O powiązaniach funkcji zarządzających i dziecięcej teorii umysłu: wnioski z badań metodą mikrogenetyczną
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTE
O powiązaniach funkcji zarządzających i dziecięcej teorii umysłu: wnioski z badań metodą mikrogenetyczną
Wybierz format
RIS BIB ENDNOTEO powiązaniach funkcji zarządzających i dziecięcej teorii umysłu: wnioski z badań metodą mikrogenetyczną
Data publikacji: 01.06.2010
Psychologia Rozwojowa, 2010, Tom 15, Numer 1, s. 61-73
Autorzy
O powiązaniach funkcji zarządzających i dziecięcej teorii umysłu: wnioski z badań metodą mikrogenetyczną
Liczne badania zagranicznych oraz polskich psychologów rozwojowych (Carlson i Moses, 2001; Hughes, 1998; Perner i Lang, 2002; Perner, 1998; Skórska, 2004; Putko, 2004, 2008; Kielar-Turska, Białecka-Pikul i Skórska, 2006; Bazak, 2009) wskazują na związek pomiędzy funkcjami zarządzającymi (EF, executive functions) a dziecięcą teorią umysłu (DTU, theory of mind). Charakter tej relacji jest przedmiotem badań i naukowych sporów (Putko, 2008), ale w dalszym ciągu pozostaje w sferze hipotetycznych rozwiązań. W prezentowanych badaniach podjęto problem związku pomiędzy EF a DTU u dzieci między 3 a 4 rokiem życia, czyli w momencie, w którym obydwie funkcje rozwijają się. Do weryfi kacji hipotez zastosowano metodę mikrogenetyczną. W badaniach spośród 98 dzieci w wieku między 3;9 a 4; 3 rokiem życia wyodrębniono dzieci o wysokim i niskim poziomie rozwoju funkcji zarządzających. Dzieciom z grup badanych w 10 spotkaniach prezentowano różne zadania mierzące teorię umysłu, a następnie ponownie dokonano pomiaru funkcji zarządzających. Wyniki badań wskazują na związek EF i DTU. Zaobserwowano również, dzięki zastosowaniu metody mikrogenetycznej, że dzieci między 3 a 4 rokiem życia w zależności od poziomu rozwoju funkcji zarządzających inaczej nabywają umiejętność rozumienia stanów mentalnych innych osób.
Bartsch K., Wellman H. (1995), Children Talk About the Mind. New York, Oxford: Oxford University Press.
Bazak M. (2009), Funkcje zarządzające a dziecięca teoria umysłu. Nieopublikowana praca magisterska przygotowana pod kierunkiem prof. M. Kielar-Turskiej. Kraków: Instytut Psychologii, UJ.
Białecka-Pikul M. (2002), Co dzieci wiedzą o umyśle i myśleniu? Kraków: Wydawnictwo UJ.
Carlson S.M., Mandell D.J., Williams L. (2004), Executive Functions and Theory of Mind: Stability and Prediction from Age 2 to 3. Developmental Psychology, 40, 1105–1122.
Carlson S.M., Moses L.J. (2001), Individual Differences in Inhibitory Control and Children’s Theory of Mind. Child Development, 72, 4, 1032–1053.
Casey B.J., Trainor R.J., Orendi J.L. et al. (1997), A Developmental Functional MRI Study of Prefrontal Activation During Performance of Go – No-Go task. Journal of Cognitive Neuroscience, 9, 835–847.
Chen Z., Siegler R. (2000), Across the Great Devide: Breading the Gap Between the Understanding of Toddlers’ and Older Children’s Thinking. Monographs of the Society of Child Development, 65, 261–273.
Davis H.L., Pratt C. (1995), The Development of Children’s Theory of Mind: The Working Memory Explanation. Australian Journal of Psychology, 47, 422–433.
Flynn E., (2007), The Role of Inhibitory Control in False Belief Understanding. Infant and Child Development, 16, 53–69.
Flynn E., O’Malley C., Wood, D. (2004), A Longitudinal, Microgenetic Study of the Emergence of False Belief Understanding and Inhibition Skills. Developmental Science, 7, 103–115.
Frith C., Frith U. (2000), The Physiological Basis of Theory of Mind: Functional Imaging Studies [w:] S. Baron-Cohen, H. Tager-Flusberg, D.J. Cohen (red.). Understanding other Minds: Perspectives from Developmental Cognitive Neuroscience, 2nd edition 334–356. Oxford, UK: Oxford University Press.
Hughes C., (1998), Finding Your Marbles: Does Preschooler’s Strategic Behavior Predict Later Understanding of Mind? Developmental Psychology, 34, 6, 1326–1339.
Hughes C., Graham A., Grayson A. (2004), Executive Function in Childhood: Development and Disorder [w:] J. Oates, A. Grayson (red.). Cognitive and Language Development in Children, 205–230. Oxford: Blackwell Publishing Ltd.
Hughes C., Russell J. (1993), Autistic Children’s Dfficulty with Mental Disengagement from an Object: Its Implications for Theories of Autism. Developmental Psychology, 29, 498–510.
Keenan T., Olson D.R., Marini Z. (1998), Working Memory and Children’s Developing Understanding of mind. Australian Journal of Psychology, 50, 76–82.
Kielar-Turska M., Białecka-Pikul M., Skórska A. (2006), Rozwój zdolności mentalizacji. Z badań nad związkiem teorii umysłu, sprawności językowych i funkcji zarządzających. Psychologia Rozwojowa, 11, 2, 35–47.
Kowalska A. (2007), Metoda mikrogenetyczna w badaniach nad teorią umysłu. Biuletyn Sekcji Psychologii Rozwojowej Polskiego Towarzystwa Psychologicznego nr 5, Kraków, UJ.
Łuria A. (1967), Zaburzenia wyższych czynności korowych wskutek ogniskowych uszkodzeń mózgu: Wprowadzenie do neuropsychologii. Warszawa: PWN.
Moses J.L. (2001), Executive Accounts of Theory-of-mind Development. Child Development, 72, s. 688– 690.
Perner J. (1998), The Meta-intentional Nature of Executive Functions and Theory of Mind [w:] P. Carruthers, J. Boucher (red.). Language and Thought, 270–283. Cambridge: Cambridge University Press.
Perner J., Lang B. (2000), Theory of Mind and Executive Function: is There a Developmental Relationship? [w:] S. Baron-Cohen, H. Tager-Flusberg, D. Cohen (red.). Understanding other Minds: Perspectives from Autism and Developmental Cognitive Neuroscience, 150–181. Oxford: Oxford University Press.
Perner J., Lang B. (2002), What Causes 3-year Olds’ Difficulty on the Dimensional Change Card Sorting Task? Infant and Child Development, Special Issue on Executive Functions and Development, 11, 93–106.
Putko A. (2008), Dziecięca ‘teoria umysłu’ w fazie jawnej i utajonej a funkcje wykonawcze. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Putko A. (2004), Teoria umysłu a rozwój funkcji wykonawczych u dzieci w wieku przedszkolnym. Psychologia Rozwojowa, 9, 5, 83–98.
Russell J. (1998), How Executive Disorders Can Bring about Inadequate Theory of Mind [w:] J. Russell (red.). Autism as an Executive Disorder, 256–299. Oxford: Oxford University Press.
Russell J. (2002), Cognitive Theory in Autism [w:] J.E. Harrison, A.M. Owen (red.). Cognitive Deficits and Brain Disorders, 295–394. London: Dunitz Martin.
Rzechowska E. (2004), Potencjalność w procesie rozwoju: mikroanaliza konstruowania wiedzy w dziecięcych interakcjach rówieśniczych. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Schneider W., Lockl K., Fernandez O. (2005), Interrelationships Among Theory of Mind, Executive Control, Language Development, and Working Memory in Young Children: A Longitudinal Analysis [w:] W. Schneider, R. Schumann-Hengsteler, B. Sodian, (red.). Young Children’s Cognitive Development. Interrelationships Among Executive Functioning, Working Memory, Verbal Ability, and Theory of Mind, 259–283. Mahwah, NJ: Erlbaum.
Siegal M., Varley R. (2002), Neural Systems Involved in „Theory of Mind”. Nature Reviews Neuroscience, 3, 463–471.
Siegler R.S. (1996), Emerging Minds. The Process of Change in Children’s Thinking. New York: Oxford University Press.
Siegler R.S., Sventina M. (2002), A Microgenetic / Cross-Sectional Study of Matrix Completion: Comparing Short-Term and Long-Term Change. Child Development, 73, 3, 793–809.
Skórska A. (2004), Sprawności językowe, funkcja kontrolująca i dziecięca teoria umysłu u dzieci przedszkolnych. Niepublikowana praca magisterska przygotowana pod kierunkiem M. Kielar-Turskiej. Kraków: Instytut Psychologii, UJ.
Tager-Flusberg H., Joseph R.M. (2005), Theory of Mind, Language, and Executive Functions in Autism: A Longitudinal Perspective [w:] W. Schneider, R. Schumann-Hengsteler, B. Sodian (red.). Young Children’s Cognitive Development. Interrelationships Among Executive Functioning, Working Memory, Verbal Ability, and Theory of Mind, 239-258. Mahwah, NJ: Erlbaum.
Wimmer H. (1989), Common-sense Mentalismus und Emotion: Einige Entwicklungs-psychologische Implikationen [w:] E. Roth, (red.). Denken und Fűhlen, 55–66, Berlin: Springer.
Wimmer H., Perner D. (1983), Beliefs about Beliefs. Cognition, 13, 103–128.
Żarska A. (1996), Dziecięca teoria umysłu: na przykładzie odczytywania metafor i narracji. Niepublikowana praca magisterska przygotowana pod kierunkiem M. Kielar-Turskiej. Kraków: Instytut Psychologii, UJ.
Informacje: Psychologia Rozwojowa, 2010, Tom 15, Numer 1, s. 61-73
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
O powiązaniach funkcji zarządzających i dziecięcej teorii umysłu: wnioski z badań metodą mikrogenetyczną
Relation between executive functions and theory of mind in the light of microgenetic approach
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
Publikacja: 01.06.2010
Status artykułu: Otwarte
Licencja: Żadna
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 3584
Liczba pobrań: 13