkcję pełnią one w tekstach i czy są w nich potrzebne, czy też raczej stanowią element przejściowej mody językowej. Zauważamy też, że wiele z nich może być niezrozumiałych dla polskiego i portugalskiego czytelnika.
"Etymologia jest jedną z najstarszych dziedzin językoznawstwa, semantyka jest bardziej nowoczesna” – powiedział Stephen Ulmann. Te dwa obszary języka współistnieją i pomagają zrozumieć pochodzenie słów oraz związek między znaczeniem a znakiem językowym. W niniejszym artykule analizujemy etymologię i motywację semantyczną nazw pierwiastków chemicznych. Badamy tendencję nadania danej nazwy substancji i jej znaczenia w zależności od epoki (przed lub po rewolucji technicznej), a także czy znaczenie odnosi się do fizycznych lub chemicznych własności substancji, czy też nawiązuje do nazwiska swojego odkrywcy, miejsca naturalnego pochodzenia lub odkrycia. Rozważamy, czy to łacina była językiem dominującym, od którego powstały nazwy pierwiastków, czy też była to greka. Badania nad etymologią pierwiastków są ważne, ponieważ tak jak znajomość pierwiastków jest niezbędna do zrozumienia przebiegu reakcji i powstawania związków chemicznych, tak też analiza ich nazewnictwa jak i nazw zwyczajowych związków posłużyła za punkt odniesienia dla usystematyzowania nomenklatury chemicznej.
Celem tego artykułu jest pokazanie, w jaki sposób niektóre metody analizy interakcji mogą być zastosowane do opisu tekstów monologalnych takich jak listy czytelników. Wykorzystanie teorii twarzy, a w szczególności wyszukiwanie aktów zagrażających pozytywnemu wizerunkowi nadawcy czy odbiorcy lub aktów służących wzmocnieniu pozytywnego wizerunku, bardzo dobrze nadaje się do opisu relacji pomiędzy uczestnikami wymiany listów. Struktura listu, a zwłaszcza jego początek i koniec, przypominają strukturę rozmowy. Wszystkie te cechy pokazują, że wymiana listów pomiędzy czytelnikami a redakcją, szczególnie w swojej formie internetowej, staje się swoistą interakcją z jej typowymi przymiotami.
Na podstawie semantyki tożsamościowego même, które przedstawiamy w części I, staramy się opisać w części II zachowanie różnych typów rzeczowników wobec interpretowania taksonomicznej identyczności même. Wyjaśnienie różnic i podobieństw, jakie ukazuje taka konfrontacja, pozwala ukazać pewne semantyczne wymiary różnych typów testowanych rzeczowników. Nasza analiza wnosi nowe elementy do wiedzy o typach rzeczowników standardowych, jakimi są konkretne rzeczowniki policzalne i rzeczowniki określające materię oraz rzeczowników rzadziej badanych, takich jak kolor i zapach.
W części wstępnej artykułu zostały przedstawione niektóre opinie polskich i hiszpańskich badaczy dotyczące zdań względnych. Następnie wskazano na istniejące w obu językach (w przeszłości i obecnie) wykładniki, na różnice w podawaniu ich liczby, związane, między innymi, z zaliczaniem do tej grupy przysłówków względnych. Na koniec wspomniano o klasyfikacji tych zdań, zarówno ze względu na występowanie lub brak poprzednika, do którego wykładnik względny się odnosi, jak i na funkcję składniową, jaką pełni zdanie podrzędne czy też na wnoszoną przez nie informację (charakter ograniczający czy apozycyjny).
Pamięć tłumaczeniowa (Translation Memory) może być scharakteryzowana jako baza danych zawierająca fragmenty tekstów w języku źródłowym wraz z odpowiadającymi im fragmentami w języku docelowym, co z założenia ma umożliwić bardziej efektywny i zautomatyzowany proces tłumaczenia tekstów. Narzędzia te są częścią dziedziny określanej jako tłumaczenie wspomagane maszynowo (komputerowo) i są obecnie uważane za doskonałe rozwiązanie dla tłumaczy. Niniejsza krótka analiza ma na celu wykazanie, dla kogo jest przeznaczone tego typu oprogramowanie i jakie systemy dostępne na rynku są najbardziej efektywne przy wykonywaniu różnych typów tłumaczeń.
Wielu badaczy języka reprezentujących paradygmat kognitywny wyznaje pogląd, będący jednym z postulatów tego kierunku badań, że wszystkie kategorie języka użyte w zdarzeniu mownym są nośnikami znaczeń. Co więcej, aby poznać znaczenie, nie jest konieczne rozróżnienie jednostek ze względu na ich miejsce i funkcje w strukturze języka. Proponując analizę francuskiego trybu subjonctif i przyimków, próbuję wykazać, że zasadniczą rolę w konstruowaniu znaczeń stanowiących rezultat przetwarzania danych odgrywa kontekst oraz że język, w tym przypadku język francuski, nie jest pozbawiony użyć asemantycznych, zważywszy na rolę lokutora, od którego zależy frekwencja użycia, na której opiera się utrwalanie jednostek języka w pamięci w postaci hierarchicznie zorganizowanych schematów semantyczno-kognitywnych.
W niniejszym artykule autorka analizuje użycie włoskiej peryfrazy progresywnej z vendlerowskimi czasownikami stanowymi. Jednym z testów dla predykatów stanowych jest brak kompatybilności z aspektem progresywnym. Niemniej jednak, niektórzy badacze odkryli, że kryterium to nie jest w pełni kompletne i być może istnieją jakieś wyjątki. Opierając się na przykładach znalezionych w wyszukiwarce internetowej Google i wykorzystując teorię aspektu Bertinetto i Karolaka, autorka stara się dokonać klasyfikacji takich właśnie przypadków.
W niniejszym artykule autorka przedstawia krótką analizę hiszpańskiej leksyki znieważającej, odnoszącej się do braku inteligencji osoby znieważanej. Do celów przeprowadzonej analizy zebrano blisko 150 jednostek leksykalnych, wyselekcjonowanych z następujących słowników: Inventario general de insultos Pancracia Celdrána Gomáriza i Diccionario de argot Julii Sanmartín Sáez. Analiza skupia się na wyodrębnieniu procesów słowotwórczych oraz rodzajów przeniesień semantycznych w słowach należących do tej kategorii obelgi w języku hiszpańskim. Wyniki analizy pozwalają wytypować pola semantyczne i tematyczne najczęściej wykorzystywane w procesie metaforyzacji w badanej grupie wyrazów, a także wskazać najczęściej wykorzystywane procesy słowotwórcze w tejże grupie.
Artykuł analizuje znaczenie kompetencji językowej w opanowaniu kompetencji komunikacyjnej przez studentów wydziałów filologicznych na poziomie C1 i C2, zgodnie z klasyfikacją przyjętą przez Radę Europy. Artykuł nawiązuje do definicji kompetencji komunikacyjnej będącej obecnie celem nauczania języków obcych i przypomina, że kompetencja językowa jest podstawowym komponentem kompetencji komunikacyjnej. Niechęć studentów do uczenia się gramatyki rozumianej jako źródło struktur morfologiczno-składniowych i semantycznych prowadzi do bardzo powierzchownego opanowania języka i do umiejętności komunikowania treści raczej konkretnych niż abstrakcyjnych. Powyższe uwagi w szczególności odnoszą się do języków romańskich, skomplikowanych pod względem morfologiczno-składniowym, które wymagają sporego wysiłku ze strony uczących się w opanowaniu samego systemu językowego. Ponadto należy pamiętać, że niski poziom kompetencji językowej stanowi największą przeszkodę w opanowaniu kompetencji komunikacyjnej (brak akceptacji ze strony rozmówcy), ponieważ czym innym jest niemówienie o czymś z braku okazji, a czym innym nieporuszanie danego tematu na skutek ograniczonch możliwości spowodowanych nieznajomością właściwych struktur morfologiczno-składniowych i semantycznych.
Dotychczas nieregularny rozwój fonetyczny spowodowany frekwencją traktowano jako coś sporadycznego, odnoszącego się tylko do słownictwa, natomiast autor niniejszego artykułu sądzi, że rozwój ten, zachodzący także w morfemach, zwłaszcza fleksyjnych (które są używane nawet częściej od słów), jest – obok regularnego rozwoju fonetycznego i rozwoju analogicznego – trzecim najważniejszym czynnikiem ewolucji językowej. Istnieje sześć argumentów przemawiających za nieregularnym rozwojem fonetycznym spowodowanym frekwencją. 1) Jeśli dla danego języka i danego okresu dziejów tego języka istnieje słownik frekwencyjny, można się nim posłużyć, ponieważ większość wyrazów, które doznały nieregularnego rozwoju fonetycznego spowodowanego frekwencją, rekrutuje się spośród tysiąca najczęściej używanych słów danego języka. I tak dalej.
Terminologia jako dyscyplina językoznawcza rozwija się w krajach frankofońskich dynamicznie i różnorodnie. Ta mnogość koncepcji jest wynikiem rozdźwięku pomiędzy podejściem onomazjologicznym proponowanym przez Eugena Wüstera, twórcę współczesnej terminologii, a podejściem semazjologicznym bronionym przez językoznawców, dla których nie pojęcie, lecz termin stanowi główny przedmiot terminologii. Autorka proponuje jednak pogodzenie tych dwóch metod niezbędnych do badań terminologicznych w pełnym tego słowa znaczeniu. Dzięki temu przyczynia się do rozwoju terminologii w Polsce poprzez proponowaną metodologię, a także przedmiot badań, jakim jest denominacja struktury pojęciowej ‘rodziny’ w języku francuskim i polskim.
Definicja aspektu jako kategorii semantycznej uzasadnia badanie aspektualnych wykładników w syntagmie nominalnej. Analizując rozszerzenia rzeczownika, dociekamy, jak odnoszą się one do oceniania aspektualnej wartości syntagmy nominalnej.
Autorka niniejszego artykułu stawia sobie za cel analizę różnych środków wypowiedzi służących wyrażeniu emocjonalnego konceptu – strachu. Przedstawiła dyskurs leksykograficzny denominacji strachu, przestudiowała różne konotacje kulturowe w określonym kontekście, wreszcie wskazała asocjacje i wyobrażenia związane z tym konceptem emocjonalnym we francuskiej świadomości językowej.
Autorka przeprowadza analizę kontrastywną polskiego przysłówka temporalnego już i francuskiego déjà. Ta analiza opiera się na założeniu, że już i déjà mają wspólne znaczenie inwariantne, ale posiadają również różne idiosynkratyczne użycia. Swoje rozważania autorka koncentruje na dwóch przypadkach złego tłumaczenia, w których już nie powinno być tłumaczone jako déjà. Ten brak odpowiedniości między nimi tłumaczy się tym, że przysłówek już skonwencjonalizował interpretację deiktyczną, która jest zupełnie nieobecna przy francuskim déjà.
Celem artykułu jest zarysowanie koncepcji filologii numerycznej, zaproponowanej przez François Rastiera, współczesnego francuskiego językoznawcę, w kontekście projektu federacji dyscyplin zajmujących się językami i kulturami w ramach semiotyki kultur. Projekt, o którym mowa, stanowi konsekwencję koncepcji tekstu jako obiektu kulturowego. Punktem wyjścia artykułu jest więc przedstawienie tego stanowiska oraz omówienie problematyki filologii numerycznej i wyjaśnienie jej źródeł. W następnej części zostały zaprezentowane metody pozyskiwania treści z systemu informacyjnego Web. Rastier przeciwstawia im metody semantyki tekstowej, której częścią jest filologia numeryczna. Praktyczne przykłady wykorzystania tej metody do wyszukiwania rasistowskich stron internetowych stanowią końcowy rozdział pracy.
W niniejszym artykule opisujemy strategie perswazyjne w kampaniach reklamowych na rzecz ochrony środowiska, stosując głównie aparat pojęciowy pragmatyki (Sperber, Wilson 1989). Prototypowe konfiguracje dyskursywne zostały zanalizowane według dwóch kryteriów: relacji interlokutywnej i kierunku interpretacji. Pierwsze ukazało role dyskursywne nadawcy, drugie – sposoby narzucania interpretacji komunikatu. Oba te kryteria ujęto jako formy komunikacji ostensywno-inferencyjnej. Z analizy wynika, że aby zyskać przychylność odbiorcy, nadawca dąży do „wprowadzenia” go do przestrzeni dyskursywnej (etos, formy interaktywne). W tym celu tworzy komunikat o optymalnej relewancji, czytelny i zrozumiały dla odbiorcy.
Artykuł dotyczy problemów związanych z dydaktyką przekładu, a w szczególności z przekładem tekstów specjalistycznych. Osoby uczące przekładu tego typu tekstów muszą brać pod uwagę rozwijanie nie tylko kompetencji językowej uczniów, lecz także ich kompetencji ogólnej (kulturowej), pozwalającej na zrozumienie tekstu oryginalnego i oddanie jego znaczenia w języku docelowym. Problemy, o których mowa w artykule, to brak wystarczającej liczby godzin przedmiotu do dyspozycji wykładowcy, brak materiałów oraz szkoleń dla uczących itd. Obecnie niemożliwe jest zaproponowanie gotowych rozwiązań. Ich poszukiwanie będzie tematem dalszych badań autorki.
Artykuł przedstawia zupełnie różne sposoby i zasoby środków wyrażania przestrzenności w dwóch obcych sobie rodzinach językowych. Język francuski, który dziedziczy system łaciński i indoeuropejski, używa przyimków, przedrostków i przysłówki, łącząc je czasem z rzeczownikami i czasownikami. Nowością są coraz częstsze postpozycje. Język fiński, który dziedziczy system uralski, posługuje się przypadkami (często złożonymi), postpozycjami zawierającymi końcówki przypadków i przysłówkami – często także z końcówkami przypadków. Jego już bogaty system wyrażania przestrzenności powiększył się także o przyimki dzięki kontaktom z językami indoeuropejskimi. Wpłynęły one na coraz częstsze użycie postpozycji jako przyimków, co jeszcze zwiększa precyzję wyrażania przestrzenności.
Porównanie występowania w dwóch językach tak specyficznych form jak wykrzykniki mogłoby się zdawać nieużyteczne, tymczasem może ono prowadzić do wielu cennych spostrzeżeń. Różnice pomiędzy wykrzyknikami polskimi i włoskimi zachodzą na różnych poziomach: graficznym, fonetycznym, semantycznym... W niniejszym artykule poświęcono wiele uwagi aspektowi graficznemu, by ukazać, że wiele wykrzykników włoskich i polskich, identycznych pod względem graficznym czy fonetycznym, różni się istotnie pod względem znaczeniowym. Przytoczono też wiele przykładów wykrzykników wtórnych, których znaczenie jako wykrzyknika odbiega od znaczenia ich „formy podstawowej” – rzeczownika, przymiotnika czy czasownika. Na koniec omówiono pokrótce kwestię eufemizmów służących łagodzeniu form wulgarnych czy przekleństw..
Artykuł stanowi prezentację kilku wniosków, które płyną z zastosowania teorii dyskursywnych autorstwa C. Kerbrat-Orecchioni do analizy interakcji wirtualnej w czasie nierzeczywistym. Autorka stara się zdefiniować zachowania językowe uczestników dyskusji prowadzonych na forum internetowym za pomocą pojęć strategii i negocjacji konwersacyjnych.
Autor artykułu opracował słownik tzw. fałszywych przyjaciół tłumacza dla języków: francuskiego i polskiego. Są to tzw. okcydentalizmy, czyli wyrazy pochodzące z łaciny oraz języków romańskich, które przedostały się do języka polskiego, ale zmieniły znaczenie. Artykuł objaśnia, w jaki sposób został ułożony słownik i jak z niego korzystać.
Coraz liczniejsze studia poświęcone funkcjonowaniu w tekstach naukowych francuskiego zaimka on, którego interpretacja zależy od elementów ko(n)tekstu, pokazują, że może on być ważnym środkiem konstruowania wewnątrztekstowych relacji autor/badacz – czytelnik – inni badacze. Jednocześnie ta właściwość sprawia, że zaimek może sprawiać trudności w przekładzie. Autorka pokazuje, jak relacje autor/badacz – czytelnik – inni badacze, zbudowane przez różne konfiguracje zaimków on i nous, zostały oddane w polskim przekładzie ważnego dla literaturoznawców artykułu Tzvetana Todorova Les catégories du récit littéraire.
Zapożyczenia z języka klasycznego, w tym wypadku łaciny, to zjawisko powszechne w języku hiszpańskim i innych językach romańskich. Tego rodzaju zapożyczenia mogą być bezpośrednie (L1 → L2) bądź zapożyczone poprzez inny język znajdujący się w bezpośrednim kontakcie, w przypadku hiszpańskiego – najczęściej język romański (L1 → L2 → L3). Czasami, w wyniku zaistnienia takiego zapożyczenia w języku docelowym, pojawia się dublet etymologiczny: para (czasem grupa) wyrazów mających ten sam łaciński źródłosłów, złożona z pożyczki romańskiej i zapożyczenia bezpośredniego z łaciny bądź wyrazu odziedziczonego z łaciny. W niniejszym artykule przedstawiamy jedynie sam proces i kilka odpowiedników w innych językach romańskich. W celu dokładnej analizy zagadnienia odsyłamy do obszerniejszego szkicu (Stala 2012) zamieszczonego w bibliografii.
Artykuł traktuje o opisie rzeczowników w leksykalnej bazie EurWordNet i bazie stworzonej na podstawie ujęcia zorientowanego obiektowo. Tekst porusza tematykę: celowości tworzenia baz leksykalnych (rys historyczny), przedstawienie jednostek podstawowych w obu bazach oraz metody wyszukiwania (dotarcia) ekwiwalentu w języku docelowym. Stanowi zalążek dyskusji nad użytecznością wymienionych wyżej baz dla tłumaczenia automatycznego.
Artykuł jest poświęcony opisowi roli bliższego i dalszego kontekstu w tłumaczeniu automatycznym tekstów w ujęciu zorientowanym obiektowo autorstwa W. Banysia. Podczas analizy i opisu danego słowa pod względem liczby posiadanych znaczeń, w celu rozwiązania jednego z głównych problemów w automatycznym tłumaczeniu tekstów, którym jest zjawisko polisemii, bardzo często można natrafiać na różnego typu trudności. Ograniczając się w swej analizie jedynie do zdania, w którym wystąpiło dane polisemiczne słowo, często niezwykle trudno określić jego właściwe znaczenie. W takich przypadkach należy znaleźć potrzebne informacje poza zdaniem, sięgając do szerszego kontekstu, który ściśle wiąże się z pojęciem kadru i skryptu dostarczającego niezbędnych wskazówek, koniecznych do dobrego tłumaczenia na język docelowy. Opierając się na wybranych przykładach, autorka przedstawia, jak precyzyjnie opisać kontekst w ujęciu zorientowanym obiektowo, aby tłumaczenie tekstów wykonane przez maszynę było poprawne.
Autor bada istniejącą w geografii języka hiszpańskiego zmienność gramatycznej opozycji he cantado / canté, a także przedstawia istotne w historii językoznawstwa hiszpańskiego opisy wartości gramatycznej hiszpańskiego czasu „pretérito perfecto” i jego najważniejsze użycia. Na tej podstawie dochodzi do wniosku, że wartość tej jednostki gramatycznej może być wiarygodnie opisana w znaczeniu temporalnym jako „przed-teraźniejszość” (zgodnie z propozycją Bello). W tej sytuacji nie jest już konieczne – ani też zawsze możliwe – odwoływanie się do charakterystyki funkcjonalnej na bazie aspektu.
W niniejszym artykule autorka próbuje ustalić, jakie problemy mogą się wiązać z przekładem neologizmów. Analiza wybranych jednostek ze zbioru opowiadań fantastycznych Andrzeja Sapkowskiego Ostatnie życzenie w hiszpańskim przekładzie José Marii Faralda ujawnia m.in. znaczenie: 1) występowania w tłumaczonych neologizmach istniejących morfemów; 2) możliwych skojarzeń, jakie wywoła nowy wyraz po przeniesieniu go do innego systemu językowego oraz 3) różnic gramatycznych między językiem oryginału a językiem docelowym.
Celem niniejszego artykułu jest ukazanie polidyskursywnego i polisemicznego charakteru polskiej partykuły NO, jak również implikacji, które przedstawia zarówno w języku polskim, jak i w tłumaczeniach na język hiszpański. W tym celu została przeprowadzona analiza w ujęciu pragmatycznym różnorodnych aktów mowy i kontekstów konwersacyjnych, w których element ten może występować w języku polskim oraz ich form ekwiwalentnych w języku hiszpańskim. Analiza ta pozwoliła zaobserwować pragmasemantyczną złożoność omawianej partykuły w określonych wypowiedziach, co jest szczególnie widoczne, gdy zaistnieje konieczność znalezienia jej właściwych odpowiedników w językach obcych, w tym przypadku w hiszpańszczyźnie.
Romanica Cracoviensia,
Tom 11, Numer 1,
Tom 11 (2011), s. 472-479
Zapożyczenia leksykalne są wynikiem kontaktów – bezpośrednich lub pośrednich – między narodami, ich kulturami i językami. W niniejszym artykule autor omawia niektóre aspekty przenikania do języka litewskiego elementów słownikowych włoskich (czy łacińsko-włoskich) – ilustrując je licznymi przykładami – za pośrednictwem języka polskiego, w specyficznych, polsko-litewskich warunkach etniczno-politycznych i kulturowo-językowych. Zjawisko to mieści się w tzw. „etymologii wielokrotnej”, która jest owocem – działającego przez „wpływ językowy na odległość” – „łańcuchowego przekazywania” zapożyczeń dalszym językom. W tej sytuacji można mówić o przenikaniu do języka litewskiego „latino/italo-polonizmów”.
Romanica Cracoviensia,
Tom 11, Numer 1,
Tom 11 (2011), s. 480-491
Artykuł ma na celu prezentację kilku uwag na temat przyczyn niektórych zmian językowych w andyjskiej mutacji języka hiszpańskiego, wynikających ze stałego kontaktu z językami quechua i guaraní. Pod wpływem tych języków w standardowej mutacji hiszpańskiego na terenach andyjskich znalazły się zarówno zmiany natury morfosyntaktycznej, jak i semantycznej czy czysto komunikacyjnej. W niniejszym artykule staramy się zwrócić uwagę na jedną z podstawowych trudności, na które natrafia „adaptacja” języka hiszpańskiego do andyjskiej wizji świata. Jest nią różna konceptualizacja czasu wyrażająca się między innymi w tym, że języki andyjskie są językami zorientowanymi aspektowo, podczas gdy język hiszpański ma orientację czasową. Zbadanie wpływu tych różnic orientacyjnych na tzw. andyjski hiszpański jako rezultat kontaktu pomiędzy wymienionymi językami ma, naszym zdaniem, niebagatelne znaczenie dla dalszych badań tego obszaru jezykowego.
Romanica Cracoviensia,
Tom 11, Numer 1,
Tom 11 (2011), s. 492-500
Języki francuski i oksytański są ze sobą w kontakcie, który spowodował wiele interferencji. W artykule podano przykłady modyfikacji na poziomie między innymi przyimków, rodzajników czy też typów zdań. Zmiany te mogą zostać wytłumaczone poprzez działanie substratu oksytańskiego.
Romanica Cracoviensia,
Tom 11, Numer 1,
Tom 11 (2011), s. 501-504
Artykuł dotyczy prezentacji podręcznika autorstwa Leona Zaręby, którego tytuł : Z francuskim za pan brat. Ćwiczenia z frazeologii francuskiej – À tu et à toi avec le français. Exercices de phraséologie française, delimituje jego treść. Pierwsza część zbudowana wg zasady formalnej adresowana jest głównie do młodzieży szkolnej. Drugą część przeznaczoną dla studentów filologii romańskiej opracowano wg zasady tematycznej.Wybór związków wyrazowych w każdym z tomów jest zgodny z założeniami Cadre européen commun de référence pour les langues.
Romanica Cracoviensia,
Tom 11, Numer 1,
Tom 11 (2011), s. 505-514
Celem niniejszego artykułu jest studium nad wszystkimi semantyczno-składniowymi cechami, które ułatwiły gramatykalizację opisowej konstrukcji czasownikowej < VADO + bezokolicznik> w zachodnich językach romańskich
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 11-21
Celem niniejszej pracy jest przedstawienie procesów wyrażania modalności w językach hiszpańskim i portugalskim, czyli opis środków językowych, dzięki którym mówiący może zaprezentować swoje stanowisko wobec wyrażanych treści. Proponowana analiza skupia się na funkcjach modalnych peryfraz czasownikowych, intonacji, czasowników posiłkowych modalności, niektórych czasów trybu oznajmującego, przysłówków oraz partykuł modalnych. W pracy podkreśla się przede wszystkim rolę stosunku mówiącego do treści wypowiedzi oraz szerokie możliwości jego wyrażania, których dostarczają opisane procesy.
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 22-44
Artykuł stanowi próbę naszkicowania „kolorowego” obrazu Francji metropolitalnej na podstawie 378 ojkonimów, które nawiązują do nazwy jakiegoś koloru, znajdujących się w europejskiej części francuskiego terytorium. Nazwy miejscowości składające się na badany korpus, w większości zebrane z indeksu dołączonego do atlasu drogowego Europy, są analizowane z punktu widzenia etymologicznego (klasyfikacja według kolorów) oraz formalnego (podział na trzy grupy: proste nazwy kolorów, derywaty od nazw kolorów i nazwy złożone). Rozważania końcowe zawierają podparte statystykami wnioski z analizy korpusu, a także dwie prowizoryczne mapki ilustrujące niektóre ze wskazanych zjawisk.
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 45-60
Artykuł omawia stronę bierną w języku włoskim i angielskim w ujęciu funkcjonalnej perspektywy zdania. Chociaż wszystkie inne kategorie czasownikowe spełniają jakąś funkcję w obrębie jednostek komunikacyjnych tematu i właściwego przechodzenia strony, funkcja strony biernej jest inna: można ją postrzegać jako sposób zmieniania struktury skłaniowej zdania, a jednocześnie jako sposób zmieniania perspektywy zdania. Wniosek jest taki, że strony biernej częściej używa się w języku angielskim w celu zmieniania stałego, czyli zgramatykalizowanego szyku wyrazowego. W konsekwencji zmienia się także perspektywa zdania. W języku włoskim szyk wyrazowy jest luźniejszy, a strona bierna jest używana głównie w celu uogólnienia wykonawcy czynności.
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 61-71
Autorka podejmuje tematykę adaptacji semantycznej niektórych italianizmów we współczesnej polszczyźnie w porównaniu z włoskim słowem źródłowym. Badane leksemy należą do zasobów aktywnego słownictwa użytkowników języka polskiego, na co wskazują nie tylko ich definicje słownikowe, ale również ich obecność w korpusie języka polskiego PWN. Z analizy kilku badanych italianizmów oraz ich pierwowzorów wynika, że wszystkie przechodzą adaptację semantyczną (choćby w niewielkim stopniu), co jest spowodowane zmianą kręgu kulturowego (inne realia pozajęzykowe konkretne lub kulturowe). Powyższa adaptacja jest również spowodowana wymogami kontekstualizacji w różnych otoczeniach semantyczno-składniowych w języku docelowym. Analizowane italianizmy są używane w znaczeniu referencyjnym (pożyczki kulinarne – zawężenie znaczenia) lub jako cytaty dotyczące rzeczywistości Włoch (omerta, kamorra). Odzwierciedlają polisemię wzoru leksykalnego (getto, mafia), bądź przechodzą znaczną ewolucję semantyczną (kawaler) albo zmieniają znaczenie konotacyjne (faszyzm).
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 72-89
Artykuł ma na celu naświetlenie zjawiska z zakresu dubletów etymologicznych: w przeciwieństwie do klasycznej sytuacji, w której etymonem dubletu jest identyczna forma łacińska, tematem studium są dublety, w których jeden z elementów wywodzi się bezpośrednio z łaciny klasycznej, a drugi z niezaświadczonej łaciny ludowej bądź z łaciny średniowiecznej. Analiza obejmuje 15 dubletów, a w jej skład wchodzą następujące aspekty: etymologia i pierwsza dokumentacja zarówno formy ludowej, jak uczonej, ich zróżnicowanie fonetyczne oraz semantyczne.
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 90-104
Głównym celem niniejszego artykułu jest ukazanie rozwoju morfologii trzynastowiecznej hiszpańszczyzny, którą dzieli się na dwa główne etapy: archaiczny i innowatorski. Analizując teksty z danej epoki, autor próbuje również odpowiedzieć, jak dzieło króla Alfonsa X Mądrego wpłynęło na kształt paradygmatów morfologicznych języka kastylijskiego poprzez innowację form językowych, które wyniknęły – przede wszystkim – dzięki nadaniu hiszpańskiemu charakteru oficjalnego języka w Królestwie Kastylii i León
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 107-123
Migracja, zjawisko rozpatrywane najczęściej z perspektywy makroekonomicznej, socjologicznej i prawnej, ma również specyficzne aspekty psychologiczne. Aby opisać poszukiwanie strategii radzenia sobie z różnicami kulturowymi w sytuacji bycia migrantem, zaprezentowano kilka modeli teoretycznych (Model Szoku Kulturowego według Kalvaro Oberga i trzy modele różnic kulturowych według: Geerta Hofstede, Johna Mole i Richarda Gestelanda) oraz pewne wnioski praktyczne, związane także z doświadczeniem autorki jako psychologa udzielającego konsultacji migrantom.
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 124-134
Celem artykułu jest opisanie zmian w komunikacji politycznej we Włoszech po wydarzeniach z początków lat 90., takich jak śledztwo Mani pulite czy zmiana systemu wyborczego. Silny wpływ mass mediów oraz nowa sytuacja socjopolityczna znacznie zmodyfikowały język, którym posługują się politycy tzw. Drugiej Republiki oraz techniki perswazji stosowane przez nich w celu zdobycia poparcia wyborców. Zgodnie z zasadami polityki marketingowej komunikacja opiera się na budowie wizerunku, który odpowiadałby wymaganiom odbiorców. Komunikacja polityczna ulega silnej spektakularyzacji oraz personalizacji – język polityczny to język liderów poszczególnych partii. Sam język jest prosty, wręcz kolokwialny, jasny dla większości obywateli. Jednym z polityków, którzy mieli znaczący wpływ na komunikację polityczną we Włoszech, jest Silvio Berlusconi. Dzięki zastosowaniu polityki marketingowej oraz odpowiednich strategii komunikacyjnych w bardzo krótkim czasie osiągnął niebywałe poparcie.
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 135-156
Artykuł poświęcony jest błędom Polaków uczących się włoskiego na poziomie średniozaawansowanym i zaawansowanym. Analiza, przeprowadzona na podstawie korpusu Gran VALICO, skupia się na błędach spowodowanych interferencją języka ojczystego. Choć interferencja jest obecna głównie we wczesnych stadiach nauki języka, znaleziono kilka rodzajów błędów tego typu również w tekstach napisanych przez studentów zaawansowanych. Odnalezione i opisane problemy dotyczą użycia „congiuntivo” i „condizionale composto”, wykładników deiksy przestrzennej oraz różnych typów tzw. „fałszywych przyjaciół”. W artykule dowodzi się także, że praca z korpusem oznakowanym morfosyntaktycznie ułatwia wyszukiwanie danych i pozwala odkryć interferencje, które w analizie niekorpusowej prawdopodobnie nie zostałyby udokumentowane.
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 157-162
Język arański jest jedną z odmian regiolektu gaskońskiego, używaną w dolinie Val d’Aran na terenie hiszpańskiej Katalonii. Sytuacja arańskiego jest specyficzna, w porównaniu z innymi wariantami języka oksytańskiego, gdyż nie jest on zdominowany przez język francuski, natomiast w samej Val d’Aran, oprócz niego, oficjalnie mówi się także po katalońsku i po hiszpańsku, co daje sytuację trójjęzyczności. W historii statut arańskiego się nie zmieniał i język ten praktycznie nigdy nie znalazł się w poważnym niebezpieczeństwie. Większość mieszkańców Doliny nadal potrafi się nim posługiwać albo ma przynajmniej bierną znajomość. Arański jest nauczany w szkołach, ustawy Generalitat gwarantują mu miejsce w przestrzeni publicznej. Nie jest jednak obecny w sztuce i kulturze. Sytuacja arańskiego różni się od sytuacji oksytańskiego we Francji – jego pozycja jest silniejsza, a tożsamość językowa lokutorów wyższa.
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 165-173
Pierwsze tłumaczenie hiszpańskiego arcydzieła Lazarillo de Tormes pojawiło się w Polsce późno, bo dopiero w 1923 roku, czyli ponad trzy i pół wieku po najwsześniejszej, zachowanej do dzisiaj edycji z roku 1554. Maurycy Mann, podejmując się przekładu Łazika z Tormesu, zdaje się, nie docenił bogactwa powieści. W artykule przyjrzymy się szczegółowo, w jaki sposób głód prześladujący głównego bohatera wpływa na jego percepcję czasu. Dzięki zastosowaniu odpowiednich konstrukcji syntaktycznych, leksykalnych, fonetycznych autorowi udało się oddać atmosferę nieznośnego wydłużenia czasu. Właśnie te zabiegi, między innymi, staną się wyzwaniem dla tłumacza polskiej wersji powieści.
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 174-185
W artykule została przedstawiona analiza i interpretacja tragizmu w Orbecche (1541) Giambattisty Giraldiego Cinzia, która to tragedia (najsłynniejsza spośród tych, jakie wyszły spod pióra tego pisarza) otwiera nowy rozdział w historii tego gatunku w epoce Renesansu, a także w twórczości samego autora. Zapoczątkowuje ona mianowicie nurt senekański we włoskim Cinquecento; wpływ rzymskiego tragediopisarza zaznacza się przede wszystkim na poziomie poetyki tragizmu i dotyczy m.in. takich kwestii, jak charaktery postaci, konflikt pomiędzy furor i ratio, obecność ponurych wizji w prologu, krwawe i przerażające sceny rozgrywające się niekiedy na oczach widza wbrew zasadzie decorum. Niewątpliwym novum Giraldiego jest odejście od tematyki mitologicznej czy historycznej i zwrot ku treściom, które określić można jako „nowelistyczne” (akcja Orbecche nawiązuje do jednej z jego nowel; inna nowela Giraldiego dostarczy w przyszłości tematu dla szekspirowskiego Otella). Ważnym źródłem inspiracji dla Orbecche jest także Poetyka Arystotelesa z jej teorią tragedii. Interpretacji tej teorii, przede wszystkim problematyce związanej z katharsis, Giraldi poświęcił wiele miejsca w jednym ze swoich pism teoretycznych, zatytułowanym Discorso intorno al comporre delle commedie e delle tragedie, toteż w naszej analizie odwołujemy się często do niego dla lepszego zrozumienia istoty tragizmu w omawianej sztuce.
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 186-193
Psychoanalityczne odczytanie dzieła literackiego nie cieszy się w naszych czasach dobrą reputacją. W dużym stopniu wynika to z faktu, że te analizy nigdy nie grzeszyły skromnością i rościły sobie prawo do powiedzenia ostatniego słowa na temat danego dzieła, kładąc nacisk na osobowość autora. René Laforgue, który należał do pierwszego kręgu francuskich psychoanalityków, prowadził badania poświęcone twórcom takim jak Baudelaire czy Jean-Jacques Rousseau, traktując ich nie jak artystów, lecz jak pacjentów. Analiza prowadzona przez Laforgue’a ma na celu nadanie ostatniego szlifu wypracowanej przezeń koncepcji neurozy klęski, koncepcji krytykowanej przez Freuda. Można się również przyjrzeć odczytaniu wymienionych autorów przez Laforgue’a w kontekście autobiograficznym. Jego podejrzane kontakty z okupantem podczas drugiej wojny światowej zrujnowały mu reputację i doprowadziły do osobistej klęski. Wydaje się, że powodem owej autodestrukcji był lekceważący stosunek Freuda zarówno do niego samego, jak i jego dzieła.
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 194-201
Dekapitacja Ludwika XVI, niezależnie od wymiaru politycznego, stanowi jedno z ważnych źródeł wyobraźni romantycznej, nie tylko francuskiej. W literaturze tego okresu obrazy uciętej głowy pojawiają się w rozmaitych funkcjach i kontekstach u Ch. Nodiera, J. Janina, V. Hugo, A. Dumasaojca, H. Balzaca, A. Esquirosa, G. de Nervala, Ch. Baudelaire’a, Lautréamonta, Villiers de l’Isle- -Adama... Co znamienne, we francuskich powieściach historycznych przedstawienia te stają się szczególnie częste dopiero począwszy od lat dwudziestych XIX w. Osobne miejsce zajmują utwory, w których mowa nie o stosunkowo niedawnym zgilotynowaniu Ludwika XVI, lecz o ścięciu króla angielskiego, dokonanym w czasach Cromwella, a więc półtora wieku wcześniej, w Londynie. Należy do nich powieść Dumasa Vingt ans après (Dwadzieścia lat później). Na baczniejszą uwagę zasługują natomiast trzy powieści Dumasa z czasów rewolucji, mianowicie La Comtesse de Charny (Hrabina de Charny), Chevalier de Maison-Rouge (Kawaler de Maison-Rouge) oraz Le Drame de Quatrevingt-treize (Dramat z roku 1793; nietłumaczony), a także mało znana powieść Ballanche’a L’Homme sans nom (Człowiek bezimienny; nietłumaczona). Słowo „głowa” pojawia się w tych utworach najpierw w wyrażeniach i kontekstach niemających pozornie żadnego związku z dekapitacją; następuje jednak stopniowa dramatyzacja i poetyzacja tego motywu. Odwołując się do kategorii dynamicznej wyobraźni symbolicznej, powiemy, że ucięta królewska głowa, jako jeden z ważnych mitemów, staje się zarazem jednym z ziaren mitycznego podłoża cywilizacji. Literackie przedstawienia śmierci Ludwika XVI na szafocie, jakie proponuje Dumas i nie tylko on, korespondują dość ściśle z poglądami francuskiego kulturoznawcy Jeana-Paula Roux, znanego polskiemu czytelnikowi dzięki przekładom; chodzi mianowicie o Krew, mity, symbole, rzeczywistość oraz o studium Król. Mity i symbole.
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 11-21
Celem niniejszej pracy jest przedstawienie procesów wyrażania modalności w językach hiszpańskim i portugalskim, czyli opis środków językowych, dzięki którym mówiący może zaprezentować swoje stanowisko wobec wyrażanych treści. Proponowana analiza skupia się na funkcjach modalnych peryfraz czasownikowych, intonacji, czasowników posiłkowych modalności, niektórych czasów trybu oznajmującego, przysłówków oraz partykuł modalnych. W pracy podkreśla się przede wszystkim rolę stosunku mówiącego do treści wypowiedzi oraz szerokie możliwości jego wyrażania, których dostarczają opisane procesy.
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 22-44
Artykuł stanowi próbę naszkicowania „kolorowego” obrazu Francji metropolitalnej na podstawie 378 ojkonimów, które nawiązują do nazwy jakiegoś koloru, znajdujących się w europejskiej części francuskiego terytorium. Nazwy miejscowości składające się na badany korpus, w większości zebrane z indeksu dołączonego do atlasu drogowego Europy, są analizowane z punktu widzenia etymologicznego (klasyfikacja według kolorów) oraz formalnego (podział na trzy grupy: proste nazwy kolorów, derywaty od nazw kolorów i nazwy złożone). Rozważania końcowe zawierają podparte statystykami wnioski z analizy korpusu, a także dwie prowizoryczne mapki ilustrujące niektóre ze wskazanych zjawisk.
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 45-60
Artykuł omawia stronę bierną w języku włoskim i angielskim w ujęciu funkcjonalnej perspektywy zdania. Chociaż wszystkie inne kategorie czasownikowe spełniają jakąś funkcję w obrębie jednostek komunikacyjnych tematu i właściwego przechodzenia strony, funkcja strony biernej jest inna: można ją postrzegać jako sposób zmieniania struktury skłaniowej zdania, a jednocześnie jako sposób zmieniania perspektywy zdania. Wniosek jest taki, że strony biernej częściej używa się w języku angielskim w celu zmieniania stałego, czyli zgramatykalizowanego szyku wyrazowego. W konsekwencji zmienia się także perspektywa zdania. W języku włoskim szyk wyrazowy jest luźniejszy, a strona bierna jest używana głównie w celu uogólnienia wykonawcy czynności.
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 61-71
Autorka podejmuje tematykę adaptacji semantycznej niektórych italianizmów we współczesnej polszczyźnie w porównaniu z włoskim słowem źródłowym. Badane leksemy należą do zasobów aktywnego słownictwa użytkowników języka polskiego, na co wskazują nie tylko ich definicje słownikowe, ale również ich obecność w korpusie języka polskiego PWN. Z analizy kilku badanych italianizmów oraz ich pierwowzorów wynika, że wszystkie przechodzą adaptację semantyczną (choćby w niewielkim stopniu), co jest spowodowane zmianą kręgu kulturowego (inne realia pozajęzykowe konkretne lub kulturowe). Powyższa adaptacja jest również spowodowana wymogami kontekstualizacji w różnych otoczeniach semantyczno-składniowych w języku docelowym. Analizowane italianizmy są używane w znaczeniu referencyjnym (pożyczki kulinarne – zawężenie znaczenia) lub jako cytaty dotyczące rzeczywistości Włoch (omerta, kamorra). Odzwierciedlają polisemię wzoru leksykalnego (getto, mafia), bądź przechodzą znaczną ewolucję semantyczną (kawaler) albo zmieniają znaczenie konotacyjne (faszyzm).
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 72-89
Artykuł ma na celu naświetlenie zjawiska z zakresu dubletów etymologicznych: w przeciwieństwie do klasycznej sytuacji, w której etymonem dubletu jest identyczna forma łacińska, tematem studium są dublety, w których jeden z elementów wywodzi się bezpośrednio z łaciny klasycznej, a drugi z niezaświadczonej łaciny ludowej bądź z łaciny średniowiecznej. Analiza obejmuje 15 dubletów, a w jej skład wchodzą następujące aspekty: etymologia i pierwsza dokumentacja zarówno formy ludowej, jak uczonej, ich zróżnicowanie fonetyczne oraz semantyczne.
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 90-104
Głównym celem niniejszego artykułu jest ukazanie rozwoju morfologii trzynastowiecznej hiszpańszczyzny, którą dzieli się na dwa główne etapy: archaiczny i innowatorski. Analizując teksty z danej epoki, autor próbuje również odpowiedzieć, jak dzieło króla Alfonsa X Mądrego wpłynęło na kształt paradygmatów morfologicznych języka kastylijskiego poprzez innowację form językowych, które wyniknęły – przede wszystkim – dzięki nadaniu hiszpańskiemu charakteru oficjalnego języka w Królestwie Kastylii i León
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 107-123
Migracja, zjawisko rozpatrywane najczęściej z perspektywy makroekonomicznej, socjologicznej i prawnej, ma również specyficzne aspekty psychologiczne. Aby opisać poszukiwanie strategii radzenia sobie z różnicami kulturowymi w sytuacji bycia migrantem, zaprezentowano kilka modeli teoretycznych (Model Szoku Kulturowego według Kalvaro Oberga i trzy modele różnic kulturowych według: Geerta Hofstede, Johna Mole i Richarda Gestelanda) oraz pewne wnioski praktyczne, związane także z doświadczeniem autorki jako psychologa udzielającego konsultacji migrantom.
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 124-134
Celem artykułu jest opisanie zmian w komunikacji politycznej we Włoszech po wydarzeniach z początków lat 90., takich jak śledztwo Mani pulite czy zmiana systemu wyborczego. Silny wpływ mass mediów oraz nowa sytuacja socjopolityczna znacznie zmodyfikowały język, którym posługują się politycy tzw. Drugiej Republiki oraz techniki perswazji stosowane przez nich w celu zdobycia poparcia wyborców. Zgodnie z zasadami polityki marketingowej komunikacja opiera się na budowie wizerunku, który odpowiadałby wymaganiom odbiorców. Komunikacja polityczna ulega silnej spektakularyzacji oraz personalizacji – język polityczny to język liderów poszczególnych partii. Sam język jest prosty, wręcz kolokwialny, jasny dla większości obywateli. Jednym z polityków, którzy mieli znaczący wpływ na komunikację polityczną we Włoszech, jest Silvio Berlusconi. Dzięki zastosowaniu polityki marketingowej oraz odpowiednich strategii komunikacyjnych w bardzo krótkim czasie osiągnął niebywałe poparcie.
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 135-156
Artykuł poświęcony jest błędom Polaków uczących się włoskiego na poziomie średniozaawansowanym i zaawansowanym. Analiza, przeprowadzona na podstawie korpusu Gran VALICO, skupia się na błędach spowodowanych interferencją języka ojczystego. Choć interferencja jest obecna głównie we wczesnych stadiach nauki języka, znaleziono kilka rodzajów błędów tego typu również w tekstach napisanych przez studentów zaawansowanych. Odnalezione i opisane problemy dotyczą użycia „congiuntivo” i „condizionale composto”, wykładników deiksy przestrzennej oraz różnych typów tzw. „fałszywych przyjaciół”. W artykule dowodzi się także, że praca z korpusem oznakowanym morfosyntaktycznie ułatwia wyszukiwanie danych i pozwala odkryć interferencje, które w analizie niekorpusowej prawdopodobnie nie zostałyby udokumentowane.
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 157-162
Język arański jest jedną z odmian regiolektu gaskońskiego, używaną w dolinie Val d’Aran na terenie hiszpańskiej Katalonii. Sytuacja arańskiego jest specyficzna, w porównaniu z innymi wariantami języka oksytańskiego, gdyż nie jest on zdominowany przez język francuski, natomiast w samej Val d’Aran, oprócz niego, oficjalnie mówi się także po katalońsku i po hiszpańsku, co daje sytuację trójjęzyczności. W historii statut arańskiego się nie zmieniał i język ten praktycznie nigdy nie znalazł się w poważnym niebezpieczeństwie. Większość mieszkańców Doliny nadal potrafi się nim posługiwać albo ma przynajmniej bierną znajomość. Arański jest nauczany w szkołach, ustawy Generalitat gwarantują mu miejsce w przestrzeni publicznej. Nie jest jednak obecny w sztuce i kulturze. Sytuacja arańskiego różni się od sytuacji oksytańskiego we Francji – jego pozycja jest silniejsza, a tożsamość językowa lokutorów wyższa.
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 165-173
Pierwsze tłumaczenie hiszpańskiego arcydzieła Lazarillo de Tormes pojawiło się w Polsce późno, bo dopiero w 1923 roku, czyli ponad trzy i pół wieku po najwsześniejszej, zachowanej do dzisiaj edycji z roku 1554. Maurycy Mann, podejmując się przekładu Łazika z Tormesu, zdaje się, nie docenił bogactwa powieści. W artykule przyjrzymy się szczegółowo, w jaki sposób głód prześladujący głównego bohatera wpływa na jego percepcję czasu. Dzięki zastosowaniu odpowiednich konstrukcji syntaktycznych, leksykalnych, fonetycznych autorowi udało się oddać atmosferę nieznośnego wydłużenia czasu. Właśnie te zabiegi, między innymi, staną się wyzwaniem dla tłumacza polskiej wersji powieści.
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 174-185
W artykule została przedstawiona analiza i interpretacja tragizmu w Orbecche (1541) Giambattisty Giraldiego Cinzia, która to tragedia (najsłynniejsza spośród tych, jakie wyszły spod pióra tego pisarza) otwiera nowy rozdział w historii tego gatunku w epoce Renesansu, a także w twórczości samego autora. Zapoczątkowuje ona mianowicie nurt senekański we włoskim Cinquecento; wpływ rzymskiego tragediopisarza zaznacza się przede wszystkim na poziomie poetyki tragizmu i dotyczy m.in. takich kwestii, jak charaktery postaci, konflikt pomiędzy furor i ratio, obecność ponurych wizji w prologu, krwawe i przerażające sceny rozgrywające się niekiedy na oczach widza wbrew zasadzie decorum. Niewątpliwym novum Giraldiego jest odejście od tematyki mitologicznej czy historycznej i zwrot ku treściom, które określić można jako „nowelistyczne” (akcja Orbecche nawiązuje do jednej z jego nowel; inna nowela Giraldiego dostarczy w przyszłości tematu dla szekspirowskiego Otella). Ważnym źródłem inspiracji dla Orbecche jest także Poetyka Arystotelesa z jej teorią tragedii. Interpretacji tej teorii, przede wszystkim problematyce związanej z katharsis, Giraldi poświęcił wiele miejsca w jednym ze swoich pism teoretycznych, zatytułowanym Discorso intorno al comporre delle commedie e delle tragedie, toteż w naszej analizie odwołujemy się często do niego dla lepszego zrozumienia istoty tragizmu w omawianej sztuce.
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 186-193
Psychoanalityczne odczytanie dzieła literackiego nie cieszy się w naszych czasach dobrą reputacją. W dużym stopniu wynika to z faktu, że te analizy nigdy nie grzeszyły skromnością i rościły sobie prawo do powiedzenia ostatniego słowa na temat danego dzieła, kładąc nacisk na osobowość autora. René Laforgue, który należał do pierwszego kręgu francuskich psychoanalityków, prowadził badania poświęcone twórcom takim jak Baudelaire czy Jean-Jacques Rousseau, traktując ich nie jak artystów, lecz jak pacjentów. Analiza prowadzona przez Laforgue’a ma na celu nadanie ostatniego szlifu wypracowanej przezeń koncepcji neurozy klęski, koncepcji krytykowanej przez Freuda. Można się również przyjrzeć odczytaniu wymienionych autorów przez Laforgue’a w kontekście autobiograficznym. Jego podejrzane kontakty z okupantem podczas drugiej wojny światowej zrujnowały mu reputację i doprowadziły do osobistej klęski. Wydaje się, że powodem owej autodestrukcji był lekceważący stosunek Freuda zarówno do niego samego, jak i jego dzieła.
Romanica Cracoviensia,
Tom 10, Numer 1,
Tom 10 (2010), s. 194-201
Dekapitacja Ludwika XVI, niezależnie od wymiaru politycznego, stanowi jedno z ważnych źródeł wyobraźni romantycznej, nie tylko francuskiej. W literaturze tego okresu obrazy uciętej głowy pojawiają się w rozmaitych funkcjach i kontekstach u Ch. Nodiera, J. Janina, V. Hugo, A. Dumasaojca, H. Balzaca, A. Esquirosa, G. de Nervala, Ch. Baudelaire’a, Lautréamonta, Villiers de l’Isle- -Adama... Co znamienne, we francuskich powieściach historycznych przedstawienia te stają się szczególnie częste dopiero począwszy od lat dwudziestych XIX w. Osobne miejsce zajmują utwory, w których mowa nie o stosunkowo niedawnym zgilotynowaniu Ludwika XVI, lecz o ścięciu króla angielskiego, dokonanym w czasach Cromwella, a więc półtora wieku wcześniej, w Londynie. Należy do nich powieść Dumasa Vingt ans après (Dwadzieścia lat później). Na baczniejszą uwagę zasługują natomiast trzy powieści Dumasa z czasów rewolucji, mianowicie La Comtesse de Charny (Hrabina de Charny), Chevalier de Maison-Rouge (Kawaler de Maison-Rouge) oraz Le Drame de Quatrevingt-treize (Dramat z roku 1793; nietłumaczony), a także mało znana powieść Ballanche’a L’Homme sans nom (Człowiek bezimienny; nietłumaczona). Słowo „głowa” pojawia się w tych utworach najpierw w wyrażeniach i kontekstach niemających pozornie żadnego związku z dekapitacją; następuje jednak stopniowa dramatyzacja i poetyzacja tego motywu. Odwołując się do kategorii dynamicznej wyobraźni symbolicznej, powiemy, że ucięta królewska głowa, jako jeden z ważnych mitemów, staje się zarazem jednym z ziaren mitycznego podłoża cywilizacji. Literackie przedstawienia śmierci Ludwika XVI na szafocie, jakie proponuje Dumas i nie tylko on, korespondują dość ściśle z poglądami francuskiego kulturoznawcy Jeana-Paula Roux, znanego polskiemu czytelnikowi dzięki przekładom; chodzi mianowicie o Krew, mity, symbole, rzeczywistość oraz o studium Król. Mity i symbole.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 11-19
Artykuł dotyczy analizy pięciu alfieriańskich postaci (Orestes, Don Garzia, Rosmunda, Saul i Mirra). Ich wspólnymi cechami są rozszczepienie i projekcja osobowości. Te dwie cechy często towarzyszą problematyce „drugiego ja” (il tema del doppio). Wspomnieni wyżej bohaterowie zostali przedstawieni w tej perspektywie, a autor próbuje wyjaśnić, czy problematyka „drugiego ja” pojawia się w dramatach Vittorio Alfieriego w sposób niezależny od woli i zamiaru tego ostatniego. W istocie w żadnym ze swych pism krytycznych Alfieri nie podejmuje tego tematu. Autor artykułu próbuje zatem wykazać, że rozszczepienie osobowości tych pięciu postaci w sposób niejako automatyczny generuje temat „drugiego ja”. Niektóre postaci dostrzegają w innych bohaterach swego sobowtóra (np. Don Garzia), co doprowadza je do rozszczepienia osobowości i szaleństwa. Inne, cierpiąc na zaburzenia osobowości, personifikują swe „drugie ja” w innych bohaterach (np. Orestes w Aigistiosie, Rosmunda w Romildzie). Analiza jest prowadzona na podstawie problematyki „drugiego ja” w literaturze i w psychoanalizie, odwołuje się zwłaszcza do przemyśleń teoretycznych i metodologicznych Ottona Ranka.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 20-33
W niniejszym artykule postawiono sobie za cel zilustrowanie znaczenia i funkcji motywu podróży naddunajskiej w powieści Claudio Magrisa Dunaj. W analizie brana jest pod uwagę nie tylko rola podróży rozumianej jako pokonywanie i odkrywanie pewnej przestrzeni geograficznej (która niewątpliwie stanowi strukturę dla rozważań natury filozoficznej i socjologicznej obecnych w powieści), ale przede wszystkim jej znaczenie jako czynnika kształtującego osobowość i światopogląd bohatera Dunaju, naukowca, germanisty i podróżnika będącego literackim odzwierciedleniem osoby autora. Ukazanie, w jaki sposób naddunajska odyseja (jak również charakterystyczny tok podróżowania „po habsbursku”) oddziałuje na poszczególne sfery życia bohatera, przedstawienie kolejnych etapów podróży, a także wyodrębnienie spośród mnogości pojawiających się postaci najważniejszych „przewodników duchowych” podróżnika, umożliwia przedstawienie analizowanego motywu przede wszystkim jako doświadczenia natury egzystencjalnej.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 34-42
Artykuł stanowi próbę scharakteryzowania motywu desengaño, straty złudzeń, w powieści pikarejskiej. Desengaño dotychczas kojarzone głównie z twórczością hiszpańskich poetów barokowych, takich jak Quevedo czy Gracian, okazuje się jednym z ważniejszych etapów życia przyszłego picaro. Na podstawie dzieł, które ukształtowały gatunek (np. anonimowy Lazarillo de Tormes i Guzman de Alfarache Mateo Alemana) oraz tych, które w sposób bardziej lub mniej wierny kontynuowały tę tradycję w Europie (Moll Flanders Daniela Defoe oraz Les mémoires de la vie de Henriette-Sylvie de Molière Madame de Villedieu), badamy obecność i specyfikę tego motywu w powieści łotrzykowskiej.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 43-54
W niniejszym artykule jest mowa o powstałym w 1922 roku zbiorze sentencji lirycznych Rrose Sélavy. Jest on owocem eksperymentów językowych, jakim oddawał się Robert Desnos na początku swojej przygody z surrealizmem. Te aforyzmy ludyczne są nierozerwalnie związane z praktyką seansów hipnotycznych, powstały bowiem w półsennym, mediumicznym jasnowidzeniu. Ich zupełnie nowe znaczenie – poetyckie, humorystyczne i często paradoksalne – poeta uzyskał dzięki umiejętnemu wykorzystaniu niezwykłej homonimiczności języka francuskiego, sprawnemu operowaniu podobieństwami brzmieniowymi wyrazów oraz dzięki zastosowaniu rozlicznych figur retorycznych. Mamy tu aliteracje, anagramy, homonimy, paronimy i, przede wszystkim, gry półsłówek (contrepèteries), polegające na przestawianiu liter i sylab pomiędzy dwoma lub więcej wyrazami. Jako teksty par excellence surrealistyczne stawiają swoich czytelników przed dylematem – czy są one tylko czystą strukturą językową, pozbawioną głębszego sensu i ukrytego przekazu, czy też jednak wyrażają „rzeczywiste funkcjonowanie myśli”, jak ujął to André Breton w Manifeście surrealizmu z 1924 roku.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 55-62
Artykuł jest próbą pokazania, w jaki sposób samo potraktowanie czasu i przestrzeni w XV-wiecznej powieści pt. Saladyn wpływa na mitologizację bohatera. Wydaje się, że świat Saladyna nie ma granic i ukazuje niezwykłą siłę sułtana, któremu jedynie Europa może się oprzeć. Położenie tego kontynentu przywołuje obecność morza, które mimo braku konkretnych opisów jest jednym z najciekawszych elementów powieści. Budzi skojarzenia związane z odizolowaniem bohatera; morze zostanie też wybrane na miejsce jego śmierci. O ile przestrzeń jest bardzo bogato zilustrowana, o tyle aspekt czasowy w powieści potraktowano dość zdawkowo. Wyjątkiem jest natomiast przedstawienie czasu śmierci sułtana, pozwalające na jednoczesne poruszenie kwestii związanych z jego wiarą.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 63-80
Autorka analizuje obraz relacji rodzinnych w XIII-wiecznej pieśni epickiej z cyklu Wilhelma z Orange pt. Narbończycy, jednocześnie zestawiając go z portretem tych relacji w odpowiednich fragmentach XV-wiecznej adaptacji prozą tego cyklu i odwołując się dla porównania do funkcjonowania rodziny w rzeczywistości historycznej. Na poziomie wzajemnej komunikacji członków narbońskiej rodziny daje się zauważyć złagodzenie ekspresji złości przez eliminację inwektyw i świadczącej o braku szacunku formy „ty” z wersji napisanej prozą. Ta sama tendencja zaznacza się też w przedstawianiu innych zachowań członków rodu Emeryka – w XV-wiecznej adaptacji są one pozbawione epickiej gwałtowności i brutalności (Emeryk nie bije żony, jego syn nie sięga po miecz). W obu wersjach rodzina jest silnie paternalistyczna, a Emeryk dominuje zarówno nad żoną, jak i nad synami. Tymczasem, o ile pieśń epicka podejmowała głównie temat konfliktu między matczyną i ojcowską wizją wychowania synów, adaptacja koncentruje się na różnicach pokoleniowych. Wreszcie, można zauważyć pewną zmianę miejsca rodziny w systemie wartości: w pieśni wyraźnie ważniejsze są wartości społeczne (pozycja, bogactwo, dobro rodu jako całości), natomiast autor utworu napisanego prozą zdaje się bardziej waloryzować relacje między członkami rodziny jako niepowtarzalnymi, niezastępowalnymi jednostkami.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 81-91
Artykuł przedstawia analizę motywu przemiany w elegii epigraficznej Tumulus Ielseminae puellae in florem versae ze zbioru De tumulis Giovanniego Pontana. Autorka wskazuje antyczne źródła inspiracji – mity z Metamorfoz Owidiusza – oraz dokonuje konfrontacji motywu metamorfozy z utworu Pontana z przemianami istot ludzkich w rośliny opisanymi w XIII pieśni Piekła Dantego i w Canzoniere Petrarki. Artykuł bada również motyw przemiany i wizję śmierci w pozostałych elegiach epigraficznych ze zbioru De tumulis oraz znaczenie przyrody w dziełach Pontana i w piętnastowiecznej poezji łacińskiej włoskich humanistów.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 92-100
W swym słynnym artykule z 1939 roku, zatytułowanym „M. François Mauriac et la liberté” [pol. tłum. „François Mauriac i wolność”], Jean-Paul Sartre polemizuje z F. Mauriacem na temat jego powieści La fin de la nuit [pol. tłum. Koniec nocy]. Zarzuca mu, że nie pozostawia swoim postaciom żadnej wolności, że uważa się za ich właściciela, że jest Bogiem, który wie wszystko o swoich stworzeniach i dysponuje nimi wedle swego widzimisię. F. Mauriac już wcześniej wyprzedził te krytyki w tekście z 1933 roku, zatytułowanym „Le romancier et ses personnages” [‘Powieściopisarz i jego postacie’], w którym broni się z uważania się za Boga i pisze, że powieściopisarze są tylko małpami Wszechmogącego. Mauriac mówi, iż w swych powieściach łączy elementy pochodzące z rzeczywistości z owocami swej wyobraźni. Z kolei Milan Kundera, szczególnie w swej powieści L’art du roman [pol. tłum. Sztuka powieści: esej], ostro krytykuje powieściopisarzy, którzy, tak jak Sartre czy Mauriac, używają swych postaci do przekazywania swych idei. Mówi, że powinno się ich zniżyć do rangi pisarzy. Według niego nikt nie jest właścicielem powieściowych postaci, nawet ich autor. Ale paradoksalnie Kundera poświęca dużo czasu wyjaśnianiu swoim czytelnikom tego, co napisał, oraz poczuciu zdrady i niezrozumienia przez swych krytyków i tłumaczy. Przy lekturze tych trzech powieściopisarzy wydaje się, że każdy z nich mniej lub bardziej świadomie aspiruje do mienienia się mistrzem myślenia o sztuce literackiej.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 101-109
Artykuł jest analizą przekształceń metafory podróży w dziele Álvara de Campos w kontekście periodyzacji jego twórczości. W fazie para-futurystycznej podróż jest postrzegana jako jeden ze sposobów zaspokojenia żądzy odczuwania wszystkiego na wszystkie sposoby, zgodnie z imperatywem sensacjonistycznym. W późniejszych wierszach to nastawienie zostało zastąpione przez podroż jako metaforę życia, co prowadzi do figury anty-podróży egzystencjalnej, podroży bez celu i przyczyny, która wyraża ideę podmiotowego rozproszenia, rozbicia. Na kolejnym etapie dochodzi do przesunięcia punktu ciężkości z samej podróży na przygotowania do niej. Stają się one figurą aktywności życiowej, podczas gdy podróż to synonim momentu decyzyjnego. Niemożliwość jej podjęcia wyraża natomiast zawieszenie funkcji życiowych, niezdolność podmiotu do działania w rzeczywistości. Przekształcenia metafory podróży w utworach poetyckich Álvara de Campos pozostają w ścisłym związku z głównymi liniami rozwojowymi tej twórczości, w sposób wyraźny je obrazując.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 113-125
Celem pracy jest zaproponowanie modelu analizy roli procesu wymiany modalnej form trybów indicativo i conjuntivo / subjuntivo w wyrażaniu prawdopodobieństwa, wątpliwości, pewności i wiedzy w językach hiszpańskim i portugalskim. Analiza jest przeprowadzona według tego samego schematu, osobno dla obu języków. Przykłady zostały pogrupowane zgodnie ze strukturą nierozdzielnych członów o znaczeniu modalnym (przysłówek + czasownik; czasownik + czasownik, etc.). W celu przeprowadzenia analizy wykorzystuje się kryteria semantyczne, syntaktyczne i pragmatyczne, a mianowicie podkreśla się rolę stosunku mówiącego do treści wypowiedzi oraz koherencji modalnej.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 126-152
Artykuł przedstawia problem wpływu j. francuskiego na złożone słowa w j. bretońskim. Można zaobserwować, że wpływ ten jest najsilniejszy w złożeniach pospolitych, szczególnie tych dotyczących życia codziennego i publicznego – wynika to z długiej dominacji j. francuskiego i z dobrowolnego porzucania j. bretońskiego na rzecz j. francuskiego przez Bretończyków. Jednakże w związku z obecnymi wysiłkami chronienia i odnawiania tego języka, obserwuje się, że tworzone są własne słowa bretońskie dla nowych zjawisk i naukowych wynalazków, które w j. francuskim i w innych językach określane są za pomocą złożeń łacińsko-greckich. Porównując obce wpływy w słowotwórstwie j. polskiego, dostrzegamy analogiczną sytuację w przypadku kompozycji pospolitej (tzn. silne wpływy w słownictwie codziennym, gdy język jest zdominowany przez inny). Natomiast gdy chodzi o kompozycję łacińsko-grecką, j. polski chętnie z niej korzysta i przyjmuje takie słowa, które stały się już internacjonalizmami, bo – jako obecnie język silny – nie boi się, że straci swą tożsamość.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 153-168
Niniejszy artykuł omawia retoryczno-pragmatyczne wymiary i poziomy ironii słownej na przykładzie bajek o szczurach u La Fontaine’a. Ironia słowna spełnia funkcję pragmatyczną, używając potecjalnego kontrastu pomiędzy wydarzeniami oczekiwanymi a doświadczonymi. Dzięki temu ironia słowna staje się na ogół bardziej śmieszna, bardziej krytyczna, wyrażająca lepiej różnicę między zdarzeniami spodziewanymi a zaistniałymi, a także chroni mówiącego lepiej niż uwagi dosłowne. Artykuł proponuje także studium ironii słownej jako zjawiska czysto pragmatycznego, dostarczając przekonującego przeglądu tego, jak ironia jest odróżniana od nieironii oraz jak tradycyjna teoria pragmatyczna, teoria interpretacji dźwiękonaśladowczej, teoria pozoru i nowa teoria okazywania implicytnego mogą być stosowane do sprawdzania i analizowania natury i funkcji ironii słownej w bajkach. Ponadto ten zestaw stosownych teorii wskazuje na wciąż aktualną celność XVII -wiecznych bajek i dostarcza szczegółowej analizy „ironiczności” alegorycznej.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 171-179
Celem artykułu jest pokazanie, że Andrzej Seweryn, polski artysta, przedstawia literaturę francuską jako model do naśladowania, traktując ją jako sztukę i narzędzie do promowania liberalnej wizji świata oraz wyznaczając sobie misję edukowania społeczeństwa, uwrażliwiania i poszanowania innych. Dorobek tego wybitnego aktora jest doskonałym narzędziem komunikacji, fundamentalnym sposobem uznawania różnorodności ludzkiej, i wpisuje się szeroko we współczesną przestrzeń wielokulturową. Zdolność do analizy i refleksji oraz otwarcie na świat czynią z Seweryna artystę fascynującego, znakomitego ambasadora współczesnej sceny teatralnej, który pragnie wnieść swój wkład w budowanie Europy kultury.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 180-189
Artykuł przedstawia współczesne tendencje w j. francuskim i w j. polskim do redukowania objętości słów poprzez ich skracanie (apokopa i afereza) oraz poprzez skrótowce (literowce, głoskowce, grupowce/sylabowce). Tendencje te są obecnie nasilone przez zwiększającą się szybkość komunikacji (ułatwiają to nowe technologie), a także przez wpływ j. angielskiego, który ma naturalną tendencję do skracania słów. Porównując j. francuski i polski widać jednak, że j. francuski częściej skraca słowa (takie tendencje miał już zresztą wcześniej), natomiast j. polski chętniej korzysta ze skrótowców oraz z form ściągniętych (kontrakcji).
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 11-19
Artykuł dotyczy analizy pięciu alfieriańskich postaci (Orestes, Don Garzia, Rosmunda, Saul i Mirra). Ich wspólnymi cechami są rozszczepienie i projekcja osobowości. Te dwie cechy często towarzyszą problematyce „drugiego ja” (il tema del doppio). Wspomnieni wyżej bohaterowie zostali przedstawieni w tej perspektywie, a autor próbuje wyjaśnić, czy problematyka „drugiego ja” pojawia się w dramatach Vittorio Alfieriego w sposób niezależny od woli i zamiaru tego ostatniego. W istocie w żadnym ze swych pism krytycznych Alfieri nie podejmuje tego tematu. Autor artykułu próbuje zatem wykazać, że rozszczepienie osobowości tych pięciu postaci w sposób niejako automatyczny generuje temat „drugiego ja”. Niektóre postaci dostrzegają w innych bohaterach swego sobowtóra (np. Don Garzia), co doprowadza je do rozszczepienia osobowości i szaleństwa. Inne, cierpiąc na zaburzenia osobowości, personifikują swe „drugie ja” w innych bohaterach (np. Orestes w Aigistiosie, Rosmunda w Romildzie). Analiza jest prowadzona na podstawie problematyki „drugiego ja” w literaturze i w psychoanalizie, odwołuje się zwłaszcza do przemyśleń teoretycznych i metodologicznych Ottona Ranka.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 20-33
W niniejszym artykule postawiono sobie za cel zilustrowanie znaczenia i funkcji motywu podróży naddunajskiej w powieści Claudio Magrisa Dunaj. W analizie brana jest pod uwagę nie tylko rola podróży rozumianej jako pokonywanie i odkrywanie pewnej przestrzeni geograficznej (która niewątpliwie stanowi strukturę dla rozważań natury filozoficznej i socjologicznej obecnych w powieści), ale przede wszystkim jej znaczenie jako czynnika kształtującego osobowość i światopogląd bohatera Dunaju, naukowca, germanisty i podróżnika będącego literackim odzwierciedleniem osoby autora. Ukazanie, w jaki sposób naddunajska odyseja (jak również charakterystyczny tok podróżowania „po habsbursku”) oddziałuje na poszczególne sfery życia bohatera, przedstawienie kolejnych etapów podróży, a także wyodrębnienie spośród mnogości pojawiających się postaci najważniejszych „przewodników duchowych” podróżnika, umożliwia przedstawienie analizowanego motywu przede wszystkim jako doświadczenia natury egzystencjalnej.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 34-42
Artykuł stanowi próbę scharakteryzowania motywu desengaño, straty złudzeń, w powieści pikarejskiej. Desengaño dotychczas kojarzone głównie z twórczością hiszpańskich poetów barokowych, takich jak Quevedo czy Gracian, okazuje się jednym z ważniejszych etapów życia przyszłego picaro. Na podstawie dzieł, które ukształtowały gatunek (np. anonimowy Lazarillo de Tormes i Guzman de Alfarache Mateo Alemana) oraz tych, które w sposób bardziej lub mniej wierny kontynuowały tę tradycję w Europie (Moll Flanders Daniela Defoe oraz Les mémoires de la vie de Henriette-Sylvie de Molière Madame de Villedieu), badamy obecność i specyfikę tego motywu w powieści łotrzykowskiej.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 43-54
W niniejszym artykule jest mowa o powstałym w 1922 roku zbiorze sentencji lirycznych Rrose Sélavy. Jest on owocem eksperymentów językowych, jakim oddawał się Robert Desnos na początku swojej przygody z surrealizmem. Te aforyzmy ludyczne są nierozerwalnie związane z praktyką seansów hipnotycznych, powstały bowiem w półsennym, mediumicznym jasnowidzeniu. Ich zupełnie nowe znaczenie – poetyckie, humorystyczne i często paradoksalne – poeta uzyskał dzięki umiejętnemu wykorzystaniu niezwykłej homonimiczności języka francuskiego, sprawnemu operowaniu podobieństwami brzmieniowymi wyrazów oraz dzięki zastosowaniu rozlicznych figur retorycznych. Mamy tu aliteracje, anagramy, homonimy, paronimy i, przede wszystkim, gry półsłówek (contrepèteries), polegające na przestawianiu liter i sylab pomiędzy dwoma lub więcej wyrazami. Jako teksty par excellence surrealistyczne stawiają swoich czytelników przed dylematem – czy są one tylko czystą strukturą językową, pozbawioną głębszego sensu i ukrytego przekazu, czy też jednak wyrażają „rzeczywiste funkcjonowanie myśli”, jak ujął to André Breton w Manifeście surrealizmu z 1924 roku.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 55-62
Artykuł jest próbą pokazania, w jaki sposób samo potraktowanie czasu i przestrzeni w XV-wiecznej powieści pt. Saladyn wpływa na mitologizację bohatera. Wydaje się, że świat Saladyna nie ma granic i ukazuje niezwykłą siłę sułtana, któremu jedynie Europa może się oprzeć. Położenie tego kontynentu przywołuje obecność morza, które mimo braku konkretnych opisów jest jednym z najciekawszych elementów powieści. Budzi skojarzenia związane z odizolowaniem bohatera; morze zostanie też wybrane na miejsce jego śmierci. O ile przestrzeń jest bardzo bogato zilustrowana, o tyle aspekt czasowy w powieści potraktowano dość zdawkowo. Wyjątkiem jest natomiast przedstawienie czasu śmierci sułtana, pozwalające na jednoczesne poruszenie kwestii związanych z jego wiarą.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 63-80
Autorka analizuje obraz relacji rodzinnych w XIII-wiecznej pieśni epickiej z cyklu Wilhelma z Orange pt. Narbończycy, jednocześnie zestawiając go z portretem tych relacji w odpowiednich fragmentach XV-wiecznej adaptacji prozą tego cyklu i odwołując się dla porównania do funkcjonowania rodziny w rzeczywistości historycznej. Na poziomie wzajemnej komunikacji członków narbońskiej rodziny daje się zauważyć złagodzenie ekspresji złości przez eliminację inwektyw i świadczącej o braku szacunku formy „ty” z wersji napisanej prozą. Ta sama tendencja zaznacza się też w przedstawianiu innych zachowań członków rodu Emeryka – w XV-wiecznej adaptacji są one pozbawione epickiej gwałtowności i brutalności (Emeryk nie bije żony, jego syn nie sięga po miecz). W obu wersjach rodzina jest silnie paternalistyczna, a Emeryk dominuje zarówno nad żoną, jak i nad synami. Tymczasem, o ile pieśń epicka podejmowała głównie temat konfliktu między matczyną i ojcowską wizją wychowania synów, adaptacja koncentruje się na różnicach pokoleniowych. Wreszcie, można zauważyć pewną zmianę miejsca rodziny w systemie wartości: w pieśni wyraźnie ważniejsze są wartości społeczne (pozycja, bogactwo, dobro rodu jako całości), natomiast autor utworu napisanego prozą zdaje się bardziej waloryzować relacje między członkami rodziny jako niepowtarzalnymi, niezastępowalnymi jednostkami.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 81-91
Artykuł przedstawia analizę motywu przemiany w elegii epigraficznej Tumulus Ielseminae puellae in florem versae ze zbioru De tumulis Giovanniego Pontana. Autorka wskazuje antyczne źródła inspiracji – mity z Metamorfoz Owidiusza – oraz dokonuje konfrontacji motywu metamorfozy z utworu Pontana z przemianami istot ludzkich w rośliny opisanymi w XIII pieśni Piekła Dantego i w Canzoniere Petrarki. Artykuł bada również motyw przemiany i wizję śmierci w pozostałych elegiach epigraficznych ze zbioru De tumulis oraz znaczenie przyrody w dziełach Pontana i w piętnastowiecznej poezji łacińskiej włoskich humanistów.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 92-100
W swym słynnym artykule z 1939 roku, zatytułowanym „M. François Mauriac et la liberté” [pol. tłum. „François Mauriac i wolność”], Jean-Paul Sartre polemizuje z F. Mauriacem na temat jego powieści La fin de la nuit [pol. tłum. Koniec nocy]. Zarzuca mu, że nie pozostawia swoim postaciom żadnej wolności, że uważa się za ich właściciela, że jest Bogiem, który wie wszystko o swoich stworzeniach i dysponuje nimi wedle swego widzimisię. F. Mauriac już wcześniej wyprzedził te krytyki w tekście z 1933 roku, zatytułowanym „Le romancier et ses personnages” [‘Powieściopisarz i jego postacie’], w którym broni się z uważania się za Boga i pisze, że powieściopisarze są tylko małpami Wszechmogącego. Mauriac mówi, iż w swych powieściach łączy elementy pochodzące z rzeczywistości z owocami swej wyobraźni. Z kolei Milan Kundera, szczególnie w swej powieści L’art du roman [pol. tłum. Sztuka powieści: esej], ostro krytykuje powieściopisarzy, którzy, tak jak Sartre czy Mauriac, używają swych postaci do przekazywania swych idei. Mówi, że powinno się ich zniżyć do rangi pisarzy. Według niego nikt nie jest właścicielem powieściowych postaci, nawet ich autor. Ale paradoksalnie Kundera poświęca dużo czasu wyjaśnianiu swoim czytelnikom tego, co napisał, oraz poczuciu zdrady i niezrozumienia przez swych krytyków i tłumaczy. Przy lekturze tych trzech powieściopisarzy wydaje się, że każdy z nich mniej lub bardziej świadomie aspiruje do mienienia się mistrzem myślenia o sztuce literackiej.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 101-109
Artykuł jest analizą przekształceń metafory podróży w dziele Álvara de Campos w kontekście periodyzacji jego twórczości. W fazie para-futurystycznej podróż jest postrzegana jako jeden ze sposobów zaspokojenia żądzy odczuwania wszystkiego na wszystkie sposoby, zgodnie z imperatywem sensacjonistycznym. W późniejszych wierszach to nastawienie zostało zastąpione przez podroż jako metaforę życia, co prowadzi do figury anty-podróży egzystencjalnej, podroży bez celu i przyczyny, która wyraża ideę podmiotowego rozproszenia, rozbicia. Na kolejnym etapie dochodzi do przesunięcia punktu ciężkości z samej podróży na przygotowania do niej. Stają się one figurą aktywności życiowej, podczas gdy podróż to synonim momentu decyzyjnego. Niemożliwość jej podjęcia wyraża natomiast zawieszenie funkcji życiowych, niezdolność podmiotu do działania w rzeczywistości. Przekształcenia metafory podróży w utworach poetyckich Álvara de Campos pozostają w ścisłym związku z głównymi liniami rozwojowymi tej twórczości, w sposób wyraźny je obrazując.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 113-125
Celem pracy jest zaproponowanie modelu analizy roli procesu wymiany modalnej form trybów indicativo i conjuntivo / subjuntivo w wyrażaniu prawdopodobieństwa, wątpliwości, pewności i wiedzy w językach hiszpańskim i portugalskim. Analiza jest przeprowadzona według tego samego schematu, osobno dla obu języków. Przykłady zostały pogrupowane zgodnie ze strukturą nierozdzielnych członów o znaczeniu modalnym (przysłówek + czasownik; czasownik + czasownik, etc.). W celu przeprowadzenia analizy wykorzystuje się kryteria semantyczne, syntaktyczne i pragmatyczne, a mianowicie podkreśla się rolę stosunku mówiącego do treści wypowiedzi oraz koherencji modalnej.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 126-152
Artykuł przedstawia problem wpływu j. francuskiego na złożone słowa w j. bretońskim. Można zaobserwować, że wpływ ten jest najsilniejszy w złożeniach pospolitych, szczególnie tych dotyczących życia codziennego i publicznego – wynika to z długiej dominacji j. francuskiego i z dobrowolnego porzucania j. bretońskiego na rzecz j. francuskiego przez Bretończyków. Jednakże w związku z obecnymi wysiłkami chronienia i odnawiania tego języka, obserwuje się, że tworzone są własne słowa bretońskie dla nowych zjawisk i naukowych wynalazków, które w j. francuskim i w innych językach określane są za pomocą złożeń łacińsko-greckich. Porównując obce wpływy w słowotwórstwie j. polskiego, dostrzegamy analogiczną sytuację w przypadku kompozycji pospolitej (tzn. silne wpływy w słownictwie codziennym, gdy język jest zdominowany przez inny). Natomiast gdy chodzi o kompozycję łacińsko-grecką, j. polski chętnie z niej korzysta i przyjmuje takie słowa, które stały się już internacjonalizmami, bo – jako obecnie język silny – nie boi się, że straci swą tożsamość.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 153-168
Niniejszy artykuł omawia retoryczno-pragmatyczne wymiary i poziomy ironii słownej na przykładzie bajek o szczurach u La Fontaine’a. Ironia słowna spełnia funkcję pragmatyczną, używając potecjalnego kontrastu pomiędzy wydarzeniami oczekiwanymi a doświadczonymi. Dzięki temu ironia słowna staje się na ogół bardziej śmieszna, bardziej krytyczna, wyrażająca lepiej różnicę między zdarzeniami spodziewanymi a zaistniałymi, a także chroni mówiącego lepiej niż uwagi dosłowne. Artykuł proponuje także studium ironii słownej jako zjawiska czysto pragmatycznego, dostarczając przekonującego przeglądu tego, jak ironia jest odróżniana od nieironii oraz jak tradycyjna teoria pragmatyczna, teoria interpretacji dźwiękonaśladowczej, teoria pozoru i nowa teoria okazywania implicytnego mogą być stosowane do sprawdzania i analizowania natury i funkcji ironii słownej w bajkach. Ponadto ten zestaw stosownych teorii wskazuje na wciąż aktualną celność XVII -wiecznych bajek i dostarcza szczegółowej analizy „ironiczności” alegorycznej.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 171-179
Celem artykułu jest pokazanie, że Andrzej Seweryn, polski artysta, przedstawia literaturę francuską jako model do naśladowania, traktując ją jako sztukę i narzędzie do promowania liberalnej wizji świata oraz wyznaczając sobie misję edukowania społeczeństwa, uwrażliwiania i poszanowania innych. Dorobek tego wybitnego aktora jest doskonałym narzędziem komunikacji, fundamentalnym sposobem uznawania różnorodności ludzkiej, i wpisuje się szeroko we współczesną przestrzeń wielokulturową. Zdolność do analizy i refleksji oraz otwarcie na świat czynią z Seweryna artystę fascynującego, znakomitego ambasadora współczesnej sceny teatralnej, który pragnie wnieść swój wkład w budowanie Europy kultury.
Romanica Cracoviensia,
Tom 9, Numer 1,
Tom 9 (2009), s. 180-189
Artykuł przedstawia współczesne tendencje w j. francuskim i w j. polskim do redukowania objętości słów poprzez ich skracanie (apokopa i afereza) oraz poprzez skrótowce (literowce, głoskowce, grupowce/sylabowce). Tendencje te są obecnie nasilone przez zwiększającą się szybkość komunikacji (ułatwiają to nowe technologie), a także przez wpływ j. angielskiego, który ma naturalną tendencję do skracania słów. Porównując j. francuski i polski widać jednak, że j. francuski częściej skraca słowa (takie tendencje miał już zresztą wcześniej), natomiast j. polski chętniej korzysta ze skrótowców oraz z form ściągniętych (kontrakcji).
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 11-20
W niniejszym artykule przedstawiono cechy charakterystyczne jednego z języków mniejszościowych Półwyspu Iberyjskiego. Z językowego, historycznego, społecznego oraz politycznego punktu widzenia jęz. mirandyjski jest niezwykle interesujący, gdyż jako dialekt grupy asturyjsko-leońskiej otrzymał status języka oficjalnego Portugalii. W pierwszej części artykułu wymieniono różne klasyfikacje oraz badania językoznawcze poświęcone jęz. mirandyjskiemu. W kolejnej części zestawiono cechy charakterystyczne analizowanego języka zaobserwowane w cytowanych tekstach z portugalskim i kastylijskim. W ostatniej części artykułu opisano obecną sytuację jęz. mirandyjskiego, która jest wyjątkowa w porównaniu z innymi dialektami używanymi na Półwyspie.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 21-28
Artykuł przedstawia zarys historii badań dialektologicznych w Portugalii, od ich początków w drugiej połowie XIX wieku, przytaczając nazwiska językoznawców, którzy najbardziej przyczynili się do rozwoju tej dziedziny. Prezentuje pokrótce także różne podziały portugalskiego terytorium na areały leksykalne, jak również klasyfikację regionalnych odmian języka portugalskiego oraz innych dialektów mówionych w Portugalii kontynentalnej, wraz z ich podstawowymi cechami charakterystycznymi. Zawiera wreszcie spis ważnych pozycji bibliograficznych związanych z omawianym zagadnieniem, wśród których należy wyróżnić wciąż aktualne prace Luísa F. Lindleya Cintry, stanowiące podstawowe źródło informacji zamieszczonych w artykule.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 29-49
Artykuł przedstawia sytuację nieromańskich języków mniejszościowych żyjących od wieków w krajach, w których językiem oficjalnym jest język romański. Kolejno są przedstawione: j. baskijski w Hiszpanii i Francji, bretoński we Francji, flamandzki we Francji i Belgii, alzacki i lotaryński we Francji, niemiecki we Włoszech, Francji i Luksemburgu, węgierski z dialektami w Rumunii, oraz języki słowiańskie w Rumunii, Mołdawii i Włoszech. Najbardziej zagrożone są języki bez własnego państwa, takie jak: baskijski, bretoński, alzacki czy lotaryński, ponieważ mogą bronić swojego dziedzictwa tylko w warunkach dominacji dużego języka oficjalnego, często przy braku wspólnej normy językowej. Przetrwanie języków zależy jednak przede wszystkim od etnicznej świadomości i determinacji danej społeczności.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 50-54
Język oksytański jest językiem o bardzo długiej historii. Jego mocne zróżnicowanie dialektalne i brak wspólnej normy, jak również wieloletnia diglosja sprawiają, że jego sytuacja jest dosyć skomplikowana. Jest on mało obecny w życiu codziennym, mimo to istnieje wiele możliwości kontaktu z nim poprzez kulturę i edukację. Sytuacja diglosji stworzyła też fenomen francitan.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 55-58
Język francuski i język oksytański, poprzez wieki kontaktów, weszły w relację substratową, na której wyrósł tzw. francitan – odmiana j. francuskiego, mocno naznaczona wpływami oksytańskimi. Wpływ ten jest widoczny w aspekcie fonetycznym, leksykalnym oraz w morfoskładni.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 61-69
Znaczna liczba czasownikowych konstrukcji peryfrastycznych w j. hiszpańskim i ich mała obecność w praktycznych słownikach, skłoniła nas do skupienia się na tych, w których czasownik posiłkowy uległ największym stopniu leksykalizacji, co w konsekwencji znacznie różni się w stosunku do j. włoskiego. W wyniku analizy struktur o najbardziej zbliżonych wartościach aspektualnych, takich jak: przymus, powtarzanie, przybliżenie, inchoatywność, dokonaność, hipotetyczność i modalność, naszym punktem odniesienia było odnajdywanie ich odpowiedników w j. włoskim. Podkreśliliśmy też wagę kontekstu sytuacyjnego – jako punktu odniesienia w momencie znajdowania najodpowiedniejeszego tłumaczenia w języku docelowym, którym w tym wypadku jest j. włoski – nie tak bogaty w peryfrazy czasownikowe.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 70-99
Zwierzęta towarzyszą człowiekowi od czasów prehistorycznych. Niektóre z nich zostały udomowione i stały się dla nas inspiracją w wielu dziedzinach. Również język czerpie ze świata zwierzęcego, opierając się zarówno na cechach fizycznych zwierząt, jak i na ich zachowaniach, by opisać, między innymi, ludzką seksualność. Mówiąc o zwierzętach domowych, koncentrujemy się właśnie na aspekcie erotycznym miłości. Celem artykułu jest ustalenie motywacji pozytywnej i negatywnej nazw zwierząt domowych. Badane są metafory dotyczące miłości w językach francuskim, włoskim i hiszpańskim. Wyjątek stanowią terminy afektywne. Szukamy inspiracji pochodzenia nazw zwierząt domowych w etymologii, historii, aspektach kulturowych i czynnikach geograficznych. Niniejsza analiza podkreśla zarówno podobieństwa, jak i różnice pomiędzy językami romańskimi. Granice między poszczególnymi motywacjami są często trudne do wytyczenia, czasami pochodzenie metafor związane jest raczej z podobieństwami między człowiekiem a zwierzętami. Obserwujemy, że język hiszpański jest uboższy w metafory erotyczne w stosunku do języków francuskiego i włoskiego, co potwierdza różnice między Iberoromanią z jednej strony, a Italoromanią i Galloromanią z drugiej. We współczesnym języku miłości nazwy zwierząt domowych pojawiają się we wszystkich trzech językach jako świadectwo głębokich związków i europejskiej wspólnoty kulturowej.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 100-108
W artykule poruszany jest problem rozwoju form łacińskiego zaimka dzierżawczego suus i zmiany, które zaszły w jego użyciu pomiędzy łaciną a włoskim. Na przykładach pochodzących z łaciny klasycznej pokazane są niekonsekwencje i słabości systemowe, których niejednoznaczność osłabia spójność form i jest zalążkiem późniejszych zmian. Analiza zdań z okresu klasycznego (w większości z Cezara) wskazuje na wyjaśnienie: łacina nie posiadała dla oratio obliqua wyspecjalizowanych form zaimkowych (dzierżawczych), które mogłyby być użyte tylko w oratio obliqua. Suus, se, sibi są używane, aby zasygnalizować tożsamość referencyjną różnych elementów, co prowadzi do współwystępowania identycznych form odnoszących się do całkiem różnych referentów. Późniejsze (VI wiek) uogólnienie braku rozróżnienia pomiędzy formą zwrotną a zaimkową trzeciej osoby (łacina klasyczna używała w takim przypadku suus i eius) wynika z niejednoznaczności użycia w mowie zależnej w łacinie klasycznej. Początkowo mamy do czynienia z użyciem kontekstowym, później użycie kontekstowe zostaje rozszerzone, stając się normą i prowadząc do całkowitego zaniku rozróżnienia form zwrotnych i niezwrotnych.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 109-123
Artykuł stanowi refleksję nad edytorialem, gatunkiem opiniotwórczym, analizowanym w perspektywie aksjologii. Oprócz przedstawienia jego charakterystyki gatunkowej, zwraca uwagę na uprzywilejowane miejsce edytorialu pośród innych gatunków dziennikarskich oraz na fakt, że wyrażając poglądy całej redakcji i angażując odpowiedzialność moralną wszystkich jej członków, nadaje on szczególny charakter zawartym w nim sądom wartościującym. Publikacja porusza kwestię wartościowania na poziomie tekstu i paratekstu. Zawarta w artykule analiza tekstu edytorialu traktującego o problemie klonowania, opublikowanego przez francuski dziennik L’Humanité, ukazuje szeroką gamę językowych środków wyrażania wartości. Należy zauważyć, że wybór problematyki bioetycznej nie jest przypadkowy, bowiem tematy takie jak aborcja, klonowanie czy status embrionu ludzkiego leżą obecnie u podstaw wielu konfliktów wartości, które w sposób szczególny wyrażają się w działaniu językowym.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 127-141
The article analyses a series of topói which are characteristic for the mystic literature and which are present in the similes of the Divine Commedy. The research takes into consideration the structure of the whole poem – understood as a journey of the mind to God (itinerarium mentis in Deum). The topói, analysed in the Italian poem, are then confronted with some Polish versions (in a few Polish translations) with the aim of verifying if the structure observed in the original has been preserved also in the translations.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 142-150
Artykuł skupia się na odkryciu, dokonanym w Archiwach Nauki PAN i PAU w Krakowie, dokumentu o wyjątkowym znaczeniu, autorstwa Stanisława Łukasika, polskiego badacza rumuńskiej kultury. Rękopis ten, napisany po rumuńsku, zawiera historię rumuńskiej literatury od jej początków, aż po koniec dwudziestolecia międzywojennego, a mianowicie do roku 1938. Artykuł przedstawia postać St. Łukasika i pokazuje jego zainteresowanie rumuńską kulturą, wyrażone w jego głównych dziełach w tej dziedzinie. Poza tym, zawarty jest tu opis samego rękopisu: jego struktura, korpus i zakres treści informacyjnej odnoszącej się do literackiej krytyki i historii. Prócz swego wielkiej wartości dla badań literackich z racji dokumentalnego znaczenia, owo dzieło odnosi się do rumuńsko-polskich związków kulturowych na tle ogólnego stanu wrzenia w obu krajach. Na koniec, artykuł uwypkla rolę, jaką w interakcji między obiema kulturami mogą odgrywać akademickie wymiany naukowe.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 151-159
Artykuł przedstawia znaczenie tańca i muzyki w życiu cygańskich bohaterów trzech francuskich powieści XIX w.: Notre Damede Paris Victora Hugo, Carmen Prospera Mérimée oraz Les Frères Zemganno Edmonda de Goncourta.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 160-174
Autorka usiłuje prześledzić zmiany zachodzące w bohaterach starofrancuskiej epiki, zarówno na poziomie koncepcji postaci, jak i jej konkretnych cech. W przypadku Wilhelma z Orange, główne zmiany, jakie dokonują się między pieśniami, których był protagonistą (XII i XIII wiek) a poświęconą mu XV-wieczną adaptacją prozą, dotyczą kilku najważniejszych kwestii. Działalność postaci coraz mniej koncentruje się na walce z poganami i ochronie władzy królewskiej; zyskuje bardziej osobiste motywacje, głównie miłość. Uczucia bohatera są bardziej bezpośrednio odmalowane, a on sam nie jest już ukazany wyłącznie jako, niekiedy brutalny, wojownik, lecz także jako dworny kochanek, strateg czy wytrawny mówca. Ton scen, w których odgrywa główną rolę, ulega ujednoliceniu przez eliminację większości fragmentów komicznych z jego udziałem. Z kolei Huon, już w XIII-wiecznej pieśni niepodobny do tradycyjnego epickiego bohatera, w XV-wiecznej adaptacji jest przede wszystkim bardziej koherentny niż w epopei, co dokonuje się głównie za pośrednictwem idealizacji i uwznioślenia go. Choć w ewolucji obu postaci można odnaleźć podobieństwa, nie należy też lekceważyć zmian, jakie dokonują się w dziełach literackich niezależnie od chronologii.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 175-184
Autor proponuje lekturę dzienników C. Pavese jako zapisu autodestrukcji. Interpretacja opiera się głównie na odniesieniu do psychologii i psychoanalizy.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 185-191
Artykuł analizuje temat okrucieństwa na przykładzie bohaterki powieści Rachilde La Marquise de Sade, odnosząc się do osobowości J.B. Troppmanna, młodego mordercy słynnego w 1869 r.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 11-20
W niniejszym artykule przedstawiono cechy charakterystyczne jednego z języków mniejszościowych Półwyspu Iberyjskiego. Z językowego, historycznego, społecznego oraz politycznego punktu widzenia jęz. mirandyjski jest niezwykle interesujący, gdyż jako dialekt grupy asturyjsko-leońskiej otrzymał status języka oficjalnego Portugalii. W pierwszej części artykułu wymieniono różne klasyfikacje oraz badania językoznawcze poświęcone jęz. mirandyjskiemu. W kolejnej części zestawiono cechy charakterystyczne analizowanego języka zaobserwowane w cytowanych tekstach z portugalskim i kastylijskim. W ostatniej części artykułu opisano obecną sytuację jęz. mirandyjskiego, która jest wyjątkowa w porównaniu z innymi dialektami używanymi na Półwyspie.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 21-28
Artykuł przedstawia zarys historii badań dialektologicznych w Portugalii, od ich początków w drugiej połowie XIX wieku, przytaczając nazwiska językoznawców, którzy najbardziej przyczynili się do rozwoju tej dziedziny. Prezentuje pokrótce także różne podziały portugalskiego terytorium na areały leksykalne, jak również klasyfikację regionalnych odmian języka portugalskiego oraz innych dialektów mówionych w Portugalii kontynentalnej, wraz z ich podstawowymi cechami charakterystycznymi. Zawiera wreszcie spis ważnych pozycji bibliograficznych związanych z omawianym zagadnieniem, wśród których należy wyróżnić wciąż aktualne prace Luísa F. Lindleya Cintry, stanowiące podstawowe źródło informacji zamieszczonych w artykule.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 29-49
Artykuł przedstawia sytuację nieromańskich języków mniejszościowych żyjących od wieków w krajach, w których językiem oficjalnym jest język romański. Kolejno są przedstawione: j. baskijski w Hiszpanii i Francji, bretoński we Francji, flamandzki we Francji i Belgii, alzacki i lotaryński we Francji, niemiecki we Włoszech, Francji i Luksemburgu, węgierski z dialektami w Rumunii, oraz języki słowiańskie w Rumunii, Mołdawii i Włoszech. Najbardziej zagrożone są języki bez własnego państwa, takie jak: baskijski, bretoński, alzacki czy lotaryński, ponieważ mogą bronić swojego dziedzictwa tylko w warunkach dominacji dużego języka oficjalnego, często przy braku wspólnej normy językowej. Przetrwanie języków zależy jednak przede wszystkim od etnicznej świadomości i determinacji danej społeczności.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 50-54
Język oksytański jest językiem o bardzo długiej historii. Jego mocne zróżnicowanie dialektalne i brak wspólnej normy, jak również wieloletnia diglosja sprawiają, że jego sytuacja jest dosyć skomplikowana. Jest on mało obecny w życiu codziennym, mimo to istnieje wiele możliwości kontaktu z nim poprzez kulturę i edukację. Sytuacja diglosji stworzyła też fenomen francitan.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 55-58
Język francuski i język oksytański, poprzez wieki kontaktów, weszły w relację substratową, na której wyrósł tzw. francitan – odmiana j. francuskiego, mocno naznaczona wpływami oksytańskimi. Wpływ ten jest widoczny w aspekcie fonetycznym, leksykalnym oraz w morfoskładni.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 61-69
Znaczna liczba czasownikowych konstrukcji peryfrastycznych w j. hiszpańskim i ich mała obecność w praktycznych słownikach, skłoniła nas do skupienia się na tych, w których czasownik posiłkowy uległ największym stopniu leksykalizacji, co w konsekwencji znacznie różni się w stosunku do j. włoskiego. W wyniku analizy struktur o najbardziej zbliżonych wartościach aspektualnych, takich jak: przymus, powtarzanie, przybliżenie, inchoatywność, dokonaność, hipotetyczność i modalność, naszym punktem odniesienia było odnajdywanie ich odpowiedników w j. włoskim. Podkreśliliśmy też wagę kontekstu sytuacyjnego – jako punktu odniesienia w momencie znajdowania najodpowiedniejeszego tłumaczenia w języku docelowym, którym w tym wypadku jest j. włoski – nie tak bogaty w peryfrazy czasownikowe.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 70-99
Zwierzęta towarzyszą człowiekowi od czasów prehistorycznych. Niektóre z nich zostały udomowione i stały się dla nas inspiracją w wielu dziedzinach. Również język czerpie ze świata zwierzęcego, opierając się zarówno na cechach fizycznych zwierząt, jak i na ich zachowaniach, by opisać, między innymi, ludzką seksualność. Mówiąc o zwierzętach domowych, koncentrujemy się właśnie na aspekcie erotycznym miłości. Celem artykułu jest ustalenie motywacji pozytywnej i negatywnej nazw zwierząt domowych. Badane są metafory dotyczące miłości w językach francuskim, włoskim i hiszpańskim. Wyjątek stanowią terminy afektywne. Szukamy inspiracji pochodzenia nazw zwierząt domowych w etymologii, historii, aspektach kulturowych i czynnikach geograficznych. Niniejsza analiza podkreśla zarówno podobieństwa, jak i różnice pomiędzy językami romańskimi. Granice między poszczególnymi motywacjami są często trudne do wytyczenia, czasami pochodzenie metafor związane jest raczej z podobieństwami między człowiekiem a zwierzętami. Obserwujemy, że język hiszpański jest uboższy w metafory erotyczne w stosunku do języków francuskiego i włoskiego, co potwierdza różnice między Iberoromanią z jednej strony, a Italoromanią i Galloromanią z drugiej. We współczesnym języku miłości nazwy zwierząt domowych pojawiają się we wszystkich trzech językach jako świadectwo głębokich związków i europejskiej wspólnoty kulturowej.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 100-108
W artykule poruszany jest problem rozwoju form łacińskiego zaimka dzierżawczego suus i zmiany, które zaszły w jego użyciu pomiędzy łaciną a włoskim. Na przykładach pochodzących z łaciny klasycznej pokazane są niekonsekwencje i słabości systemowe, których niejednoznaczność osłabia spójność form i jest zalążkiem późniejszych zmian. Analiza zdań z okresu klasycznego (w większości z Cezara) wskazuje na wyjaśnienie: łacina nie posiadała dla oratio obliqua wyspecjalizowanych form zaimkowych (dzierżawczych), które mogłyby być użyte tylko w oratio obliqua. Suus, se, sibi są używane, aby zasygnalizować tożsamość referencyjną różnych elementów, co prowadzi do współwystępowania identycznych form odnoszących się do całkiem różnych referentów. Późniejsze (VI wiek) uogólnienie braku rozróżnienia pomiędzy formą zwrotną a zaimkową trzeciej osoby (łacina klasyczna używała w takim przypadku suus i eius) wynika z niejednoznaczności użycia w mowie zależnej w łacinie klasycznej. Początkowo mamy do czynienia z użyciem kontekstowym, później użycie kontekstowe zostaje rozszerzone, stając się normą i prowadząc do całkowitego zaniku rozróżnienia form zwrotnych i niezwrotnych.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 109-123
Artykuł stanowi refleksję nad edytorialem, gatunkiem opiniotwórczym, analizowanym w perspektywie aksjologii. Oprócz przedstawienia jego charakterystyki gatunkowej, zwraca uwagę na uprzywilejowane miejsce edytorialu pośród innych gatunków dziennikarskich oraz na fakt, że wyrażając poglądy całej redakcji i angażując odpowiedzialność moralną wszystkich jej członków, nadaje on szczególny charakter zawartym w nim sądom wartościującym. Publikacja porusza kwestię wartościowania na poziomie tekstu i paratekstu. Zawarta w artykule analiza tekstu edytorialu traktującego o problemie klonowania, opublikowanego przez francuski dziennik L’Humanité, ukazuje szeroką gamę językowych środków wyrażania wartości. Należy zauważyć, że wybór problematyki bioetycznej nie jest przypadkowy, bowiem tematy takie jak aborcja, klonowanie czy status embrionu ludzkiego leżą obecnie u podstaw wielu konfliktów wartości, które w sposób szczególny wyrażają się w działaniu językowym.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 127-141
The article analyses a series of topói which are characteristic for the mystic literature and which are present in the similes of the Divine Commedy. The research takes into consideration the structure of the whole poem – understood as a journey of the mind to God (itinerarium mentis in Deum). The topói, analysed in the Italian poem, are then confronted with some Polish versions (in a few Polish translations) with the aim of verifying if the structure observed in the original has been preserved also in the translations.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 142-150
Artykuł skupia się na odkryciu, dokonanym w Archiwach Nauki PAN i PAU w Krakowie, dokumentu o wyjątkowym znaczeniu, autorstwa Stanisława Łukasika, polskiego badacza rumuńskiej kultury. Rękopis ten, napisany po rumuńsku, zawiera historię rumuńskiej literatury od jej początków, aż po koniec dwudziestolecia międzywojennego, a mianowicie do roku 1938. Artykuł przedstawia postać St. Łukasika i pokazuje jego zainteresowanie rumuńską kulturą, wyrażone w jego głównych dziełach w tej dziedzinie. Poza tym, zawarty jest tu opis samego rękopisu: jego struktura, korpus i zakres treści informacyjnej odnoszącej się do literackiej krytyki i historii. Prócz swego wielkiej wartości dla badań literackich z racji dokumentalnego znaczenia, owo dzieło odnosi się do rumuńsko-polskich związków kulturowych na tle ogólnego stanu wrzenia w obu krajach. Na koniec, artykuł uwypkla rolę, jaką w interakcji między obiema kulturami mogą odgrywać akademickie wymiany naukowe.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 151-159
Artykuł przedstawia znaczenie tańca i muzyki w życiu cygańskich bohaterów trzech francuskich powieści XIX w.: Notre Damede Paris Victora Hugo, Carmen Prospera Mérimée oraz Les Frères Zemganno Edmonda de Goncourta.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 160-174
Autorka usiłuje prześledzić zmiany zachodzące w bohaterach starofrancuskiej epiki, zarówno na poziomie koncepcji postaci, jak i jej konkretnych cech. W przypadku Wilhelma z Orange, główne zmiany, jakie dokonują się między pieśniami, których był protagonistą (XII i XIII wiek) a poświęconą mu XV-wieczną adaptacją prozą, dotyczą kilku najważniejszych kwestii. Działalność postaci coraz mniej koncentruje się na walce z poganami i ochronie władzy królewskiej; zyskuje bardziej osobiste motywacje, głównie miłość. Uczucia bohatera są bardziej bezpośrednio odmalowane, a on sam nie jest już ukazany wyłącznie jako, niekiedy brutalny, wojownik, lecz także jako dworny kochanek, strateg czy wytrawny mówca. Ton scen, w których odgrywa główną rolę, ulega ujednoliceniu przez eliminację większości fragmentów komicznych z jego udziałem. Z kolei Huon, już w XIII-wiecznej pieśni niepodobny do tradycyjnego epickiego bohatera, w XV-wiecznej adaptacji jest przede wszystkim bardziej koherentny niż w epopei, co dokonuje się głównie za pośrednictwem idealizacji i uwznioślenia go. Choć w ewolucji obu postaci można odnaleźć podobieństwa, nie należy też lekceważyć zmian, jakie dokonują się w dziełach literackich niezależnie od chronologii.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 175-184
Autor proponuje lekturę dzienników C. Pavese jako zapisu autodestrukcji. Interpretacja opiera się głównie na odniesieniu do psychologii i psychoanalizy.
Romanica Cracoviensia,
Tom 8, Numer 1,
Tom 8 (2008), s. 185-191
Artykuł analizuje temat okrucieństwa na przykładzie bohaterki powieści Rachilde La Marquise de Sade, odnosząc się do osobowości J.B. Troppmanna, młodego mordercy słynnego w 1869 r.