Rdzeniem metodycznym pracy jest analiza literatury przedmiotu, dobrych praktyk oraz cząstkowych wyników badań związanych z tematyką artykułu przeprowadzonych wśród radnych młodzieżowych rad gmin w Wielkiej Wsi.

Youth Municipal Council as a tool of civic participation of youth in the Wielka Wieś Commune

Over time, they are more and more tools emerging to increase civic participation of young people at the local level. A form of manifestation of a given phenomenon are the Youth Municipal Council. As a result of their activities, young people stand a chance to gain valuable experience and consider the shape of local government policy. In Poland, there are already over 400 Youth Municipal Councils in which there are active members who want to make a real contribution and influence the local environment. There is a noticeable great potential for youth involvement, which, if properly used, can significantly increase the participation of young people in decision-making processes and, in the longer term, contribute to increased participation in political life.

This article will present the example of the Youth Municipal Councils as a form of youth participation on the example of the Wielka Wieś Commune. The article focuses on several issues. Do young people share the idea of civic participation and want to take part in promoting it, and in what areas does the youth, through Youth Councils, influence changes in their local environment and what are the consequences of this? At the same time, it tries to verify the research hypothesis that the functioning of the Youth Municipal Councils – including the Wielka Wieś Commune, contributes to the strengthening and dissemination of the idea of civic participation among young people. Young people, gain- ing even marginal influence on the shape of the regulation at an early stage of its creation, will be more likely to become involved in its implementation later. The methodological core of the work is the analysis of the literature on the subject, good practices and partial research results related to the subject of the article among councilors from the Youth Municipal Councils in Wielka Wieś.

Keywords: commune, participation, local self-government, Youth Municipal Councils, active citizenship

Celem artykułu jest omówienie rozwiązań prawnych przyjętych w odpowiedzi na rozprzestrzeniającą się pandemię wirusa SARS-CoV-2 oraz ich usytuowanie w hierarchii źródeł prawa w Polsce. Analizie zostały poddane wybrane regulacje prawne przyjęte w związku z ogłoszeniem stanu epidemii wirusa COVID-19. Oceny zgodności covidowych źródeł prawa z hierarchią aktów prawnych wskazaną przez Konstytucję dokonano poprzez analizę wprowadzonych obostrzeń, takich jak: obowiązek zakrywania ust i nosa, zamykanie lokali gastronomicznych bądź ograniczenia w ich funkcjonowaniu, realizację zasady jawności na rozprawach sądowych czy naruszenie zasady niedyskryminacji przedsiębiorców. Równocześnie w pracy podjęto problem wprowadzenia jednego z przewidzianych przez Konstytucję stanów wyjątkowych. Artykuł oparty został na merytorycznych przepisach prawa, orzeczeniach sądowych oraz komentarzach osób specjalizujących się w prawie konstytucyjnym. Stanowi jednocześnie komparatystyczne ujęcie regulacji covidowych oraz fundamentalnych praw wynikających z Konstytucji RP.

Covidium legislation in the light of the hierarchy of sources of law in Poland – selected aspects

The aim of the article is to discuss legal solutions adopted in response to the spreading SARS-CoV-2 virus pandemic and their location in the hierarchy of sources of law in Poland. Selected legal regulations adopted in connection with the announcement of the COVID-19 virus epidemic have been analysed. The assessment of compliance of Covidian sources of law with the hierarchy of legal acts indicated by the Constitution is made through an analysis of the introduced restrictions, such as: the obligation to cover mouths and noses, closure of catering establishments or restrictions on their operation, implementation of the principle of openness in court hearings or violation of the principle of non-discrimination of entrepreneurs. At the same time, the paper addresses the problem of the introduction of one of the states of emergency provided for by the Constitution. The article is based on substantive legal provisions, court rulings and commentaries by persons specialising in constitutional law. At the same time, it provides a comparative account of the ‘covidium regulations’ and fundamental rights under the Constitution of the Republic of Poland.

Keywords: Constitution of the Republic of Poland, COVID-19, sources of law, restrictions, state of emergency

Przedmiotem analizy w niniejszym artykule jest status prawny Prezesa Biura do spraw Substancji Chemicznych. Prezes pełni funkcję centralnego organu administracji rządowej właściwego w sprawach substancji chemicznych i ich mieszanin. Jego funkcjonowanie uzasadnione jest zagrożeniami dla życia i zdrowia ludzkiego oraz środowiska naturalnego, jakie wiążą się z produkcją i obrotem substancjami chemicznymi. W artykule omówiono, na podstawie właściwych aktów prawnych, zadania Prezesa Biura do spraw Substancji Chemicznych. Zdaniem autora zasadnicze znaczenie dla właściwego wykonywania tych zadań ma współpraca Prezesa z instytucjami międzynarodowymi, zwłaszcza z Komisją Europejską oraz Europejską Agencją Chemikaliów. Dzięki niej możliwe jest podejmowanie jednolitych działań w celu zapewnienia bezpieczeństwa chemicznego w ramach Unii Europejskiej.

The President of the Bureau for Chemical Substances

The subject of the analysis in this article is the legal status of the President of the Bureau for Chemical Substances. The President acts as the central government administration body responsible for chemical substances and their mixtures. Its functioning is justified by the threats to human life and health as well as the natural environment, which are associated with the production and trade of chemical substances. The article discusses, on the basis of relevant legal acts, the tasks of the President of the Bureau for Chemical Substances. In the author’s opinion, cooperation with international institutions, especially the European Commission and the European Chemicals Agency, is essential for the proper performance of the tasks by the President of the Bureau for Chemical Substances. Thanks to it, it is possible to take uniform actions to ensure chemical security within the European Union.

Keywords: the President of the Bureau for Chemical Substances, chemical substances, chemical security, the European Chemicals Agency, Good Laboratory Practice

Artykuł dotyczy problematyki czasu w funkcjonowaniu urzędu gminy, jego wpływu na działanie urzędu zarówno w kontekście pracowników, jak i wójta oraz audytu wewnętrznego. Analizowano także, w jaki sposób przekłada się to na satysfakcję mieszkańców gmin załatwiających swoje sprawy w urzędach. Wymienione płaszczyzny funkcjonowania urzędu wiążą się bezpośrednio z pracą wójta, w swojej strukturze są natomiast usytuowane najbliżej obywateli. Organ, jakim jest wójt, a także jego pracownicy mają więc ogromny wpływ na realizację zasady subsydiarności, zgodnie z którą decyzje dotyczące obywateli powinny być podejmowane na szczeblach jak najniższych i jak najbliższych tym obywatelom. Audyt wewnętrzny usprawnia funkcjonowanie dwóch wskazanych powyżej płaszczyzn, ponadto jest przejawem realizacji zasady dobrej administracji publicznej. Wybór wszystkich trzech płaszczyzn jako przedmiotu analizy ma więc pokazać praktyczny wymiar wartości, jaką jest czas, a tym samym wskazać jego istotność w funkcjonowaniu urzędu gminy. Badanie zagadnienia zostało przeprowadzone w oparciu o literaturę naukową dotyczącą pojęcia czasu i czasu w prawie administracyjnym, a także analizę dokumentów z praktyki administracyjnej, tj. zarządzeń wójtów i regulaminów organizacyjnych urzędów gmin, oraz wyniki badań statystycznych. W celu lepszego zrozumienia zagadnienia zostały omówione definicje czasu, czasu w prawie administracyjnym, urzędu i urzędu gminy. Rezultatem przeprowadzonych analiz są konkluzje dotyczące rozwiązań prawnych zaproponowanych przez prawodawców w regulaminach pracy czy regulaminach organizacyjnych urzędów gmin, a także wnioski dotyczące modyfikacji czasu pracy pracowników na potrzeby urzędów.

Axiology of administrative law. The correlation between time and functionality of a municipal office

The article incorporates the subjects of time in municipal office. The aim of the article is examining the time’s influence on the work of municipal offices, in particular mayor, officials, the connotation between time and internal audit and also examine the influence of municipal office’s work at clients’ satisfaction. The above levels of functioning of the office are directly related to its work, while in their structure they are located closest to the citizens. A body such as the mayor, as well as his employees, therefore have a great impact on the implementation of the principle of subsidiarity. According to the principle of subsidiarity, all decisions affecting citizens should be made at the lowest possible levels and as quickly as possible to those citizens. Internal audit improves the functioning of the two planes indicated above, moreover, it is a manifestation of the implementation of the principle of good public administration. Thus, the choice of all three planes as the subject of the following analysis is intended to show the practical dimension of the value of time, and thus indicate its relevance in the functioning of the municipal office. The examination of cases was carried out on the basis of specialistic literature concerning the meanings of time in administrative law and also of mayor’s orders, the organization regulations in municipal office and statistical survey. In the aim of better understanding of the issue, the author discussed the definition of time, time in administrative law, the office and the municipal office. The results of the examinations are the conclusion of a legal solution – introducing the concept of time and term to the legal acts in the municipal office and also the conclusions of time work’s modifications.

Keywords: axiology, time, time in administrative law, municipal office, mayor

W dniu 24 lutego 2022 r. Federacja Rosyjska dokonała ataku zbrojnego na terytorium Ukrainy, w wyniku czego doszło do wybuchu wojny i masowego napływu obywateli Ukrainy do Polski. W związku z tym konieczne stało się ustawowe uregulowanie spraw dotyczących uchodźców. Dokonano tego w ustawie o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, wskazującej sposób świadczenia pomocy oraz postępowania w sprawach dotyczących obywateli Ukrainy, których pobyt na mocy powyższej ustawy uznaje się za legalny. Szerokie kompetencje przyznane przez ustawę niektórym podmiotom państwowym mogą wzbudzać wątpliwości. W opracowaniu omówiono zadania i uprawnienia przyznane na podstawie powyższej ustawy wojewodzie, analizując ich zasięg oraz oceniając ich celowość i racjonalność. Artykuł kończą propozycje de lege ferenda, których wprowadzenie pozwoliłoby usprawnić wykonywanie zadań dotyczących pomocy obywatelom Ukrainy przez wojewodę oraz rozwiać wątpliwości, jakie wzbudzają niektóre zapisy ustawy.

The issue of new competences of the voivode in the light of the special act on helping Ukrainian citizens. Selected aspects

On 24 February 2022. The Russian Federation launched an armed attack on the territory of Ukraine, resulting in an outbreak of war and a massive influx of Ukrainian citizens into Poland. Consequently, it became necessary to regulate refugee issues by law. This was done in the Law on Assistance to Citizens of Ukraine in Connection with the Armed Conflict on the Territory of that State, indicating the manner in which assistance is to be provided and the proceedings in cases concerning citizens of Ukraine whose stay is deemed legal under the above law. The broad powers granted by the Act to certain state entities may raise questions. The paper discusses the tasks and powers granted under the above Act to the provincial governor, analysing their scope and assessing their expediency and rationality. The article concludes with de lege ferenda proposals, the introduction of which would make it possible to improve the performance of tasks concerning the assistance of Ukrainian citizens by the provincial governor and to dispel doubts raised by certain provisions of the Act.

Keywords: powers of voivode, de lege ferenda proposals for a special law, aid to citizens of Ukraine, war in Ukraine, special law on aid to citizens of Ukraine

Celem prezentowanego artykułu jest analiza wpływu przepisów konstytucyjnych na funkcjonowanie samorządu zawodowego oraz ich późniejszego rozwijania w przepisach ustawowych. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania, jakie rozwiązania konstytucyjne dotyczące samorządu zawodowego przyjęto w konstytucjach II i III RP, które z przepisów konstytucyjnych bardziej sprzyjały funkcjonowaniu samorządu i na jakie bariery natrafiał w swoim funkcjonowaniu samorząd w efekcie wprowadzania przepisów konstytucyjnych w II i w III RP. W tekście postawiono hipotezę, że przepisy konstytucyjne II RP w szerszym zakresie sprzyjały funkcjonowaniu samorządu zawodowego niż analogiczne przepisy w III RP, a żeby ją potwierdzić, wykorzystano metodę dogmatycznoprawną z zastosowaniem techniki analizy dokumentów wtórnych i pierwotnych.

Constitutionalization of self-government in the basic laws of the Second and Third Republics of Poland as a rationale for establishing professional self-governments (the case study of pharmacists’/pharmaceutical self-government)

The aim of the article is to analyze the impact of constitutional provisions on the functioning of professional self-government and their further development in statutory provisions. The author seeks to answer the following questions: what constitutional solutions regarding professional self-government were adopted in the constitutions of the Second and Third Republics of Poland, which constitutional provisions were more conducive to the functioning of self-government, and what barriers it encountered as a result of the introduction of constitutional provisions in the Second and Third Republics of Poland. A hypothesis has been put forward in the paper that the constitutional provisions of the Second Polish Republic were more conducive to the functioning of professional self-government than similar provisions in the Third Polish Republic. In order to confirm the hypothesis, the dogmatic and legal method was employed in the article, which enabled an analysis of secondary and primary documents.

Keywords: professional corporations, pharmacists, self-government in constitutions

Celem artykułu jest przedstawienie roli jednego z elementów ramowych kontroli zarządczej – informacja i komunikacja, który stanowi podstawę partycypacyjnego zarządzania w sektorze publicznym. Procesy komunikowania się są ważnym elementem partycypacji, a co za tym idzie narzędzia komunikacji należą do instrumentów zarządzania publicznego o charakterze partycypacyjnym. W opracowaniu wykorzystano metody analizy aktów obowiązującego prawa, standardów, źródeł, dokumentów, zaleceń i wytycznych Ministra Finansów z obszaru wdrażania kontroli zarządczej, których wyniki są rezultatem zastosowania metod indukcji i dedukcji opisowej. Efektem pracy jest potwierdzenie użyteczności i ważnej funkcji, jaką pełni informacja i komunikacja, a także zaprezentowanie ich przepływu w systemie kontroli zarządczej jako istotnego elementu partycypacji społecznej w jednostkach sektora finansów publicznych.

The system of external communication as an element of management control – participation and communication in local government units

The aim of the article is to present the role of one of the elements of this framework management control „information and communication” which is the basis for participatory management in the public sector. Communication processes are an important and fundamental element of participation, and consequently, communication tools belong to participatory public management instruments. The study uses methods of analysis of acts of applicable law, standards, sources, documents, recommendations and guidelines of the Minister of Finance in the area of implementation of management control, the results of which are the outcomes of the use of methods of induction and descriptive deduction. The result is a confirmation of the usefulness and importance of „information and communication” and their flow in the management control system as an important element of social participation in public finance sector units.

Keywords: „information and communication”, management control, participation, local government units, public finance sector

II Rzeczpospolita Polska implementowała w pierwszych latach niepodległości znaczącą część dorobku parlamentaryzmu zachodnioeuropejskiego w zakresie funkcji kontrolnej egzekutywy (rządu). O ile na Zachodzie uprawnienia kontrolne parlamentu w stosunku do rządu podlegały w większości regulacji prawnozwyczajowej, o tyle w Polsce i innych państwach odrodzonych lub powstałych w Europie po I wojnie światowej gros z nich stało się przedmiotem regulacji prawnopozytywnej na poziomie konstytucji, ustaw zwykłych i/lub regulaminów parlamentarnych. W Polsce w tym zakresie stosunkowo dużą rolę odgrywało prawo i zwyczaje kształtowane w drodze praktyki parlamentarnej. W okresie II Rzeczypospolitej obowiązywały następujące po sobie trzy systemy ustrojowo-konstytucyjne – tzw. Małej konstytucji z 1919 r., Konstytucji marcowej z 1921 r. (od grudnia 1922 r.) oraz Konstytucji kwietniowej z 1935 r. Kontrola rządu przez parlament rozwinięta była w najszerszym zakresie w okresie tzw. rządów parlamentarnych, tj. w latach 1919–1926. Po zamachu majowym rozpoczął się, widoczny głównie w obszarze praktyki ustrojowej i parlamentarnej, proces stopniowego ograniczania funkcji kontrolnej parlamentu, który znalazł swoje ostateczne określenie prawne w przepisach ustawy zasadniczej z kwietnia 1935 r. Funkcja kontrolna parlamentu sprawowana była zrazu przez Sejm Ustawodawczy, a następnie od końca 1922 r. przez Sejm i Senat (ten drugi w stosunkowo skromnym zakresie). Z uwagi na kryterium czasu podejmowania działań kontrolnych kontrolę parlamentarną rządu dzielono w doktrynie przedwojennej na wstępną i następną (następczą). Doktryna powojenna, w ślad za stanowiskiem sformułowanym w nauce niemieckiej w drugiej połowie XIX w., wyróżniła też kontrolę bieżącą. Realizacja funkcji kontrolnej parlamentu w II RP obejmowała bardzo bogaty katalog narzędzi (środków) oddziaływania na rząd. Doktryna przedwojenna porządkowała je według kryterium czasu podejmowania działań kontrolnych bądź ich celowości. Po II wojnie światowej, w oparciu o kryterium systemowe, wyróżniono zwykłe (debata plenarna nad polityką rządu, zapytania i interpelacje poselskie) oraz poszerzone (powoływanie stałych i nadzwyczajnych komisji parlamentarnych, posiadających m.in. kompetencje kontrolne lub śledcze) środki kontroli, a także ustawową kontrolę wstępną (uchwalanie budżetu, wyrażanie zgody na ratyfikacje umów międzynarodowych i wydawanie niektórych aktów administracyjnych), które to narzędzia są charakterystyczne dla systemów parlamentarnych zakładających przewagę parlamentu nad rządem. W innym ujęciu instrumenty kontroli parlamentarnej podzielono (na gruncie Konstytucji marcowej) na środki kontroli tradycyjne (interpelacje, komisje śledcze, absolutorium, kontrola długów państwa, zatwierdzanie czasowego ograniczenia praw i wolności obywatelskich) i wynikające z zasad parlamentarno-gabinetowej formy rządów (debata nad exposé premiera, zadawanie pytań, wysłuchiwanie przedstawicieli rządu na plenum i w komisjach, uchwalanie rezolucji) oraz na sankcje stosowane w wyniku kontroli (m.in. pociąganie rządu i poszczególnych ministrów do odpowiedzialności politycznej i konstytucyjnej). W doktrynie i praktyce parlamentarnej największe różnice zdań w odniesieniu do charakteryzowanej problematyki wywoływały i wywołują po dzień dzisiejszy, oprócz zagadnień systematyzujących, takie kwestie, jak: zakres i narzędzia wstępnej kontroli parlamentarnej, kontrola ustawodawstwa dekretowego, zakres i skutki interpelacji i zapytań parlamentarnych, nadzwyczajne komisje śledcze, odpowiedzialność polityczna i parlamentarna oraz konstytucyjna egzekutywy.

The parliamentary control of the government in the constitutional systems of the II Republic in the discourse of the Polish pre-war and contemporary doctrine

The Second Republic of Poland implemented in the first years of independence a significant part of the achievements of Western European parliamentarism with regard to the control function of the executive (government). While in the West the parliament’s powers of scrutiny over the government were mostly subject to regulation by ordinary law, in Poland and other states revived or established in Europe after World War I, the bulk of them became the subject of legal regulation at the level of constitutions, ordinary laws and/or parliamentary rules of procedure. In Poland, law and customs shaped through parliamentary practice played a relatively large role in this regard. During the Second Republic, there were three consecutive constitutional systems in force – the so-called Little Constitution of 1919, the March Constitution of 1921. (since December 1922) and the April Constitution of 1935.The control of the government by parliament was developed to the fullest extent during the period of so-called parliamentary rule, i.e. in the years 1919–1926. After the May coup began, visible mainly in the area of political and parliamentary practice, the process of gradual reduction of the control function of parliament, which found its final legal definition in the provisions of the Basic Law of April 1935. The control function of parliament was exercised at first by the Legislative Sejm, and then, from the end of 1922, by the Sejm and the Senate (the latter to a relatively modest extent). With regard to the criterion of the timing of control activities, parliamentary control of the government was divided in pre-war doctrine into preliminary and subsequent (follow-up). The post-war doctrine, following the position formulated in German science in the second half of the 19th century, also distinguished current control. Implementation of the parliament’s control function in the Second Republic included a very rich catalog of tools (means) of influencing the government. The pre-war doctrine organized them according to the criterion of the timing of control measures or their expediency. After World War II, based on the systemic criterion, ordinary (plenary debate on government policy, parliamentary inquiries and interpellations) and extended (appointment of stand- ing and extraordinary parliamentary committees with, among other things, controlling or investigative powers) means of control were distinguished, as well as statutory preliminary control (passing the budget, giving consent to the ratification of international agreements and issuing certain administrative acts), which tools are characteristic of parliamentary systems assuming the supremacy of parliament over the government. In another view, the instruments of parliamentary control were divided (on the basis of the March Constitution) into traditional means of control (interpellations, committees of inquiry, discharge, control of state debts, approval of temporary restrictions on civil rights and freedoms) and those arising from the principles of the parliamentary-cabinet form of government (debate on the prime minister’s exposé, asking questions, hearing government representatives in plenary and in committees, passing resolutions), as well as sanctions applied as a result of control (such as holding the government and individual ministers politically and constitutionally accountable). In doctrine and parliamentary practice, the greatest differences of opinion with regard to the characterized issues arose and continue to this day, in addition to systematizing issues, such issues as the scope and tools of preliminary parliamentary control, the control of decree legislation, the scope and effects of parliamentary interpellations and questions, extraordinary committees of inquiry, political and parliamentary and constitutional responsibility of the executive branch.

Keywords: oversight function, parliamentary control of the government, Small Constitution of 1919, March Constitution of 1921, April Constitution of 1935, positive law, custom law, parliamentary custom, parliamentary practice, government control tools (means), Prime Minister’s exposé, vote of confidence, vote of no confidence, interpellations, discharge, investigative committees, parliamentary resolutions, control of decree legislation, parliamentary inquiries, hearing of the minister, State debt control, political responsibility of the government, parliamentary accountability of the government, constitutional responsibility of the government

Artykuł porusza problematykę korelacji pomiędzy budżetem obywatelskim a procesem rewitalizacji na przykładzie rozwiązań przyjętych w Ostrowie Wielkopolskim, gdzie od 2019 r. budżet obywatelski wykorzystywany jest jako jedno z narzędzi rewitalizacji. Ostrów Wielkopolski był pierwszym polskim miastem, w którym zastosowano tego typu rozwiązania. W ramach realizowanego corocznie budżetu obywatelskiego wyodrębniona została tam kategoria zadań rewitalizacyjnych, w której dofinansowaniem objęte mogły być zgłoszone i wybrane przez mieszkańców projekty społeczne realizowane na obszarzerewitalizacji. W artykule zaprezentowano założenia oraz wyniki wdrażania rewitalizacyjnego budżetu obywatelskiego w Ostrowie Wielkopolskim, na podstawie których autorka dokonała analizy możliwości wykorzystania instytucji budżetu obywatelskiego w prowadzonym przez gminy kompleksowym procesie rewitalizacji.

Civic participatory budget in the revitalization process – the example of Ostrów Wielkopolski

The article focuses on the issue of the correlation between the civic budget and the revitalization process on the example of solutions adopted in Ostrów Wielkopolski, where the civic budget has been used as one of the revitalization tools. Ostrów Wielkopolski was the first Polish city to use such solutions. From 2019, the category of revitalization tasks is separated as part of the annual civic budget of Ostrów Wielkopolski, in which co-financing can be provided for selected by residents social projects implemented in the revitalization area. The article presents the assumptions and results of the implementation of the civic budget as a revitalization tool in Ostrów Wielkopolski, on the basis of which the author analyzed the possibility of using the civic budget institution in the comprehensive revitalization process conducted by local governments.

Keywords: civic budget, revitalization, participation, urban regeneration, local government policy

Pojęcie zrównoważonego rozwoju, powstałe w drugiej połowie XX w. jako odpowiedź na narastający kryzys środowiskowy oraz nierówności między krajami tzw. północy a krajami południa, zostało inkorporowane do polskiego porządku prawnego jako jedna z naczelnych zasad ustrojowych oraz zasad prawa ochrony środowiska. Mimo pierwotnego ratio wyartykułowania zasady zrównoważonego rozwoju, jaką było m.in. ograniczenie najbardziej szkodliwych dla środowiskach przejawów działalności ludzkiej, w teorii i praktyce prawa służy ona raczej jako uzasadnienie realizacji przedsięwzięć mogących wywierać znaczący negatywny wpływ na środowisko, mimo przemawiających przeciwko takim działaniom argumentów z dziedziny ochrony środowiska, a jej funkcja jest marginalizowana. Wydaje się, że taka interpretacja nie jest prawidłowa. Zgodnie z obowiązującym prawem w dobie kryzysu klimatycznego nacisk powinien być położony głównie na limitującą funkcję zasady zrównoważonego rozwoju, a określone zgodnie z nią granice, w jakich działalność ludzi powinna być realizowana, mogą być obiektywnie, naukowo opisane. Granice te wyznacza zachowanie równowagi przyrodniczej oraz trwałość podstawowych procesów przyrodniczych, koniecznych do funkcjonowania społeczeństwa w szerszej perspektywie czasowej. Uznanie, że zasada zrównoważonego rozwoju powinna przede wszystkim ograniczać działalność ludzi i wzmacniać zasady ochrony środowiska, mogłaby przyczynić się do zapobiegania najgorszym skutkom kryzysu klimatycznego przez powstrzymanie się od realizacji inwestycji uniemożliwiających zatrzymanie globalnego ocieplenia na poziomie 1,5°C.

The limiting function of the sustainable development principle

The concept of sustainable development, created in the second half of the twentieth century, as a response to the growing environmental crisis and inequalities between the countries of the so-called North and South, was incorporated into the Polish legal system as one of the main principles of political system and environmental protection law. Despite the primary ratio of incorporation of the sustainable development principle, which was i.a. limitation of the most environmentally harmful aspects of human activities, in the theory and practice of law, it rather serves as a justification for the realization of projects that may have a significant negative impact on the environment, despite the arguments speaking against in the field of environmental protection, and its function is marginalized. It seems that this interpretation is not correct. According to the law in force, in the time of the climate crisis, the emphasis should be put mainly on the limiting function of the sustainable development principle, and the limits in which the human activity should be realized have been set in it and can be objectively, scientifically determined. These limits are determined by maintaining natural balance and persistence of the basic natural processes necessary for the society to function in a wider time perspective. Recognition that the principle of sustainable development should predominantly limit human activity and strengthen the principles of environmental protection could contribute to preventing the worst effects of the climate crisis, by refraining from executing investments that would make it impossible to stop global warming at 1.5°C.

Keywords: sustainable development, global warming, environment, planetary boundaries, limiting function

The family separation between immigrant – refugee parents and their children is a global phenomenon. This research is focused on the dissociation that is taking place during transportation from the countries of origin to receiving countries. Every year United States accept thousands of immigrants from Central America who are segregated under ‘zero-tolerance’ immigration policy (ZTP). However, the same issue afllicts refugees who are trying to cross the Central Mediterranean Sea to enter Europe. But then, United States and European Union established legislations and bills to prevent that kind of parting and to promote the family’s reconnection. The key strength is the impact of separation, as a toxic experience during childhood, is intolerable for all the members of family. Children experience trauma, which affects their mental and physical health. Additionally, parents develop depression, Post-traumatic stress disorder (PTSD) and become victims of suicide. Finally, family unity protects children’s lives and supports family’s integration in the host countries.

Keywords: family separation, family reunification, refugees, immigrants, children

Rozdzielanie uchodźców-imigrantów i ich dzieci podczas podróży

Rozdzielenie rodziców imigrantów – uchodźców z ich dziećmi jest zjawiskiem globalnym. Niniejsze badania koncentrują się na rozdzielaniu rodzin podczas podróży z krajów pochodzenia do krajów przyjmujących. Każdego roku Stany Zjednoczone przyjmują tysiące imigrantów z Ameryki Środkowej, którzy są segregowani w ramach polityki imigracyjnej „zero tolerancji” (ZTP). Ten sam problem dotyczy uchodźców, którzy próbują przekroczyć Morze Śródziemne, aby dostać się do Europy. Stany Zjednoczone i Unia Europejska opracowały przepisy i projekty ustaw, aby zapobiec tego rodzaju rozłąkom i wspierać ponowne połączenie rodzin. Kluczową kwestią jest traumatyczny wpływ separacji na poszczególnych członków rodziny. Dzieci doświadczają traumy, która wpływa na ich zdrowie psychiczne i fizyczne. Rodzice popadają w depresję, cierpią na zespół stresu pourazowego (PTSD), co może prowadzić nawet do samobójstw. Jedność rodziny chroni zatem życie dzieci i wspomaga integrację rodziny w krajach przyjmujących.

Prawo własności stanowi jedno z praw podstawowych objętych regulacją Unii Europejskiej. Wprawdzie unijny system prawny nie zawiera samej definicji własności, jednak poprzez zakreślenie w art. 17 ust. 1 Karty praw podstawowych UE granic ingerencji w to prawo wyznacza wyraźną i nieprzekraczalną granicę ustawodawstwom krajowym państw członkowskich UE co do zakresu ingerencji. Polski porządek prawny spełnia wymagania wynikające z art. 17 ust. 1 Karty, gwarantując właścicielowi zarówno zakres kształtowania prawa własności aż do granic naruszenia jego istoty, jak i możliwość wywłaszczenia tylko dla celów publicznych i za słusznym odszkodowaniem. Dokonywana przez sądy administracyjne zarówno restrykcyjna wykładnia celu publicznego, jak i przestrzeganie ustalania słusznego odszkodowania w pełni mieści się w granicach regulacji art. 17 ust. 1 i art. 52 ust. 1 Karty. Nie zawsze słuszne odszkodowanie będzie stanowiło pełne odszkodowanie, co jednak nie jest sprzeczne z prawem unijnym. Rolą polskich sądów administracyjnych jest przestrzeganie postanowień Karty praw podstawowych w zakresie zapewnienia właścicielom należytej ochrony ich prawa własności, jak i dokonywanie oceny, czy krajowe ustawodawstwo nie jest z postanowieniami tej Karty sprzeczne. W przypadku uznania, że konkretny przepis ustawowy narusza treść np. art. 17 ust. 1 Karty, sądy administracyjne powinny, powołując się na zasadę pierwszeństwa pierwotnego prawa unijnego, stosować przepisy Karty praw podstawowych.

The scope of the protection of property rights resulting from Art. 17 sec. 1 of the Charter of Fundamental Rights of the European Union and the jurisprudence of Polish administrative courts

The right to property is one of the fundamental rights regulated by the European Union. Although the EU legal system doesn’t contain the very definition of ownership, by deleting in Art. 17 sec. 1 of the EU Charter of Fundamental Rights, the limits of interference with this right are defined by a clear and impassable boundary for the national laws of the EU Member States as to the scope of the interference. The Polish law system meets the requirements of Art. 17 sec. 1 of the Charter, guaranteeing the owner both the scope of shaping the right to property right up to the limits of violating its essence, and the possibility of expropriation only for public purposes and for just compensation. Both the restrictive interpretation of the public purpose and the observance of the determination of fair compensation by administrative courts fully fall within the scope of Art. 17 sec. 1 and art. 52 sec. 1 of the Charter. Not always just compensation will be full compensation, which, however, is not contrary to EU law. The role of the Polish Administrative Courts is to comply with the provisions of the Charter of Fundamental Rights in the scope of ensuring that owners have proper protection of their property rights, and to assess whether domestic legislation is not inconsistent with the provisions of this Charter. If is it found that a specific statutory provision violates the content of, for example, art. 17 sec. 1 of the Charter, administrative courts should apply the provisions of the Charter of Fundamental Rights, relying on the principle of primacy of primary EU law.

Keywords: ownership, shaping of the right of ownership, compensation, expropriation, scope of judicial of administration’s courts of control

The special investigative measures are ante delictum measures, introduced in the Republic of North Macedonia as part of the Law on Amendments to the Law on Criminal procedure in 2004. The starting hypothesis of this paper refers to the inviolability of the respect of human rights during the implementation of the special investigative measures, which counterpoise a fundament in the aspect of reformed functioning of the security sector, according to the principles of good governance. The additional variable in relation to the hypothesis is that the arbitrariness and/or abuse of the application of the special investigative measures can undermine the protection of the core values which they are intended to protect. The methodology applied for creating this paper is both qualitative and quantitative, depicting analysis of the national legislative framework and international standards, interpretation of guidelines and manuals for the special investigative measures enforcement by the relevant institutions, comparison, as well as measuring trends in the appliance of the measures.

Keywords: investigations, measures, procedures, security sector reform, human rights

Stosowanie specjalnych środków dochodzeniowych w Republice Macedonii Północnej – przepisy prawne i aspekty praw człowieka

Szczególnymi czynnościami śledczymi są środki ante delictum, wprowadzone w Republice Macedonii Północnej w ramach ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu karnym w 2004 r. Hipoteza wyjściowa niniejszego opracowania dotyczy nienaruszalności poszanowania praw człowieka w trakcie realizacji szczególnych czynności śledczych, stanowiących fundament zreformowanego funkcjonowania sektora bezpieczeństwa zgodnie z zasadami dobrego rządzenia. Dodatkową zmienną w odniesieniu do hipotezy jest to, że arbitralność i/lub nadużycie zastosowania specjalnych środków dochodzeniowych może podważyć ochronę podstawowych wartości. Metodologia zastosowana przy tworzeniu niniejszego opracowania ma charakter zarówno jakościowy, jak i ilościowy, zawiera ono bowiem analizę krajowych ram prawnych i norm międzynarodowych, interpretację wytycznych i podręczników do wykonywania specjalnych czynności dochodzeniowych przez odpowiednie instytucje, porównanie, a także pomiar trendów w stosowaniu omawianych środków.

This scientific research shall explore the recent jurisprudence of the Court of Justice of the EU on the rule of law regarding Poland, Hungary and Romania. We shall strive to identify the nexus between the ground-breaking judgments and the prospects for criminal legislation and criminal investigation by analysing the arguments of the parties and the reasoning of the courts. We believe that judgements in the cases of Poland, Hungary and Romania represent the Court of Justice’s incrementalist response to a perceived process of rule of law backsliding which was perceived as a threat to EU values at the community level and as a threat to the ability of the justice system to prevent corruption at the national level. Backsliding is believed to first emerged in Hungary before spreading to Poland, but serious cases were already existing in Romania.

Keywords: CJEU, case law, criminal legislation, criminal investigation

Wpływ kolizji orzecznictwa TSUE i Trybunału Konstytucyjnego w Rumunii w sprawach dotyczących praworządności na ustawodawstwo karne, postępowanie karne i walkę z korupcją

W opracowaniu przeanalizowano najnowsze orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w zakresie praworządności odnoszące się do Polski, Węgier i Rumunii. Poprzez analizę argumentów stron i stanowisk sądów spróbowano ustalić związek pomiędzy przełomowymi wyrokami a zmianami w ustawodawstwie karnym i postępowaniu karnym. Zdaniem autorów wyroki w sprawach Polski, Węgier i Rumunii stanowią inkrementalną odpowiedź Trybunału Sprawiedliwości na dostrzeżony proces odchodzenia od rządów prawa, który postrzegany jest jako zagrożenie zarówno dla wartości UE na poziomie wspólnotowym, jak i dla funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości w zapobieganiu korupcji na poziomie krajowym. Uważa się, że zjawisko odchodzenia od rządów prawa pojawiło się najpierw na Węgrzech, a następnie rozszerzyło się na Polskę, jednak poważne przypadki występowały również w Rumunii.

Przedmiotem opracowania jest analiza zmian doręczeń elektronicznych w postępowaniu administracyjnym dokonana w następstwie wejścia w życie z dniem 5 października 2021 r. większości przepisów ustawy z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych, w tym nowelizujących przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Przedstawiono założenia nowego systemu e-doręczeń, wskazując na zasady doręczeń elektronicznych oraz podstawowe pojęcia i instytucje wprowadzane przez ustawodawcę (adres do doręczeń elektronicznych, skrzynka doręczeń, publiczna i kwalifikowana usługa rejestrowanego doręczenia elektronicznego, publiczna usługa hybrydowa, podmioty publiczne i niepubliczne). Następnie omówiono zmiany Kodeksu postępowania administracyjnego, wskazując w szczególności na nowe ujęcie zasady pisemności oraz dyrektywy w zakresie sposobu doręczeń. W podsumowaniu przedstawiono ocenę wprowadzanej transformacji e-doręczeń w postępowaniu administracyjnym.  

Transformation of e-delivery in administrative proceedings – comments on the Act of November 18, 2020 on electronic deliveries

The subject of the study is ananalysis of changes to electronic deliveries in administrative proceedings made following the entry into force on 5 October 2021 of most of the provisions of the Act of November 18, 2020 on electronic deliveries, including amendments to the Code of Administrative Procedure. The assumptions of the new e-delivery system were presented, indicating the principles of electronic delivery as well as the basic concepts and institutions introduced by the legislator (electronic delivery address, delivery box, public and qualified electronic registered delivery service, public hybrid service, public and non-public entities). Then, the changes to the Code of Administrative Procedure were discussed, pointing in particular to the new approach to the principle of writing and the directive regarding the method of delivery service. The summary presents the evaluation of the introduced transformation of e-delivery in administrative proceedings.

Keywords: delivery service, public electronic registered delivery service, qualified electronic registered delivery service, public hybrid service, administrative proceedings

W artykule poruszone zostały kwestie bezzałogowych statków powietrznych, czyli dronów, w kontekście jednego z praw podstawowych – prawa do prywatności. Skupiono się w nim głównie na dronach wykorzystywanych do celów rozrywkowych. Pierwsza część artykułu stanowi wprowadzenie w zagadnienie prywatności na kanwie prawa Unii Europejskiej oraz polskiego ustawodawstwa, a także analizę problemu w świetle wartości Karty praw podstawowych UE. W dalszej części autorka poszukuje odpowiedzi na pytania, czym są bezzałogowe statki powietrze, w jaki sposób korzystanie z nich jest uregulowane prawnie oraz – przede wszystkim – czy współcześnie prywatność obywateli może być w jakiś sposób zagrożona przez wykorzystywanie dronów. Następnie przechodzi do rozważań na temat możliwych naruszeń, w tym również w aspekcie ochrony danych osobowych. Zakończenie to zwięzłe podsumowanie poruszonej tematyki oraz zestawienie wyników analizy z gwarancjami wynikającymi z Karty praw podstawowych UE.

Privacy in the era of drones in the light of the values of the Charter of Fundamental Rights of the European Union

The article presents the issues of unmanned aerial vehicles, i.e. drones, in the context of one of the fundamental rights – the right to privacy. However, the author focuses mainly on drones used for entertainment purposes. The first part of the article is an introduction to the issue of privacy on the basis of European Union law and Polish legislation, as well as an analysis of the problem in the light of the value of the EU Charter of Fundamental Rights. Later on, she looks for answers to the questions: what are unmanned aerial vehicles, how is their use legally regulated and above all, whether today the privacy of citizens may be in some way threatened by drones. Then the author goes on to consider possible violations, also in the aspect of personal data protection. The conclusion is a concise summary of the issues discussed and a comparison of the results of the analysis with the guarantees resulting from the EU Charter of Fundamental Rights.

Keywords: right to privacy, drones, unmanned aerial vehicles, personal data, Charter of Fundamental Rights

Wybuch globalnego kryzysu finansowego w 2007 r. obnażył liczne konstrukcyjne wady w architekturze strefy euro. Z dzisiejszej perspektywy wiadomo, że bez szybkich działań wykraczających poza ramy prawne Traktatów i kompetencje organów unijnych, strefa euro najprawdopodobniej by upadła. Te wady konstrukcyjne są powoli usuwane poprzez wdrażanie „niekonwencjonalnych” polityk monetarnych prowadzonych przez Europejski Bank Centralny, a także przez nowe narzędzia instytucjonalne, których celem jest zwiększenie koordynacji polityk gospodarczych i nadzoru nad kondycją finansową poszczególnych krajów członkowskich strefy euro. Wraz z tymi zmianami pojawiły się zasadnicze pytania o legitymizację reform przeprowadzanych w warunkach nadzwyczajnych. Stan wyjątkowy został odwołany, ale pytania o legitymizację nowych kompetencji i metod w nadzorowaniu strefy euro pozostawiają wątpliwości co do ich zgodności z zasadami demokracji i poszanowania praw podstawowych. Celem artykułu jest przedstawienie wyzwań związanych z aktualnym i postulowanym kształtem reform strefy euro, widzianych przez pryzmat europejskich wartości fundamentalnych, czyli demokracji i praw człowieka.

Eurozone crisis and new challenges for democracy and fundamental rights in the European Union

The outbreak of the global financial crisis in 2007 exposed numerous structural flaws in the architecture of the euro area. From today’s perspective, it is known that without quick action going beyond the legal framework of the treaties and the competences of EU bodies, the euro area would most likely collapse. These design flaws are slowly being removed through the implementation of “unconventional” monetary policies conducted by the European Central Bank, as well as by new institutional tools aimed at increasing the coordination of economic policies and supervision over the financial condition of individual euro area Member States. With these changes, fundamental questions have arisen about the legitimacy of emergency reforms. The state of emergency has been lifted, but questions about the legitimacy of the new competences and methods in overseeing the euro area leave doubts as to their compliance with the principles of democracy and respect for fundamental rights. The aim of the article is to present the challenges related to the current and postulated shape of the Eurozone reforms seen through the prism of European fundamental values, i.e. democracy and human rights.

Keywords: democracy, fundamental rights, eurozone, European Central Bank, legitimization

Przedmiotem artykułu jest problem praworządności rozważany z perspektywy Unii Europejskiej oraz Rzeczpospolitej Polskiej jako państwa członkowskiego tej organizacji. Zasada praworządności uznawana jest za jeden z fundamentów funkcjonowania UE i poszczególnych państw członkowskich. Ustalenie treści tego pojęcia rodzi trudności związane z brakiem jego legalnej definicji, pomocne może być jednak odwołanie się do ustaleń teorii prawa dotyczących rozróżnienia formalnego i materialnego rozumienia tej zasady. Na poziomie Unii Europejskiej widoczne jest dodatkowo odwoływanie się do innych pojęć, również opisujących problematykę przestrzegania prawa przez organy władzy. Istotne znaczenie dla ustalenia treści pojęcia praworządności mają nie tylko akty prawa unijnego, ale również orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości. Podobne problemy występują na poziomie krajowym. Dodatkowym źródłem kontrowersji jest odmienne podejście władz RP do sposobu rozumienia praworządności, a zwłaszcza kwalifikowania działań władzy publicznej, które napotykają zarzut naruszania tej zasady. Celem analizy jest zarówno ustalenie przyczyn takiego stanu, jak i zaproponowanie możliwych rozwiązań wynikających z niego problemów.

The concept of the rule of law in the contemporary political and legal debate

The subject of the discussionis the problem of the rule of law, considered from the perspective of the European Union and the Republic of Poland, as a member state of this organization. The rule of law is considered to be one of the cornerstones of the functioning of the EU and individual Member States. Determining the content of this concept raises difficulties related to the lack of its legal definition. However, it may be helpful to refer to the findings of legal theory regarding the distinction between the formal and material understanding of this principle. At the level of the European Union, there is also a reference to other concepts that also describe the issue of compliance with the law by authorities. Not only acts of EU law, but also the case-law of the Court of Justice are important in determining the content of the concept of the rule of law. Similar problems also exist at national level. An additional source of controversy, however, is the different approach of the Polish authorities to the way of understanding the rule of law, and especially the qualification of actions of public authorities that are accused of violating this principle. The aim of the analysisis to determine the causes of such a state and to propose possible solutions to the problems resulting from it.

Keywords: rule of law, legalism, European Union law, Constitutional Tribunal, Court of Justice

Demokracja jest najstarszą z wartości w cywilizowanym świecie. Bez niej nie może być mowy o praworządności, ochronie praw człowieka czy o niedyskryminacji. Demokracja realizuje się poprzez prawo, a naruszenie praworządności zawsze wywołuje w niej uszczerbek i uruchamia mechanizm odpowiedzialności, mający celu ocenę działań rządzących bezpośrednio w odniesieniu do standardu demokratycznego (accountability). Standard ten wyraża się i mierzy poprzez stopień zaufania, które organy sprawujące władzę wzbudzają po stronie jednostki (obywatela) w społeczeństwie demokratycznym. Im zaufanie jest silniejsze, tym standardy demokratyczne są wyższe, a ochrona prawna staje się silniejsza. Konstytucyjny standard demokratyczny w UE jest zatem pochodną standardu skutecznej ochrony prawnej, którą zapewniają niezależne sądy. Niezależność sądów jest kluczowym elementem odpowiedzialności demokratycznej, gdyż buduje w społeczeństwie zaufanie do sądów jako do organów władzy, zaufanie wzmacnia zaś odpowiedzialność demokratyczną. Będąc członkiem unijnej wspólnoty, nie sposób tej odpowiedzialności uniknąć, a standard demokracji dla państwa w UE nie może pozostawać wyłącznie na poziomie krajowym.

Democratic accountability as the constitutional standard of the democracy in the European Union

Democracy is the oldest value of the civilized world. Without it, there is no question of the rule of law, protection of human rights or non-discrimination. Democracy is realized through the law, and the violation of the rule of law always damages it and triggers an accountability mechanism aimed at assessing the actions of governing bodies directly in relation to the democratic standard (accountability). This standard is expressed and measured by the degree of trust which ruling authorities in a democratic society must inspire in subjects of the law. The stronger the trust is, the democratic standards are higher, and the legal protection becomes stronger. The constitutional democratic standard in the EU is thus a derivative of the standard of effective legal protection provided by independent courts. The independence of the judiciary is a key element of democratic accountability as it builds public confidence in the courts as authorities and trust strengthens democratic accountability. Being a member of the EU, it is impossible to avoid this accountability, and the standard of democracy for the EU Member State cannot remain purely national.

Keywords: democracy, European Union, democratic accountability, constitutional standard of democracy, independence of the judiciary

Zasada pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej jest jedną z najważniejszych, a jednocześnie najbardziej spornych zasad tego prawa. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości wskazujące na bezwzględny prymat prawa unijnego, nawet przed normami krajowymi rangi konstytucyjnej, nie znajduje bezwzględnej akceptacji wśród państw członkowskich. Kwestionują je zwłaszcza sądy konstytucyjne, które chcą zachować status sądu ostatniego słowa, zastrzegając sobie prawo do oceny zgodności prawa unijnego z konstytucją co najmniej pod kątem praw podstawowych, działania w granicach kompetencji powierzonych i ochrony nienaruszalnej tożsamości konstytucyjnej. Ostatnio coraz częściej pojawiają się wyroki sądów konstytucyjnych, które odmawiają stosowania prawa unijnego, przy czym zarzuty wobec zasady pierwszeństwa mają nierzadko podłoże finansowe lub polityczne. Odejście od zasady pierwszeństwa, mające charakter wyjątku, jak w przypadku czeskim, niemieckim czy duńskim, w niektórych przypadkach, zwłaszcza Polski, staje się regułą, pozwalającą pod przykrywką zachowania tożsamości konstytucyjnej na obniżenie standardu ochrony prawnej wynikającej z przepisów unijnych.

The principle of primacy of European Union law yesterday and today

The principle of the primacy of European Union law is one of the most important and, at the same time, the most controversial principles of this law. The jurisprudence of the Court of Justice pointing to the absolute primacy of EU law, even over national norms of constitutional character, is not unconditionally accepted by the Member States. They are challenged in particular by constitutional courts, which want to retain the status of a last word court, reserving the right to assess the constitutionality of EU law at least in terms of fundamental rights, acting within the limits of competences conferred in the Treaties and the protection of fundamental constitutional identity. Recently, there are more and more judgments of constitutional courts that refuse to apply EU law, and the allegations against the priority principle are often financial or political. Denying the principle of priority, which is an exception, as in the case of the Czech, German or Danish, in some cases, especially Poland, becomes a rule that allows, under the misuse of constitutional identity, to lower the standard of legal protection resulting from EU regulations.

Keywords: primacy of EU Law, dispute over primacy, Declaration No.17, constitutional courts, Constitutional Tribunal, judicial independence

This presentation attempts to tackle some of the complex relations between ideology and human rights by referring to two interesting texts on ideology and to outline some of the discursive ways in which human rights can function as ideology. By way of doing that we aim to pose some important questions for further research concerning the ways in which human rights discourse can assume various ideological uses and functions.

Keywords: human rights, ideology, utopia, discursive strategies ‘In the Name of Humanity’: Human Rights and/as Ideology

W imię człowieczeństwa: prawa człowieka i/jako ideologia

Artykuł stanowi próbę zmierzenia się ze złożonymi relacjami pomiędzy ideologią a prawami człowieka poprzez odniesienie się do dwóch interesujących tekstów na temat ideologii oraz scharakteryzowania pewnych dyskursywnych metod, według których prawa człowieka mogą funkcjonować jako ideologia. W ten sposób autor chce postawić kilka ważnych pytań co do dalszych badań dotyczących sposobów, w jakie dyskurs praw człowieka może mieć różne ideologiczne zastosowania i funkcje.

Artykuł stanowi refleksję o tym, jak niedostrzegane i bagatelizowane na co dzień zjawisko korupcji ma w konsekwencji zgubny wpływ na fundamenty budowanej przez lata Unii Europejskiej. Obecnie jest to poważne wyzwanie i zagrożenie dla projektu integracyjnego, który z powodu trwającej pandemii COVID-19 doświadcza kolejnego kryzysu. Autorka rozpoczyna rozważania od zarysowania początków europejskiej integracji i jej następstw, poprzez zwrócenie uwagi na kwestię jednolitości tworzenia i stosowania prawa wspólnotowego w warunkach multicentryzmu, a przede wszystkim ukazanie konsekwencji korupcji, które stawiają Europę w sytuacji powinności, a zarazem obowiązku ochrony praw podstawowych i demokracji. Następnie analizuje stanowiska ekspertów, opinie obywateli oraz wyniki badań organizacji międzynarodowych, powołuje się także na rezultaty badań własnych dotyczących polskiej rzeczywistości korupcyjnej widzianej oczami młodych Polaków. W części końcowej wskazuje kluczowe decyzje podejmowane na szczeblu Unii Europejskiej i rekomendowane przez jej organy środki zaradcze, które mają przeciwdziałać problemowi.

The need to protect fundamental rights, the crisis of democracy and the future of European integration in light of the threat of corruption compounded by the COVID-19 pandemic

The article is a reflection on how unnoticed and underestimated in everyday life the phenomenon of corruption has a disastrous impact on the foundations of the European Union built over the years. Currently, it is a serious challenge and a threat to the integration project which, due to the ongoing Covid-19 pandemic, is experiencing another crisis. In view of this, the author of the article recognizes the problem and, in this context, begins her consideration of the issue by outlining the origins of European integration and its consequences by drawing attention to the issue of uniformity in the creation and application of Community law under conditions of multicentrism and, above all, by showing the consequences of corruption, which puts Europe in a situation of duty and obligation to protect fundamental rights and democracy. It then analyzes the positions of experts, the opinions of citizens and the results of studies of international organizations. In addition, she refers to the results of his own research and, to this extent, mentions the Polish corruption reality seen through the eyes of young Poles in order to show that Europe is not only the West and we are also a part of this Community. Ad extremum she points out the key decisions taken at the European Union level and the remedies recommended by its bodies to counter the problem.

Keywords: protection of fundamental rights, crisis of democracy, multicentricity of contemporary legal systems, European integration, Covid-19 pandemic, threat of corruption

Current challenges of economic diplomacy make even more urgent the need for strong human rights legislation, involving not only democratically elected governments but also non-state actors such as civil society, local authorities (mega cities outnumber many countries), businesses, and universities. The paper focuses on three problems of the delicate relationship of economic diplomacy with the protection of human rights:
– the new shift in economic and commercial power from the Northwestern developed countries to Southeastern emerging economies with serious deficits in the functioning of democratic institutions, but with a rapidly emerging middle class, with serious ambitions for change (in a positive or negative direction),
– the “energy security”, as the Russian military intervention in Ukraine, revealed,
– and economic sanctions, since poor design and implementation of sanctions policies often mean that they fall short of their desired effects, endangering human rights.
How, then, could the exercise of modern economic diplomacy (promoting exports and investment abroad, attracting FDIs, aid and trade negotiations, but also strengthening the functioning of other civil society actors), not only helps protect human rights but also be an opportunity for high strategic scope and great social value? Applying human rights’ evaluation criteria of economic diplomacy, with the help of policy experience and technology, should concern societies in democracies. The research results can be taken into consideration by policymakers to create an appropriate economic diplomacy framework shaped by European democratic values and respect for human rights.

Keywords: Economic Diplomacy, Shift of Economic Power, Energy Security, Economic Sanctions, Human Rights

Dyplomacja ekonomiczna i prawa człowieka: w poszukiwaniu demokratycznych rozwiązań

Obecne wyzwania dyplomacji ekonomicznej czynią jeszcze bardziej pilną potrzebę opra- cowania skutecznych regulacji w zakresie praw człowieka, angażujących nie tylko demo- kratycznie wybrane rządy, ale także podmioty spoza struktury organów państwa, takie jak społeczeństwo obywatelskie, władze lokalne (metropolie wyprzedzają w tym zakresie wiele państw), przedsiębiorstwa czy uczelnie. W artykule skupiono się na trzech problemach dotyczących wrażliwych związków dyplomacji gospodarczej z ochroną praw człowieka:
– nowym przesunięciu siły ekonomicznej i handlowej z północno-zachodnich krajów rozwiniętych na południowo-wschodnie gospodarki wschodzące, z poważnymi deficytami w funkcjonowaniu instytucji demokratycznych, ale z szybko powstającą klasą średnią, z poważnymi ambicjami do zmian (w pozytywnym i negatywnym kierunku),
– „bezpieczeństwie energetycznym”, co uwidoczniła rosyjska zbrojna interwencja na Ukrainie,
– sankcjach gospodarczych, niewłaściwe zaprojektowanie i wdrożenie polityki sankcji często bowiem oznacza, że nie przynoszą one pożądanych rezultatów, stwarzają natomiast zagrożenie dla praw człowieka. 
Jak zatem prowadzenie nowoczesnej dyplomacji ekonomicznej (promowanie eksportu i inwestycji za granicą, pozyskiwanie BIZ, negocjacje pomocowe i handlowe, ale także wspieranie funkcjonowania innych podmiotów społeczeństwa obywatelskiego) może nie tylko pomóc w ochronie praw człowieka, ale także być szansą o dużym zasięgu strategicznym i wielkiej wartości społecznej? Zastosowanie kryteriów oceny praw człowieka w dyplomacji ekonomicznej, przy pomocy rozwiązań wynikających z doświadczeń polityki i technologii, powinno być przedmiotem zainteresowania społeczeństw w systemach demokratycznych. Wyniki badań będą mogły być wzięte pod uwagę przez decydentów politycznych, dążących do stworzenia odpowiednich zasad dyplomacji ekonomicznej kształtowanych przez demokratyczne wartości europejskie i respektowanie praw człowieka.

Celem opracowania jest ukazanie szans rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w Unii Europejskiej. Do oszacowania możliwości realizacji tej idei zastosowano wyniki badań prowadzonych w ramach Indeksu Demokracji oraz Indeksu Równości Płci. Autorzy zasta- nawiają się, czym jest społeczeństwo obywatelskie i jak należy je postrzegać, prezentując rozmaite tradycje definicyjne i dokonując przeglądu definicji tego terminu. W drugiej części artykułu analizie poddano wyniki, jakie poszczególne państwa europejskie osiągnęły w obu branych pod uwagę indeksach. Pozwala ona na wysunięcie wniosków dotyczących integracji europejskiej w kontekście wartości, które powinny być kultywowane w celu wzmocnienia społeczeństwa obywatelskiego.

Civil society building in Europe today – myth or necessity?

The aim of the study is to show the opportunities for the development of civil society in the European Union. The results of the Democracy Index and the Gender Equality Index have been used to assess the possibility of realising this idea.
The authors consider what civil society is and how it should be perceived, presenting various definitional traditions and reviewing the definition of the term. The second part of the article analyses the scores that individual European countries have achieved in the two indices under consideration. It allows conclusions to be drawn about European integration in the context of the values that should be cultivated in order to strengthen civil society.

Keywords: civil society, democracy, Democracy Index, European Union, Gender Equality Index

Proces tworzenia kadr menedżerów nie był jednolity, można go więc periodyzować. Profesjonalizacja zarządzania początkowo obejmowała poszczególne gałęzie przemysłu, a następnie inne działy gospodarki. Pojawiły się poglądy, że umiejętności kierownicze, takie jak dobór kadr, motywowanie czy rozwiązywanie problemów przywództwa, osiąga się zarówno przez doświadczenie praktyczne, jak i w drodze opanowania teorii zarządzania. Dostrzegano nową rolę społeczną tworzącej się grupy menedżerów. Model Nowego Zarządzania Publicznego zawiera propozycje dotyczące zmian systemu sprawowania władzy. D. Osborn i T. Gaebert przedstawili dziesięć nowych zasad, którymi współcześni decydenci powinni kierować się, sprawując władzę. Jest on często krytykowany, ale niezaprzeczalnie stanowi kodeks racjonalnego postępowania dla pracowników zatrudnionych w administracji państwowej. Koncepcja NZP zakłada: nowe podejście do odbiorcy usług publicznych (oddzielenie klienta od dostawcy lub kontrahenta usług, uświadomienie sobie faktu, że społeczeństwo to klient); wprowadzenie mechanizmu quasi-rynkowego (kontraktowanie usług, regulowanie procesu dostarczania usług); generowanie oszczędności i dochodów, kontrolę wyników; nową politykę płacową; oddzielenie procesów zarządzania od czynności politycznych. Aby przyczynić się do sukcesu organizacji, menedżerowie mogą instynktownie skupić się na: budowaniu optymalnej strategii biznesowej, zatrudnianiu najlepszych pracowników, wykorzystywaniu najpełniejszej wiedzy, usprawnieniu procesów biznesowych, „wyciskaniu” wydajności ze swojej organizacji, reagowaniu na wymagania rynku. Menedżerowie pełnią wiele funkcji: przywódcy, lidera, administratora, kontrolera, planisty, koordynatora, mediatora, motywatora i doradcy.

Menager administration

The process of creating cadres of managers was not uniform, so it can be periodized. The professionalization of management initially involved individual industries, and then other branches of the economy. There were views that particular managerial skills, such as selecting personnel, motivating or solving leadership problems, are achieved both through practical experience and through mastery of management theory. A new social role for the emerging group of managers was recognized. The New Public Management Model includes proposals for changes in the system of governance. D. Osborn and T. Gaebert presented ten new principles that modern decision-makers should follow in exercising power. It is often criticized, but undeniably represents a code of rational conduct for government employees. The NZP concept implies: a new approach to the recipient of public services (separating the customer from the provider or contractor of services, realizing that the public is the customer); introducing a quasi-market mechanism (contracting services, regulating the process of service delivery); generating savings and revenues, controlling results; a new pay policy; separating management processes from political activities. To contribute to the success of an organization, managers can instinctively focus on: building the optimal business strategy, hiring the best employees, using the fullest knowledge, streamlining business processes, "squeezing" efficiency out of their organization, responding to market demands. Managers perform many functions: leader, leader, administrator, controller, planner, coordinator, mediator, motivator and advisor.

Keywords: administration, management, menegar

Rdzeniem metodycznym pracy jest analiza literatury przedmiotu, dobrych praktyk oraz cząstkowych wyników badań związanych z tematyką artykułu przeprowadzonych wśród radnych młodzieżowych rad gmin w Wielkiej Wsi.

Youth Municipal Council as a tool of civic participation of youth in the Wielka Wieś Commune

Over time, they are more and more tools emerging to increase civic participation of young people at the local level. A form of manifestation of a given phenomenon are the Youth Municipal Council. As a result of their activities, young people stand a chance to gain valuable experience and consider the shape of local government policy. In Poland, there are already over 400 Youth Municipal Councils in which there are active members who want to make a real contribution and influence the local environment. There is a noticeable great potential for youth involvement, which, if properly used, can significantly increase the participation of young people in decision-making processes and, in the longer term, contribute to increased participation in political life.

This article will present the example of the Youth Municipal Councils as a form of youth participation on the example of the Wielka Wieś Commune. The article focuses on several issues. Do young people share the idea of civic participation and want to take part in promoting it, and in what areas does the youth, through Youth Councils, influence changes in their local environment and what are the consequences of this? At the same time, it tries to verify the research hypothesis that the functioning of the Youth Municipal Councils – including the Wielka Wieś Commune, contributes to the strengthening and dissemination of the idea of civic participation among young people. Young people, gain- ing even marginal influence on the shape of the regulation at an early stage of its creation, will be more likely to become involved in its implementation later. The methodological core of the work is the analysis of the literature on the subject, good practices and partial research results related to the subject of the article among councilors from the Youth Municipal Councils in Wielka Wieś.

Keywords: commune, participation, local self-government, Youth Municipal Councils, active citizenship

Celem artykułu jest omówienie rozwiązań prawnych przyjętych w odpowiedzi na rozprzestrzeniającą się pandemię wirusa SARS-CoV-2 oraz ich usytuowanie w hierarchii źródeł prawa w Polsce. Analizie zostały poddane wybrane regulacje prawne przyjęte w związku z ogłoszeniem stanu epidemii wirusa COVID-19. Oceny zgodności covidowych źródeł prawa z hierarchią aktów prawnych wskazaną przez Konstytucję dokonano poprzez analizę wprowadzonych obostrzeń, takich jak: obowiązek zakrywania ust i nosa, zamykanie lokali gastronomicznych bądź ograniczenia w ich funkcjonowaniu, realizację zasady jawności na rozprawach sądowych czy naruszenie zasady niedyskryminacji przedsiębiorców. Równocześnie w pracy podjęto problem wprowadzenia jednego z przewidzianych przez Konstytucję stanów wyjątkowych. Artykuł oparty został na merytorycznych przepisach prawa, orzeczeniach sądowych oraz komentarzach osób specjalizujących się w prawie konstytucyjnym. Stanowi jednocześnie komparatystyczne ujęcie regulacji covidowych oraz fundamentalnych praw wynikających z Konstytucji RP.

Covidium legislation in the light of the hierarchy of sources of law in Poland – selected aspects

The aim of the article is to discuss legal solutions adopted in response to the spreading SARS-CoV-2 virus pandemic and their location in the hierarchy of sources of law in Poland. Selected legal regulations adopted in connection with the announcement of the COVID-19 virus epidemic have been analysed. The assessment of compliance of Covidian sources of law with the hierarchy of legal acts indicated by the Constitution is made through an analysis of the introduced restrictions, such as: the obligation to cover mouths and noses, closure of catering establishments or restrictions on their operation, implementation of the principle of openness in court hearings or violation of the principle of non-discrimination of entrepreneurs. At the same time, the paper addresses the problem of the introduction of one of the states of emergency provided for by the Constitution. The article is based on substantive legal provisions, court rulings and commentaries by persons specialising in constitutional law. At the same time, it provides a comparative account of the ‘covidium regulations’ and fundamental rights under the Constitution of the Republic of Poland.

Keywords: Constitution of the Republic of Poland, COVID-19, sources of law, restrictions, state of emergency

Przedmiotem analizy w niniejszym artykule jest status prawny Prezesa Biura do spraw Substancji Chemicznych. Prezes pełni funkcję centralnego organu administracji rządowej właściwego w sprawach substancji chemicznych i ich mieszanin. Jego funkcjonowanie uzasadnione jest zagrożeniami dla życia i zdrowia ludzkiego oraz środowiska naturalnego, jakie wiążą się z produkcją i obrotem substancjami chemicznymi. W artykule omówiono, na podstawie właściwych aktów prawnych, zadania Prezesa Biura do spraw Substancji Chemicznych. Zdaniem autora zasadnicze znaczenie dla właściwego wykonywania tych zadań ma współpraca Prezesa z instytucjami międzynarodowymi, zwłaszcza z Komisją Europejską oraz Europejską Agencją Chemikaliów. Dzięki niej możliwe jest podejmowanie jednolitych działań w celu zapewnienia bezpieczeństwa chemicznego w ramach Unii Europejskiej.

The President of the Bureau for Chemical Substances

The subject of the analysis in this article is the legal status of the President of the Bureau for Chemical Substances. The President acts as the central government administration body responsible for chemical substances and their mixtures. Its functioning is justified by the threats to human life and health as well as the natural environment, which are associated with the production and trade of chemical substances. The article discusses, on the basis of relevant legal acts, the tasks of the President of the Bureau for Chemical Substances. In the author’s opinion, cooperation with international institutions, especially the European Commission and the European Chemicals Agency, is essential for the proper performance of the tasks by the President of the Bureau for Chemical Substances. Thanks to it, it is possible to take uniform actions to ensure chemical security within the European Union.

Keywords: the President of the Bureau for Chemical Substances, chemical substances, chemical security, the European Chemicals Agency, Good Laboratory Practice

Artykuł dotyczy problematyki czasu w funkcjonowaniu urzędu gminy, jego wpływu na działanie urzędu zarówno w kontekście pracowników, jak i wójta oraz audytu wewnętrznego. Analizowano także, w jaki sposób przekłada się to na satysfakcję mieszkańców gmin załatwiających swoje sprawy w urzędach. Wymienione płaszczyzny funkcjonowania urzędu wiążą się bezpośrednio z pracą wójta, w swojej strukturze są natomiast usytuowane najbliżej obywateli. Organ, jakim jest wójt, a także jego pracownicy mają więc ogromny wpływ na realizację zasady subsydiarności, zgodnie z którą decyzje dotyczące obywateli powinny być podejmowane na szczeblach jak najniższych i jak najbliższych tym obywatelom. Audyt wewnętrzny usprawnia funkcjonowanie dwóch wskazanych powyżej płaszczyzn, ponadto jest przejawem realizacji zasady dobrej administracji publicznej. Wybór wszystkich trzech płaszczyzn jako przedmiotu analizy ma więc pokazać praktyczny wymiar wartości, jaką jest czas, a tym samym wskazać jego istotność w funkcjonowaniu urzędu gminy. Badanie zagadnienia zostało przeprowadzone w oparciu o literaturę naukową dotyczącą pojęcia czasu i czasu w prawie administracyjnym, a także analizę dokumentów z praktyki administracyjnej, tj. zarządzeń wójtów i regulaminów organizacyjnych urzędów gmin, oraz wyniki badań statystycznych. W celu lepszego zrozumienia zagadnienia zostały omówione definicje czasu, czasu w prawie administracyjnym, urzędu i urzędu gminy. Rezultatem przeprowadzonych analiz są konkluzje dotyczące rozwiązań prawnych zaproponowanych przez prawodawców w regulaminach pracy czy regulaminach organizacyjnych urzędów gmin, a także wnioski dotyczące modyfikacji czasu pracy pracowników na potrzeby urzędów.

Axiology of administrative law. The correlation between time and functionality of a municipal office

The article incorporates the subjects of time in municipal office. The aim of the article is examining the time’s influence on the work of municipal offices, in particular mayor, officials, the connotation between time and internal audit and also examine the influence of municipal office’s work at clients’ satisfaction. The above levels of functioning of the office are directly related to its work, while in their structure they are located closest to the citizens. A body such as the mayor, as well as his employees, therefore have a great impact on the implementation of the principle of subsidiarity. According to the principle of subsidiarity, all decisions affecting citizens should be made at the lowest possible levels and as quickly as possible to those citizens. Internal audit improves the functioning of the two planes indicated above, moreover, it is a manifestation of the implementation of the principle of good public administration. Thus, the choice of all three planes as the subject of the following analysis is intended to show the practical dimension of the value of time, and thus indicate its relevance in the functioning of the municipal office. The examination of cases was carried out on the basis of specialistic literature concerning the meanings of time in administrative law and also of mayor’s orders, the organization regulations in municipal office and statistical survey. In the aim of better understanding of the issue, the author discussed the definition of time, time in administrative law, the office and the municipal office. The results of the examinations are the conclusion of a legal solution – introducing the concept of time and term to the legal acts in the municipal office and also the conclusions of time work’s modifications.

Keywords: axiology, time, time in administrative law, municipal office, mayor

W dniu 24 lutego 2022 r. Federacja Rosyjska dokonała ataku zbrojnego na terytorium Ukrainy, w wyniku czego doszło do wybuchu wojny i masowego napływu obywateli Ukrainy do Polski. W związku z tym konieczne stało się ustawowe uregulowanie spraw dotyczących uchodźców. Dokonano tego w ustawie o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, wskazującej sposób świadczenia pomocy oraz postępowania w sprawach dotyczących obywateli Ukrainy, których pobyt na mocy powyższej ustawy uznaje się za legalny. Szerokie kompetencje przyznane przez ustawę niektórym podmiotom państwowym mogą wzbudzać wątpliwości. W opracowaniu omówiono zadania i uprawnienia przyznane na podstawie powyższej ustawy wojewodzie, analizując ich zasięg oraz oceniając ich celowość i racjonalność. Artykuł kończą propozycje de lege ferenda, których wprowadzenie pozwoliłoby usprawnić wykonywanie zadań dotyczących pomocy obywatelom Ukrainy przez wojewodę oraz rozwiać wątpliwości, jakie wzbudzają niektóre zapisy ustawy.

The issue of new competences of the voivode in the light of the special act on helping Ukrainian citizens. Selected aspects

On 24 February 2022. The Russian Federation launched an armed attack on the territory of Ukraine, resulting in an outbreak of war and a massive influx of Ukrainian citizens into Poland. Consequently, it became necessary to regulate refugee issues by law. This was done in the Law on Assistance to Citizens of Ukraine in Connection with the Armed Conflict on the Territory of that State, indicating the manner in which assistance is to be provided and the proceedings in cases concerning citizens of Ukraine whose stay is deemed legal under the above law. The broad powers granted by the Act to certain state entities may raise questions. The paper discusses the tasks and powers granted under the above Act to the provincial governor, analysing their scope and assessing their expediency and rationality. The article concludes with de lege ferenda proposals, the introduction of which would make it possible to improve the performance of tasks concerning the assistance of Ukrainian citizens by the provincial governor and to dispel doubts raised by certain provisions of the Act.

Keywords: powers of voivode, de lege ferenda proposals for a special law, aid to citizens of Ukraine, war in Ukraine, special law on aid to citizens of Ukraine

Celem prezentowanego artykułu jest analiza wpływu przepisów konstytucyjnych na funkcjonowanie samorządu zawodowego oraz ich późniejszego rozwijania w przepisach ustawowych. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania, jakie rozwiązania konstytucyjne dotyczące samorządu zawodowego przyjęto w konstytucjach II i III RP, które z przepisów konstytucyjnych bardziej sprzyjały funkcjonowaniu samorządu i na jakie bariery natrafiał w swoim funkcjonowaniu samorząd w efekcie wprowadzania przepisów konstytucyjnych w II i w III RP. W tekście postawiono hipotezę, że przepisy konstytucyjne II RP w szerszym zakresie sprzyjały funkcjonowaniu samorządu zawodowego niż analogiczne przepisy w III RP, a żeby ją potwierdzić, wykorzystano metodę dogmatycznoprawną z zastosowaniem techniki analizy dokumentów wtórnych i pierwotnych.

Constitutionalization of self-government in the basic laws of the Second and Third Republics of Poland as a rationale for establishing professional self-governments (the case study of pharmacists’/pharmaceutical self-government)

The aim of the article is to analyze the impact of constitutional provisions on the functioning of professional self-government and their further development in statutory provisions. The author seeks to answer the following questions: what constitutional solutions regarding professional self-government were adopted in the constitutions of the Second and Third Republics of Poland, which constitutional provisions were more conducive to the functioning of self-government, and what barriers it encountered as a result of the introduction of constitutional provisions in the Second and Third Republics of Poland. A hypothesis has been put forward in the paper that the constitutional provisions of the Second Polish Republic were more conducive to the functioning of professional self-government than similar provisions in the Third Polish Republic. In order to confirm the hypothesis, the dogmatic and legal method was employed in the article, which enabled an analysis of secondary and primary documents.

Keywords: professional corporations, pharmacists, self-government in constitutions

Celem artykułu jest przedstawienie roli jednego z elementów ramowych kontroli zarządczej – informacja i komunikacja, który stanowi podstawę partycypacyjnego zarządzania w sektorze publicznym. Procesy komunikowania się są ważnym elementem partycypacji, a co za tym idzie narzędzia komunikacji należą do instrumentów zarządzania publicznego o charakterze partycypacyjnym. W opracowaniu wykorzystano metody analizy aktów obowiązującego prawa, standardów, źródeł, dokumentów, zaleceń i wytycznych Ministra Finansów z obszaru wdrażania kontroli zarządczej, których wyniki są rezultatem zastosowania metod indukcji i dedukcji opisowej. Efektem pracy jest potwierdzenie użyteczności i ważnej funkcji, jaką pełni informacja i komunikacja, a także zaprezentowanie ich przepływu w systemie kontroli zarządczej jako istotnego elementu partycypacji społecznej w jednostkach sektora finansów publicznych.

The system of external communication as an element of management control – participation and communication in local government units

The aim of the article is to present the role of one of the elements of this framework management control „information and communication” which is the basis for participatory management in the public sector. Communication processes are an important and fundamental element of participation, and consequently, communication tools belong to participatory public management instruments. The study uses methods of analysis of acts of applicable law, standards, sources, documents, recommendations and guidelines of the Minister of Finance in the area of implementation of management control, the results of which are the outcomes of the use of methods of induction and descriptive deduction. The result is a confirmation of the usefulness and importance of „information and communication” and their flow in the management control system as an important element of social participation in public finance sector units.

Keywords: „information and communication”, management control, participation, local government units, public finance sector

II Rzeczpospolita Polska implementowała w pierwszych latach niepodległości znaczącą część dorobku parlamentaryzmu zachodnioeuropejskiego w zakresie funkcji kontrolnej egzekutywy (rządu). O ile na Zachodzie uprawnienia kontrolne parlamentu w stosunku do rządu podlegały w większości regulacji prawnozwyczajowej, o tyle w Polsce i innych państwach odrodzonych lub powstałych w Europie po I wojnie światowej gros z nich stało się przedmiotem regulacji prawnopozytywnej na poziomie konstytucji, ustaw zwykłych i/lub regulaminów parlamentarnych. W Polsce w tym zakresie stosunkowo dużą rolę odgrywało prawo i zwyczaje kształtowane w drodze praktyki parlamentarnej. W okresie II Rzeczypospolitej obowiązywały następujące po sobie trzy systemy ustrojowo-konstytucyjne – tzw. Małej konstytucji z 1919 r., Konstytucji marcowej z 1921 r. (od grudnia 1922 r.) oraz Konstytucji kwietniowej z 1935 r. Kontrola rządu przez parlament rozwinięta była w najszerszym zakresie w okresie tzw. rządów parlamentarnych, tj. w latach 1919–1926. Po zamachu majowym rozpoczął się, widoczny głównie w obszarze praktyki ustrojowej i parlamentarnej, proces stopniowego ograniczania funkcji kontrolnej parlamentu, który znalazł swoje ostateczne określenie prawne w przepisach ustawy zasadniczej z kwietnia 1935 r. Funkcja kontrolna parlamentu sprawowana była zrazu przez Sejm Ustawodawczy, a następnie od końca 1922 r. przez Sejm i Senat (ten drugi w stosunkowo skromnym zakresie). Z uwagi na kryterium czasu podejmowania działań kontrolnych kontrolę parlamentarną rządu dzielono w doktrynie przedwojennej na wstępną i następną (następczą). Doktryna powojenna, w ślad za stanowiskiem sformułowanym w nauce niemieckiej w drugiej połowie XIX w., wyróżniła też kontrolę bieżącą. Realizacja funkcji kontrolnej parlamentu w II RP obejmowała bardzo bogaty katalog narzędzi (środków) oddziaływania na rząd. Doktryna przedwojenna porządkowała je według kryterium czasu podejmowania działań kontrolnych bądź ich celowości. Po II wojnie światowej, w oparciu o kryterium systemowe, wyróżniono zwykłe (debata plenarna nad polityką rządu, zapytania i interpelacje poselskie) oraz poszerzone (powoływanie stałych i nadzwyczajnych komisji parlamentarnych, posiadających m.in. kompetencje kontrolne lub śledcze) środki kontroli, a także ustawową kontrolę wstępną (uchwalanie budżetu, wyrażanie zgody na ratyfikacje umów międzynarodowych i wydawanie niektórych aktów administracyjnych), które to narzędzia są charakterystyczne dla systemów parlamentarnych zakładających przewagę parlamentu nad rządem. W innym ujęciu instrumenty kontroli parlamentarnej podzielono (na gruncie Konstytucji marcowej) na środki kontroli tradycyjne (interpelacje, komisje śledcze, absolutorium, kontrola długów państwa, zatwierdzanie czasowego ograniczenia praw i wolności obywatelskich) i wynikające z zasad parlamentarno-gabinetowej formy rządów (debata nad exposé premiera, zadawanie pytań, wysłuchiwanie przedstawicieli rządu na plenum i w komisjach, uchwalanie rezolucji) oraz na sankcje stosowane w wyniku kontroli (m.in. pociąganie rządu i poszczególnych ministrów do odpowiedzialności politycznej i konstytucyjnej). W doktrynie i praktyce parlamentarnej największe różnice zdań w odniesieniu do charakteryzowanej problematyki wywoływały i wywołują po dzień dzisiejszy, oprócz zagadnień systematyzujących, takie kwestie, jak: zakres i narzędzia wstępnej kontroli parlamentarnej, kontrola ustawodawstwa dekretowego, zakres i skutki interpelacji i zapytań parlamentarnych, nadzwyczajne komisje śledcze, odpowiedzialność polityczna i parlamentarna oraz konstytucyjna egzekutywy.

The parliamentary control of the government in the constitutional systems of the II Republic in the discourse of the Polish pre-war and contemporary doctrine

The Second Republic of Poland implemented in the first years of independence a significant part of the achievements of Western European parliamentarism with regard to the control function of the executive (government). While in the West the parliament’s powers of scrutiny over the government were mostly subject to regulation by ordinary law, in Poland and other states revived or established in Europe after World War I, the bulk of them became the subject of legal regulation at the level of constitutions, ordinary laws and/or parliamentary rules of procedure. In Poland, law and customs shaped through parliamentary practice played a relatively large role in this regard. During the Second Republic, there were three consecutive constitutional systems in force – the so-called Little Constitution of 1919, the March Constitution of 1921. (since December 1922) and the April Constitution of 1935.The control of the government by parliament was developed to the fullest extent during the period of so-called parliamentary rule, i.e. in the years 1919–1926. After the May coup began, visible mainly in the area of political and parliamentary practice, the process of gradual reduction of the control function of parliament, which found its final legal definition in the provisions of the Basic Law of April 1935. The control function of parliament was exercised at first by the Legislative Sejm, and then, from the end of 1922, by the Sejm and the Senate (the latter to a relatively modest extent). With regard to the criterion of the timing of control activities, parliamentary control of the government was divided in pre-war doctrine into preliminary and subsequent (follow-up). The post-war doctrine, following the position formulated in German science in the second half of the 19th century, also distinguished current control. Implementation of the parliament’s control function in the Second Republic included a very rich catalog of tools (means) of influencing the government. The pre-war doctrine organized them according to the criterion of the timing of control measures or their expediency. After World War II, based on the systemic criterion, ordinary (plenary debate on government policy, parliamentary inquiries and interpellations) and extended (appointment of stand- ing and extraordinary parliamentary committees with, among other things, controlling or investigative powers) means of control were distinguished, as well as statutory preliminary control (passing the budget, giving consent to the ratification of international agreements and issuing certain administrative acts), which tools are characteristic of parliamentary systems assuming the supremacy of parliament over the government. In another view, the instruments of parliamentary control were divided (on the basis of the March Constitution) into traditional means of control (interpellations, committees of inquiry, discharge, control of state debts, approval of temporary restrictions on civil rights and freedoms) and those arising from the principles of the parliamentary-cabinet form of government (debate on the prime minister’s exposé, asking questions, hearing government representatives in plenary and in committees, passing resolutions), as well as sanctions applied as a result of control (such as holding the government and individual ministers politically and constitutionally accountable). In doctrine and parliamentary practice, the greatest differences of opinion with regard to the characterized issues arose and continue to this day, in addition to systematizing issues, such issues as the scope and tools of preliminary parliamentary control, the control of decree legislation, the scope and effects of parliamentary interpellations and questions, extraordinary committees of inquiry, political and parliamentary and constitutional responsibility of the executive branch.

Keywords: oversight function, parliamentary control of the government, Small Constitution of 1919, March Constitution of 1921, April Constitution of 1935, positive law, custom law, parliamentary custom, parliamentary practice, government control tools (means), Prime Minister’s exposé, vote of confidence, vote of no confidence, interpellations, discharge, investigative committees, parliamentary resolutions, control of decree legislation, parliamentary inquiries, hearing of the minister, State debt control, political responsibility of the government, parliamentary accountability of the government, constitutional responsibility of the government

Artykuł porusza problematykę korelacji pomiędzy budżetem obywatelskim a procesem rewitalizacji na przykładzie rozwiązań przyjętych w Ostrowie Wielkopolskim, gdzie od 2019 r. budżet obywatelski wykorzystywany jest jako jedno z narzędzi rewitalizacji. Ostrów Wielkopolski był pierwszym polskim miastem, w którym zastosowano tego typu rozwiązania. W ramach realizowanego corocznie budżetu obywatelskiego wyodrębniona została tam kategoria zadań rewitalizacyjnych, w której dofinansowaniem objęte mogły być zgłoszone i wybrane przez mieszkańców projekty społeczne realizowane na obszarzerewitalizacji. W artykule zaprezentowano założenia oraz wyniki wdrażania rewitalizacyjnego budżetu obywatelskiego w Ostrowie Wielkopolskim, na podstawie których autorka dokonała analizy możliwości wykorzystania instytucji budżetu obywatelskiego w prowadzonym przez gminy kompleksowym procesie rewitalizacji.

Civic participatory budget in the revitalization process – the example of Ostrów Wielkopolski

The article focuses on the issue of the correlation between the civic budget and the revitalization process on the example of solutions adopted in Ostrów Wielkopolski, where the civic budget has been used as one of the revitalization tools. Ostrów Wielkopolski was the first Polish city to use such solutions. From 2019, the category of revitalization tasks is separated as part of the annual civic budget of Ostrów Wielkopolski, in which co-financing can be provided for selected by residents social projects implemented in the revitalization area. The article presents the assumptions and results of the implementation of the civic budget as a revitalization tool in Ostrów Wielkopolski, on the basis of which the author analyzed the possibility of using the civic budget institution in the comprehensive revitalization process conducted by local governments.

Keywords: civic budget, revitalization, participation, urban regeneration, local government policy

Pojęcie zrównoważonego rozwoju, powstałe w drugiej połowie XX w. jako odpowiedź na narastający kryzys środowiskowy oraz nierówności między krajami tzw. północy a krajami południa, zostało inkorporowane do polskiego porządku prawnego jako jedna z naczelnych zasad ustrojowych oraz zasad prawa ochrony środowiska. Mimo pierwotnego ratio wyartykułowania zasady zrównoważonego rozwoju, jaką było m.in. ograniczenie najbardziej szkodliwych dla środowiskach przejawów działalności ludzkiej, w teorii i praktyce prawa służy ona raczej jako uzasadnienie realizacji przedsięwzięć mogących wywierać znaczący negatywny wpływ na środowisko, mimo przemawiających przeciwko takim działaniom argumentów z dziedziny ochrony środowiska, a jej funkcja jest marginalizowana. Wydaje się, że taka interpretacja nie jest prawidłowa. Zgodnie z obowiązującym prawem w dobie kryzysu klimatycznego nacisk powinien być położony głównie na limitującą funkcję zasady zrównoważonego rozwoju, a określone zgodnie z nią granice, w jakich działalność ludzi powinna być realizowana, mogą być obiektywnie, naukowo opisane. Granice te wyznacza zachowanie równowagi przyrodniczej oraz trwałość podstawowych procesów przyrodniczych, koniecznych do funkcjonowania społeczeństwa w szerszej perspektywie czasowej. Uznanie, że zasada zrównoważonego rozwoju powinna przede wszystkim ograniczać działalność ludzi i wzmacniać zasady ochrony środowiska, mogłaby przyczynić się do zapobiegania najgorszym skutkom kryzysu klimatycznego przez powstrzymanie się od realizacji inwestycji uniemożliwiających zatrzymanie globalnego ocieplenia na poziomie 1,5°C.

The limiting function of the sustainable development principle

The concept of sustainable development, created in the second half of the twentieth century, as a response to the growing environmental crisis and inequalities between the countries of the so-called North and South, was incorporated into the Polish legal system as one of the main principles of political system and environmental protection law. Despite the primary ratio of incorporation of the sustainable development principle, which was i.a. limitation of the most environmentally harmful aspects of human activities, in the theory and practice of law, it rather serves as a justification for the realization of projects that may have a significant negative impact on the environment, despite the arguments speaking against in the field of environmental protection, and its function is marginalized. It seems that this interpretation is not correct. According to the law in force, in the time of the climate crisis, the emphasis should be put mainly on the limiting function of the sustainable development principle, and the limits in which the human activity should be realized have been set in it and can be objectively, scientifically determined. These limits are determined by maintaining natural balance and persistence of the basic natural processes necessary for the society to function in a wider time perspective. Recognition that the principle of sustainable development should predominantly limit human activity and strengthen the principles of environmental protection could contribute to preventing the worst effects of the climate crisis, by refraining from executing investments that would make it impossible to stop global warming at 1.5°C.

Keywords: sustainable development, global warming, environment, planetary boundaries, limiting function

The family separation between immigrant – refugee parents and their children is a global phenomenon. This research is focused on the dissociation that is taking place during transportation from the countries of origin to receiving countries. Every year United States accept thousands of immigrants from Central America who are segregated under ‘zero-tolerance’ immigration policy (ZTP). However, the same issue afllicts refugees who are trying to cross the Central Mediterranean Sea to enter Europe. But then, United States and European Union established legislations and bills to prevent that kind of parting and to promote the family’s reconnection. The key strength is the impact of separation, as a toxic experience during childhood, is intolerable for all the members of family. Children experience trauma, which affects their mental and physical health. Additionally, parents develop depression, Post-traumatic stress disorder (PTSD) and become victims of suicide. Finally, family unity protects children’s lives and supports family’s integration in the host countries.

Keywords: family separation, family reunification, refugees, immigrants, children

Rozdzielanie uchodźców-imigrantów i ich dzieci podczas podróży

Rozdzielenie rodziców imigrantów – uchodźców z ich dziećmi jest zjawiskiem globalnym. Niniejsze badania koncentrują się na rozdzielaniu rodzin podczas podróży z krajów pochodzenia do krajów przyjmujących. Każdego roku Stany Zjednoczone przyjmują tysiące imigrantów z Ameryki Środkowej, którzy są segregowani w ramach polityki imigracyjnej „zero tolerancji” (ZTP). Ten sam problem dotyczy uchodźców, którzy próbują przekroczyć Morze Śródziemne, aby dostać się do Europy. Stany Zjednoczone i Unia Europejska opracowały przepisy i projekty ustaw, aby zapobiec tego rodzaju rozłąkom i wspierać ponowne połączenie rodzin. Kluczową kwestią jest traumatyczny wpływ separacji na poszczególnych członków rodziny. Dzieci doświadczają traumy, która wpływa na ich zdrowie psychiczne i fizyczne. Rodzice popadają w depresję, cierpią na zespół stresu pourazowego (PTSD), co może prowadzić nawet do samobójstw. Jedność rodziny chroni zatem życie dzieci i wspomaga integrację rodziny w krajach przyjmujących.

Prawo własności stanowi jedno z praw podstawowych objętych regulacją Unii Europejskiej. Wprawdzie unijny system prawny nie zawiera samej definicji własności, jednak poprzez zakreślenie w art. 17 ust. 1 Karty praw podstawowych UE granic ingerencji w to prawo wyznacza wyraźną i nieprzekraczalną granicę ustawodawstwom krajowym państw członkowskich UE co do zakresu ingerencji. Polski porządek prawny spełnia wymagania wynikające z art. 17 ust. 1 Karty, gwarantując właścicielowi zarówno zakres kształtowania prawa własności aż do granic naruszenia jego istoty, jak i możliwość wywłaszczenia tylko dla celów publicznych i za słusznym odszkodowaniem. Dokonywana przez sądy administracyjne zarówno restrykcyjna wykładnia celu publicznego, jak i przestrzeganie ustalania słusznego odszkodowania w pełni mieści się w granicach regulacji art. 17 ust. 1 i art. 52 ust. 1 Karty. Nie zawsze słuszne odszkodowanie będzie stanowiło pełne odszkodowanie, co jednak nie jest sprzeczne z prawem unijnym. Rolą polskich sądów administracyjnych jest przestrzeganie postanowień Karty praw podstawowych w zakresie zapewnienia właścicielom należytej ochrony ich prawa własności, jak i dokonywanie oceny, czy krajowe ustawodawstwo nie jest z postanowieniami tej Karty sprzeczne. W przypadku uznania, że konkretny przepis ustawowy narusza treść np. art. 17 ust. 1 Karty, sądy administracyjne powinny, powołując się na zasadę pierwszeństwa pierwotnego prawa unijnego, stosować przepisy Karty praw podstawowych.

The scope of the protection of property rights resulting from Art. 17 sec. 1 of the Charter of Fundamental Rights of the European Union and the jurisprudence of Polish administrative courts

The right to property is one of the fundamental rights regulated by the European Union. Although the EU legal system doesn’t contain the very definition of ownership, by deleting in Art. 17 sec. 1 of the EU Charter of Fundamental Rights, the limits of interference with this right are defined by a clear and impassable boundary for the national laws of the EU Member States as to the scope of the interference. The Polish law system meets the requirements of Art. 17 sec. 1 of the Charter, guaranteeing the owner both the scope of shaping the right to property right up to the limits of violating its essence, and the possibility of expropriation only for public purposes and for just compensation. Both the restrictive interpretation of the public purpose and the observance of the determination of fair compensation by administrative courts fully fall within the scope of Art. 17 sec. 1 and art. 52 sec. 1 of the Charter. Not always just compensation will be full compensation, which, however, is not contrary to EU law. The role of the Polish Administrative Courts is to comply with the provisions of the Charter of Fundamental Rights in the scope of ensuring that owners have proper protection of their property rights, and to assess whether domestic legislation is not inconsistent with the provisions of this Charter. If is it found that a specific statutory provision violates the content of, for example, art. 17 sec. 1 of the Charter, administrative courts should apply the provisions of the Charter of Fundamental Rights, relying on the principle of primacy of primary EU law.

Keywords: ownership, shaping of the right of ownership, compensation, expropriation, scope of judicial of administration’s courts of control

The special investigative measures are ante delictum measures, introduced in the Republic of North Macedonia as part of the Law on Amendments to the Law on Criminal procedure in 2004. The starting hypothesis of this paper refers to the inviolability of the respect of human rights during the implementation of the special investigative measures, which counterpoise a fundament in the aspect of reformed functioning of the security sector, according to the principles of good governance. The additional variable in relation to the hypothesis is that the arbitrariness and/or abuse of the application of the special investigative measures can undermine the protection of the core values which they are intended to protect. The methodology applied for creating this paper is both qualitative and quantitative, depicting analysis of the national legislative framework and international standards, interpretation of guidelines and manuals for the special investigative measures enforcement by the relevant institutions, comparison, as well as measuring trends in the appliance of the measures.

Keywords: investigations, measures, procedures, security sector reform, human rights

Stosowanie specjalnych środków dochodzeniowych w Republice Macedonii Północnej – przepisy prawne i aspekty praw człowieka

Szczególnymi czynnościami śledczymi są środki ante delictum, wprowadzone w Republice Macedonii Północnej w ramach ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu karnym w 2004 r. Hipoteza wyjściowa niniejszego opracowania dotyczy nienaruszalności poszanowania praw człowieka w trakcie realizacji szczególnych czynności śledczych, stanowiących fundament zreformowanego funkcjonowania sektora bezpieczeństwa zgodnie z zasadami dobrego rządzenia. Dodatkową zmienną w odniesieniu do hipotezy jest to, że arbitralność i/lub nadużycie zastosowania specjalnych środków dochodzeniowych może podważyć ochronę podstawowych wartości. Metodologia zastosowana przy tworzeniu niniejszego opracowania ma charakter zarówno jakościowy, jak i ilościowy, zawiera ono bowiem analizę krajowych ram prawnych i norm międzynarodowych, interpretację wytycznych i podręczników do wykonywania specjalnych czynności dochodzeniowych przez odpowiednie instytucje, porównanie, a także pomiar trendów w stosowaniu omawianych środków.

This scientific research shall explore the recent jurisprudence of the Court of Justice of the EU on the rule of law regarding Poland, Hungary and Romania. We shall strive to identify the nexus between the ground-breaking judgments and the prospects for criminal legislation and criminal investigation by analysing the arguments of the parties and the reasoning of the courts. We believe that judgements in the cases of Poland, Hungary and Romania represent the Court of Justice’s incrementalist response to a perceived process of rule of law backsliding which was perceived as a threat to EU values at the community level and as a threat to the ability of the justice system to prevent corruption at the national level. Backsliding is believed to first emerged in Hungary before spreading to Poland, but serious cases were already existing in Romania.

Keywords: CJEU, case law, criminal legislation, criminal investigation

Wpływ kolizji orzecznictwa TSUE i Trybunału Konstytucyjnego w Rumunii w sprawach dotyczących praworządności na ustawodawstwo karne, postępowanie karne i walkę z korupcją

W opracowaniu przeanalizowano najnowsze orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w zakresie praworządności odnoszące się do Polski, Węgier i Rumunii. Poprzez analizę argumentów stron i stanowisk sądów spróbowano ustalić związek pomiędzy przełomowymi wyrokami a zmianami w ustawodawstwie karnym i postępowaniu karnym. Zdaniem autorów wyroki w sprawach Polski, Węgier i Rumunii stanowią inkrementalną odpowiedź Trybunału Sprawiedliwości na dostrzeżony proces odchodzenia od rządów prawa, który postrzegany jest jako zagrożenie zarówno dla wartości UE na poziomie wspólnotowym, jak i dla funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości w zapobieganiu korupcji na poziomie krajowym. Uważa się, że zjawisko odchodzenia od rządów prawa pojawiło się najpierw na Węgrzech, a następnie rozszerzyło się na Polskę, jednak poważne przypadki występowały również w Rumunii.

Przedmiotem opracowania jest analiza zmian doręczeń elektronicznych w postępowaniu administracyjnym dokonana w następstwie wejścia w życie z dniem 5 października 2021 r. większości przepisów ustawy z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych, w tym nowelizujących przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Przedstawiono założenia nowego systemu e-doręczeń, wskazując na zasady doręczeń elektronicznych oraz podstawowe pojęcia i instytucje wprowadzane przez ustawodawcę (adres do doręczeń elektronicznych, skrzynka doręczeń, publiczna i kwalifikowana usługa rejestrowanego doręczenia elektronicznego, publiczna usługa hybrydowa, podmioty publiczne i niepubliczne). Następnie omówiono zmiany Kodeksu postępowania administracyjnego, wskazując w szczególności na nowe ujęcie zasady pisemności oraz dyrektywy w zakresie sposobu doręczeń. W podsumowaniu przedstawiono ocenę wprowadzanej transformacji e-doręczeń w postępowaniu administracyjnym.  

Transformation of e-delivery in administrative proceedings – comments on the Act of November 18, 2020 on electronic deliveries

The subject of the study is ananalysis of changes to electronic deliveries in administrative proceedings made following the entry into force on 5 October 2021 of most of the provisions of the Act of November 18, 2020 on electronic deliveries, including amendments to the Code of Administrative Procedure. The assumptions of the new e-delivery system were presented, indicating the principles of electronic delivery as well as the basic concepts and institutions introduced by the legislator (electronic delivery address, delivery box, public and qualified electronic registered delivery service, public hybrid service, public and non-public entities). Then, the changes to the Code of Administrative Procedure were discussed, pointing in particular to the new approach to the principle of writing and the directive regarding the method of delivery service. The summary presents the evaluation of the introduced transformation of e-delivery in administrative proceedings.

Keywords: delivery service, public electronic registered delivery service, qualified electronic registered delivery service, public hybrid service, administrative proceedings

W artykule poruszone zostały kwestie bezzałogowych statków powietrznych, czyli dronów, w kontekście jednego z praw podstawowych – prawa do prywatności. Skupiono się w nim głównie na dronach wykorzystywanych do celów rozrywkowych. Pierwsza część artykułu stanowi wprowadzenie w zagadnienie prywatności na kanwie prawa Unii Europejskiej oraz polskiego ustawodawstwa, a także analizę problemu w świetle wartości Karty praw podstawowych UE. W dalszej części autorka poszukuje odpowiedzi na pytania, czym są bezzałogowe statki powietrze, w jaki sposób korzystanie z nich jest uregulowane prawnie oraz – przede wszystkim – czy współcześnie prywatność obywateli może być w jakiś sposób zagrożona przez wykorzystywanie dronów. Następnie przechodzi do rozważań na temat możliwych naruszeń, w tym również w aspekcie ochrony danych osobowych. Zakończenie to zwięzłe podsumowanie poruszonej tematyki oraz zestawienie wyników analizy z gwarancjami wynikającymi z Karty praw podstawowych UE.

Privacy in the era of drones in the light of the values of the Charter of Fundamental Rights of the European Union

The article presents the issues of unmanned aerial vehicles, i.e. drones, in the context of one of the fundamental rights – the right to privacy. However, the author focuses mainly on drones used for entertainment purposes. The first part of the article is an introduction to the issue of privacy on the basis of European Union law and Polish legislation, as well as an analysis of the problem in the light of the value of the EU Charter of Fundamental Rights. Later on, she looks for answers to the questions: what are unmanned aerial vehicles, how is their use legally regulated and above all, whether today the privacy of citizens may be in some way threatened by drones. Then the author goes on to consider possible violations, also in the aspect of personal data protection. The conclusion is a concise summary of the issues discussed and a comparison of the results of the analysis with the guarantees resulting from the EU Charter of Fundamental Rights.

Keywords: right to privacy, drones, unmanned aerial vehicles, personal data, Charter of Fundamental Rights

Wybuch globalnego kryzysu finansowego w 2007 r. obnażył liczne konstrukcyjne wady w architekturze strefy euro. Z dzisiejszej perspektywy wiadomo, że bez szybkich działań wykraczających poza ramy prawne Traktatów i kompetencje organów unijnych, strefa euro najprawdopodobniej by upadła. Te wady konstrukcyjne są powoli usuwane poprzez wdrażanie „niekonwencjonalnych” polityk monetarnych prowadzonych przez Europejski Bank Centralny, a także przez nowe narzędzia instytucjonalne, których celem jest zwiększenie koordynacji polityk gospodarczych i nadzoru nad kondycją finansową poszczególnych krajów członkowskich strefy euro. Wraz z tymi zmianami pojawiły się zasadnicze pytania o legitymizację reform przeprowadzanych w warunkach nadzwyczajnych. Stan wyjątkowy został odwołany, ale pytania o legitymizację nowych kompetencji i metod w nadzorowaniu strefy euro pozostawiają wątpliwości co do ich zgodności z zasadami demokracji i poszanowania praw podstawowych. Celem artykułu jest przedstawienie wyzwań związanych z aktualnym i postulowanym kształtem reform strefy euro, widzianych przez pryzmat europejskich wartości fundamentalnych, czyli demokracji i praw człowieka.

Eurozone crisis and new challenges for democracy and fundamental rights in the European Union

The outbreak of the global financial crisis in 2007 exposed numerous structural flaws in the architecture of the euro area. From today’s perspective, it is known that without quick action going beyond the legal framework of the treaties and the competences of EU bodies, the euro area would most likely collapse. These design flaws are slowly being removed through the implementation of “unconventional” monetary policies conducted by the European Central Bank, as well as by new institutional tools aimed at increasing the coordination of economic policies and supervision over the financial condition of individual euro area Member States. With these changes, fundamental questions have arisen about the legitimacy of emergency reforms. The state of emergency has been lifted, but questions about the legitimacy of the new competences and methods in overseeing the euro area leave doubts as to their compliance with the principles of democracy and respect for fundamental rights. The aim of the article is to present the challenges related to the current and postulated shape of the Eurozone reforms seen through the prism of European fundamental values, i.e. democracy and human rights.

Keywords: democracy, fundamental rights, eurozone, European Central Bank, legitimization

Przedmiotem artykułu jest problem praworządności rozważany z perspektywy Unii Europejskiej oraz Rzeczpospolitej Polskiej jako państwa członkowskiego tej organizacji. Zasada praworządności uznawana jest za jeden z fundamentów funkcjonowania UE i poszczególnych państw członkowskich. Ustalenie treści tego pojęcia rodzi trudności związane z brakiem jego legalnej definicji, pomocne może być jednak odwołanie się do ustaleń teorii prawa dotyczących rozróżnienia formalnego i materialnego rozumienia tej zasady. Na poziomie Unii Europejskiej widoczne jest dodatkowo odwoływanie się do innych pojęć, również opisujących problematykę przestrzegania prawa przez organy władzy. Istotne znaczenie dla ustalenia treści pojęcia praworządności mają nie tylko akty prawa unijnego, ale również orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości. Podobne problemy występują na poziomie krajowym. Dodatkowym źródłem kontrowersji jest odmienne podejście władz RP do sposobu rozumienia praworządności, a zwłaszcza kwalifikowania działań władzy publicznej, które napotykają zarzut naruszania tej zasady. Celem analizy jest zarówno ustalenie przyczyn takiego stanu, jak i zaproponowanie możliwych rozwiązań wynikających z niego problemów.

The concept of the rule of law in the contemporary political and legal debate

The subject of the discussionis the problem of the rule of law, considered from the perspective of the European Union and the Republic of Poland, as a member state of this organization. The rule of law is considered to be one of the cornerstones of the functioning of the EU and individual Member States. Determining the content of this concept raises difficulties related to the lack of its legal definition. However, it may be helpful to refer to the findings of legal theory regarding the distinction between the formal and material understanding of this principle. At the level of the European Union, there is also a reference to other concepts that also describe the issue of compliance with the law by authorities. Not only acts of EU law, but also the case-law of the Court of Justice are important in determining the content of the concept of the rule of law. Similar problems also exist at national level. An additional source of controversy, however, is the different approach of the Polish authorities to the way of understanding the rule of law, and especially the qualification of actions of public authorities that are accused of violating this principle. The aim of the analysisis to determine the causes of such a state and to propose possible solutions to the problems resulting from it.

Keywords: rule of law, legalism, European Union law, Constitutional Tribunal, Court of Justice

Demokracja jest najstarszą z wartości w cywilizowanym świecie. Bez niej nie może być mowy o praworządności, ochronie praw człowieka czy o niedyskryminacji. Demokracja realizuje się poprzez prawo, a naruszenie praworządności zawsze wywołuje w niej uszczerbek i uruchamia mechanizm odpowiedzialności, mający celu ocenę działań rządzących bezpośrednio w odniesieniu do standardu demokratycznego (accountability). Standard ten wyraża się i mierzy poprzez stopień zaufania, które organy sprawujące władzę wzbudzają po stronie jednostki (obywatela) w społeczeństwie demokratycznym. Im zaufanie jest silniejsze, tym standardy demokratyczne są wyższe, a ochrona prawna staje się silniejsza. Konstytucyjny standard demokratyczny w UE jest zatem pochodną standardu skutecznej ochrony prawnej, którą zapewniają niezależne sądy. Niezależność sądów jest kluczowym elementem odpowiedzialności demokratycznej, gdyż buduje w społeczeństwie zaufanie do sądów jako do organów władzy, zaufanie wzmacnia zaś odpowiedzialność demokratyczną. Będąc członkiem unijnej wspólnoty, nie sposób tej odpowiedzialności uniknąć, a standard demokracji dla państwa w UE nie może pozostawać wyłącznie na poziomie krajowym.

Democratic accountability as the constitutional standard of the democracy in the European Union

Democracy is the oldest value of the civilized world. Without it, there is no question of the rule of law, protection of human rights or non-discrimination. Democracy is realized through the law, and the violation of the rule of law always damages it and triggers an accountability mechanism aimed at assessing the actions of governing bodies directly in relation to the democratic standard (accountability). This standard is expressed and measured by the degree of trust which ruling authorities in a democratic society must inspire in subjects of the law. The stronger the trust is, the democratic standards are higher, and the legal protection becomes stronger. The constitutional democratic standard in the EU is thus a derivative of the standard of effective legal protection provided by independent courts. The independence of the judiciary is a key element of democratic accountability as it builds public confidence in the courts as authorities and trust strengthens democratic accountability. Being a member of the EU, it is impossible to avoid this accountability, and the standard of democracy for the EU Member State cannot remain purely national.

Keywords: democracy, European Union, democratic accountability, constitutional standard of democracy, independence of the judiciary

Zasada pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej jest jedną z najważniejszych, a jednocześnie najbardziej spornych zasad tego prawa. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości wskazujące na bezwzględny prymat prawa unijnego, nawet przed normami krajowymi rangi konstytucyjnej, nie znajduje bezwzględnej akceptacji wśród państw członkowskich. Kwestionują je zwłaszcza sądy konstytucyjne, które chcą zachować status sądu ostatniego słowa, zastrzegając sobie prawo do oceny zgodności prawa unijnego z konstytucją co najmniej pod kątem praw podstawowych, działania w granicach kompetencji powierzonych i ochrony nienaruszalnej tożsamości konstytucyjnej. Ostatnio coraz częściej pojawiają się wyroki sądów konstytucyjnych, które odmawiają stosowania prawa unijnego, przy czym zarzuty wobec zasady pierwszeństwa mają nierzadko podłoże finansowe lub polityczne. Odejście od zasady pierwszeństwa, mające charakter wyjątku, jak w przypadku czeskim, niemieckim czy duńskim, w niektórych przypadkach, zwłaszcza Polski, staje się regułą, pozwalającą pod przykrywką zachowania tożsamości konstytucyjnej na obniżenie standardu ochrony prawnej wynikającej z przepisów unijnych.

The principle of primacy of European Union law yesterday and today

The principle of the primacy of European Union law is one of the most important and, at the same time, the most controversial principles of this law. The jurisprudence of the Court of Justice pointing to the absolute primacy of EU law, even over national norms of constitutional character, is not unconditionally accepted by the Member States. They are challenged in particular by constitutional courts, which want to retain the status of a last word court, reserving the right to assess the constitutionality of EU law at least in terms of fundamental rights, acting within the limits of competences conferred in the Treaties and the protection of fundamental constitutional identity. Recently, there are more and more judgments of constitutional courts that refuse to apply EU law, and the allegations against the priority principle are often financial or political. Denying the principle of priority, which is an exception, as in the case of the Czech, German or Danish, in some cases, especially Poland, becomes a rule that allows, under the misuse of constitutional identity, to lower the standard of legal protection resulting from EU regulations.

Keywords: primacy of EU Law, dispute over primacy, Declaration No.17, constitutional courts, Constitutional Tribunal, judicial independence

This presentation attempts to tackle some of the complex relations between ideology and human rights by referring to two interesting texts on ideology and to outline some of the discursive ways in which human rights can function as ideology. By way of doing that we aim to pose some important questions for further research concerning the ways in which human rights discourse can assume various ideological uses and functions.

Keywords: human rights, ideology, utopia, discursive strategies ‘In the Name of Humanity’: Human Rights and/as Ideology

W imię człowieczeństwa: prawa człowieka i/jako ideologia

Artykuł stanowi próbę zmierzenia się ze złożonymi relacjami pomiędzy ideologią a prawami człowieka poprzez odniesienie się do dwóch interesujących tekstów na temat ideologii oraz scharakteryzowania pewnych dyskursywnych metod, według których prawa człowieka mogą funkcjonować jako ideologia. W ten sposób autor chce postawić kilka ważnych pytań co do dalszych badań dotyczących sposobów, w jakie dyskurs praw człowieka może mieć różne ideologiczne zastosowania i funkcje.

Artykuł stanowi refleksję o tym, jak niedostrzegane i bagatelizowane na co dzień zjawisko korupcji ma w konsekwencji zgubny wpływ na fundamenty budowanej przez lata Unii Europejskiej. Obecnie jest to poważne wyzwanie i zagrożenie dla projektu integracyjnego, który z powodu trwającej pandemii COVID-19 doświadcza kolejnego kryzysu. Autorka rozpoczyna rozważania od zarysowania początków europejskiej integracji i jej następstw, poprzez zwrócenie uwagi na kwestię jednolitości tworzenia i stosowania prawa wspólnotowego w warunkach multicentryzmu, a przede wszystkim ukazanie konsekwencji korupcji, które stawiają Europę w sytuacji powinności, a zarazem obowiązku ochrony praw podstawowych i demokracji. Następnie analizuje stanowiska ekspertów, opinie obywateli oraz wyniki badań organizacji międzynarodowych, powołuje się także na rezultaty badań własnych dotyczących polskiej rzeczywistości korupcyjnej widzianej oczami młodych Polaków. W części końcowej wskazuje kluczowe decyzje podejmowane na szczeblu Unii Europejskiej i rekomendowane przez jej organy środki zaradcze, które mają przeciwdziałać problemowi.

The need to protect fundamental rights, the crisis of democracy and the future of European integration in light of the threat of corruption compounded by the COVID-19 pandemic

The article is a reflection on how unnoticed and underestimated in everyday life the phenomenon of corruption has a disastrous impact on the foundations of the European Union built over the years. Currently, it is a serious challenge and a threat to the integration project which, due to the ongoing Covid-19 pandemic, is experiencing another crisis. In view of this, the author of the article recognizes the problem and, in this context, begins her consideration of the issue by outlining the origins of European integration and its consequences by drawing attention to the issue of uniformity in the creation and application of Community law under conditions of multicentrism and, above all, by showing the consequences of corruption, which puts Europe in a situation of duty and obligation to protect fundamental rights and democracy. It then analyzes the positions of experts, the opinions of citizens and the results of studies of international organizations. In addition, she refers to the results of his own research and, to this extent, mentions the Polish corruption reality seen through the eyes of young Poles in order to show that Europe is not only the West and we are also a part of this Community. Ad extremum she points out the key decisions taken at the European Union level and the remedies recommended by its bodies to counter the problem.

Keywords: protection of fundamental rights, crisis of democracy, multicentricity of contemporary legal systems, European integration, Covid-19 pandemic, threat of corruption

Current challenges of economic diplomacy make even more urgent the need for strong human rights legislation, involving not only democratically elected governments but also non-state actors such as civil society, local authorities (mega cities outnumber many countries), businesses, and universities. The paper focuses on three problems of the delicate relationship of economic diplomacy with the protection of human rights:
– the new shift in economic and commercial power from the Northwestern developed countries to Southeastern emerging economies with serious deficits in the functioning of democratic institutions, but with a rapidly emerging middle class, with serious ambitions for change (in a positive or negative direction),
– the “energy security”, as the Russian military intervention in Ukraine, revealed,
– and economic sanctions, since poor design and implementation of sanctions policies often mean that they fall short of their desired effects, endangering human rights.
How, then, could the exercise of modern economic diplomacy (promoting exports and investment abroad, attracting FDIs, aid and trade negotiations, but also strengthening the functioning of other civil society actors), not only helps protect human rights but also be an opportunity for high strategic scope and great social value? Applying human rights’ evaluation criteria of economic diplomacy, with the help of policy experience and technology, should concern societies in democracies. The research results can be taken into consideration by policymakers to create an appropriate economic diplomacy framework shaped by European democratic values and respect for human rights.

Keywords: Economic Diplomacy, Shift of Economic Power, Energy Security, Economic Sanctions, Human Rights

Dyplomacja ekonomiczna i prawa człowieka: w poszukiwaniu demokratycznych rozwiązań

Obecne wyzwania dyplomacji ekonomicznej czynią jeszcze bardziej pilną potrzebę opra- cowania skutecznych regulacji w zakresie praw człowieka, angażujących nie tylko demo- kratycznie wybrane rządy, ale także podmioty spoza struktury organów państwa, takie jak społeczeństwo obywatelskie, władze lokalne (metropolie wyprzedzają w tym zakresie wiele państw), przedsiębiorstwa czy uczelnie. W artykule skupiono się na trzech problemach dotyczących wrażliwych związków dyplomacji gospodarczej z ochroną praw człowieka:
– nowym przesunięciu siły ekonomicznej i handlowej z północno-zachodnich krajów rozwiniętych na południowo-wschodnie gospodarki wschodzące, z poważnymi deficytami w funkcjonowaniu instytucji demokratycznych, ale z szybko powstającą klasą średnią, z poważnymi ambicjami do zmian (w pozytywnym i negatywnym kierunku),
– „bezpieczeństwie energetycznym”, co uwidoczniła rosyjska zbrojna interwencja na Ukrainie,
– sankcjach gospodarczych, niewłaściwe zaprojektowanie i wdrożenie polityki sankcji często bowiem oznacza, że nie przynoszą one pożądanych rezultatów, stwarzają natomiast zagrożenie dla praw człowieka. 
Jak zatem prowadzenie nowoczesnej dyplomacji ekonomicznej (promowanie eksportu i inwestycji za granicą, pozyskiwanie BIZ, negocjacje pomocowe i handlowe, ale także wspieranie funkcjonowania innych podmiotów społeczeństwa obywatelskiego) może nie tylko pomóc w ochronie praw człowieka, ale także być szansą o dużym zasięgu strategicznym i wielkiej wartości społecznej? Zastosowanie kryteriów oceny praw człowieka w dyplomacji ekonomicznej, przy pomocy rozwiązań wynikających z doświadczeń polityki i technologii, powinno być przedmiotem zainteresowania społeczeństw w systemach demokratycznych. Wyniki badań będą mogły być wzięte pod uwagę przez decydentów politycznych, dążących do stworzenia odpowiednich zasad dyplomacji ekonomicznej kształtowanych przez demokratyczne wartości europejskie i respektowanie praw człowieka.

Celem opracowania jest ukazanie szans rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w Unii Europejskiej. Do oszacowania możliwości realizacji tej idei zastosowano wyniki badań prowadzonych w ramach Indeksu Demokracji oraz Indeksu Równości Płci. Autorzy zasta- nawiają się, czym jest społeczeństwo obywatelskie i jak należy je postrzegać, prezentując rozmaite tradycje definicyjne i dokonując przeglądu definicji tego terminu. W drugiej części artykułu analizie poddano wyniki, jakie poszczególne państwa europejskie osiągnęły w obu branych pod uwagę indeksach. Pozwala ona na wysunięcie wniosków dotyczących integracji europejskiej w kontekście wartości, które powinny być kultywowane w celu wzmocnienia społeczeństwa obywatelskiego.

Civil society building in Europe today – myth or necessity?

The aim of the study is to show the opportunities for the development of civil society in the European Union. The results of the Democracy Index and the Gender Equality Index have been used to assess the possibility of realising this idea.
The authors consider what civil society is and how it should be perceived, presenting various definitional traditions and reviewing the definition of the term. The second part of the article analyses the scores that individual European countries have achieved in the two indices under consideration. It allows conclusions to be drawn about European integration in the context of the values that should be cultivated in order to strengthen civil society.

Keywords: civil society, democracy, Democracy Index, European Union, Gender Equality Index

Proces tworzenia kadr menedżerów nie był jednolity, można go więc periodyzować. Profesjonalizacja zarządzania początkowo obejmowała poszczególne gałęzie przemysłu, a następnie inne działy gospodarki. Pojawiły się poglądy, że umiejętności kierownicze, takie jak dobór kadr, motywowanie czy rozwiązywanie problemów przywództwa, osiąga się zarówno przez doświadczenie praktyczne, jak i w drodze opanowania teorii zarządzania. Dostrzegano nową rolę społeczną tworzącej się grupy menedżerów. Model Nowego Zarządzania Publicznego zawiera propozycje dotyczące zmian systemu sprawowania władzy. D. Osborn i T. Gaebert przedstawili dziesięć nowych zasad, którymi współcześni decydenci powinni kierować się, sprawując władzę. Jest on często krytykowany, ale niezaprzeczalnie stanowi kodeks racjonalnego postępowania dla pracowników zatrudnionych w administracji państwowej. Koncepcja NZP zakłada: nowe podejście do odbiorcy usług publicznych (oddzielenie klienta od dostawcy lub kontrahenta usług, uświadomienie sobie faktu, że społeczeństwo to klient); wprowadzenie mechanizmu quasi-rynkowego (kontraktowanie usług, regulowanie procesu dostarczania usług); generowanie oszczędności i dochodów, kontrolę wyników; nową politykę płacową; oddzielenie procesów zarządzania od czynności politycznych. Aby przyczynić się do sukcesu organizacji, menedżerowie mogą instynktownie skupić się na: budowaniu optymalnej strategii biznesowej, zatrudnianiu najlepszych pracowników, wykorzystywaniu najpełniejszej wiedzy, usprawnieniu procesów biznesowych, „wyciskaniu” wydajności ze swojej organizacji, reagowaniu na wymagania rynku. Menedżerowie pełnią wiele funkcji: przywódcy, lidera, administratora, kontrolera, planisty, koordynatora, mediatora, motywatora i doradcy.

Menager administration

The process of creating cadres of managers was not uniform, so it can be periodized. The professionalization of management initially involved individual industries, and then other branches of the economy. There were views that particular managerial skills, such as selecting personnel, motivating or solving leadership problems, are achieved both through practical experience and through mastery of management theory. A new social role for the emerging group of managers was recognized. The New Public Management Model includes proposals for changes in the system of governance. D. Osborn and T. Gaebert presented ten new principles that modern decision-makers should follow in exercising power. It is often criticized, but undeniably represents a code of rational conduct for government employees. The NZP concept implies: a new approach to the recipient of public services (separating the customer from the provider or contractor of services, realizing that the public is the customer); introducing a quasi-market mechanism (contracting services, regulating the process of service delivery); generating savings and revenues, controlling results; a new pay policy; separating management processes from political activities. To contribute to the success of an organization, managers can instinctively focus on: building the optimal business strategy, hiring the best employees, using the fullest knowledge, streamlining business processes, "squeezing" efficiency out of their organization, responding to market demands. Managers perform many functions: leader, leader, administrator, controller, planner, coordinator, mediator, motivator and advisor.

Keywords: administration, management, menegar