FAQ

W poszukiwaniu sojuszników? Rola Chanatu Krymskiego i Persji w polityce Jana III Sobieskiego wobec Imperium Osmańskiego (1674–1696)

Data publikacji: 09.05.2019

Prace Historyczne, 2019, Numer 146 (2), s. 331-345

https://doi.org/10.4467/20844069PH.19.016.9912

Autorzy

Natalia Królikowska-Jedlińska
Uniwersytet Warszawski, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Polska
https://orcid.org/0000-0002-0363-0273 Orcid
Kontakt z autorem
Wszystkie publikacje autora →

Pobierz pełny tekst

Tytuły

W poszukiwaniu sojuszników? Rola Chanatu Krymskiego i Persji w polityce Jana III Sobieskiego wobec Imperium Osmańskiego (1674–1696)

Abstrakt

This paper discusses the role of the Crimean Khanate and the Safavid Persia in Polish-Ottoman relations during the reign of King John III Sobieski (1674–1696). It is striking that the Polish ruler repeatedly invited the Crimean khan and the Persian shah to join the anti-Ottoman coalition. Notwithstanding numerous letters and envoys dispatched by Sobieski, the Crimean Khanate remained a loyal ally to the Sublime Porte, while Persia denied to take part in the conflict. Sobieski’s political plans in reference to Persia, which resulted in numerous embassies sent to the shah, increased opportunities of Polish missionaries to minister in this country. An especially interesting project of founding a Polish mission in Northern Persia in order to minister to the Caucasian tribes was created by a Polish Jesuit, Ignacy Zapolski. Yet, after the death of Sobieski, Zapolski’s idea, which gained very limited support of the Commonwealth, could not be turned into reality. 

Bibliografia

Pobierz bibliografię
Źródła rękopiśmienne

AGAD, Archiwum Publiczne Potockich, 47, t. 1, fol. 268–270. Archivio Storico di Propaganda Fide w Rzymie.

Rossiiskaia Natsional’naia Biblioteka w Petersburgu, Otdel Rukopisev, Fond 917, krymskie księgi sądowe nr 22, 23a i b, 25.

Scritture referite nei Congressi, t. 1, Georgia, fol. 329 r‒v, 485.

Scritture originali referite nelle Congregatione, t. 527, fol. 320r‒v, 321r‒322v.

Źródła drukowane

A Chronicle of the Carmelites in Persia. The Safavids and the Papal Mission of the 17th and 18th Centuries, vol. 1, ed. H. Chick, London 2012 [reprint].

Abdulgaffar Kyrymi, Umdet al-akhbar, trans. D.D. Pashaoglu, Kazan 2014.

Der Tarih-i Mehemmed Giray – Eine Osmanische Quelle zur Belagerung Wiens durch die Türken im Jahre 1683, red. i tłum. M. Köhbach, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 1983, R. 75, s. 137–164.

Essebüsseyyar ili sem’ planet soderžavščii istoriu krymskix xanow ot Mengli Girej Xana pierwogo do Mengli Girej Xana vtorogo t. e. s 871/1466 po 1150/1737, stos. Mirza Kazembeg, Kazan 1832.

Jan Sobieski, Listy do Marysieńki, oprac. L. Kukulski, Warszawa 1962.

Kara Mustafa pod Wiedniem, red. i tłum. Z. Abrahamowicz, Kraków 1973.

Księga podróży Ewliji Czelebiego (Wybór), red. Z. Abrahamowicz, tłum. Z. Abrahamowicz, A. Dubiński, S. Płaskowicka-Rymkiewicz, Warszawa 1969.

Pisma do wieku i spraw Jana Sobieskiego, t. 1, cz. 1‒2, wyd. F. Kluczycki, Kraków 1880.

Schulhoff I., Megilat Oven, red. i tłum. P. Agostino, Roma 1982.

The Ottoman Survey Register of Podolia (ca. 1681)Defter-i Mufassal-i Eyalet-i Kamaniçe, vol. 1, ed. D. Kołodziejczyk, Cambridge, MA 2004.

Źródła do poselstwa Jana Gnińskiego wojewody chełmińskiego do Turcyi w latach 1677– 1678, wyd. F. Pułaski, Warszawa 1907.

Opracowania

Abrahamowicz Z., Tło polityczne i ekonomiczne wyprawy wiedeńskiej Kary Mustafy, „Kwartalnik Historyczny” 1983, R. 90, s. 21–54.

Bednarz M., Ignacy Franciszek Zapolski SI. Dyplomata i misjonarz w Persji pod koniec XVII w. [w:] F.A. Plattner, Gdy Europa szukała Azji, tłum. M. Bednarz, A. Starzeński, Kraków 1975, s. 371–386.

Brzeziński S., Misjonarze i dyplomaci polscy w Persji w XVII i XVIII wieku, Potulice 1935. Chowaniec C., Sobieski wobec Tatarszczyzny 1683–1685, „Kwartalnik Historyczny” 1928, R. 42, s. 59–66.

Chowaniec C., Z dziejów polityki Jana III na Bliskim Wschodzie 1683–1686, „Kwartalnik Historyczny” 1926, R. 40, s. 151–160.

Clarke C., Iron Kingdom: The Rise and Downfall of Prussia, 16001947, Cambridge 2006.

Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995, oprac. SJ L. Grzebień, Kraków 1996.

Gemici N., Evliya Çelebi’ye Göre II. Viyana Muhasarasında Kırım Hanı’nın Yanlış Tutumu Sebepleri [Powody niewłaściwego zachowania chana krymskiego podczas drugiego oblężenia Wiednia według Ewliji Czelebiego], „Türkiyat Mecmuası” 2016, C. 26, S. 1, s. 131–146.

Inglot M., Misjonarze jezuiccy na Krymie od początku XVII do połowy XVIII wieku [w:] Polacy na Krymie, wyd. E. Walewande r, Lublin 2004, s. 177–204.

Jarzmo Ligi Świętej? Jan III Sobieski i Rzeczpospolita w latach 1684–1696, red. D. Milewski, Warszawa 2017.

Kamieński A., Polska a Brandenburgia-Prusy w drugiej połowie XVII wieku. Dzieje polityczne, Poznań 2002.

Kellner-Heinkele B., Who Was ‘Abdulghaffar el-Qirimi? Some Notes on an 18th Century Crimean Tatar Historian, „Journal of Asian History” 1998, vol. 32, no. 2, s. 145–156.

Koczegarow K., Rzeczpospolita a Rosja 1680–1686. Zawarcie traktatu o pokoju wieczystym, red. T. Szwaciński, Warszawa 2017.

Kołodziejczyk D., Das Krimkhanat Als Gleichgewichtsfaktor in Osteuropa (17.18. Jahrhundert) [w:] The Crimean Khanate Between East and West (15th18th Century), Hrsg. D. Klein, Wiesbaden 2012, s. 47–58.

Kołodziejczyk D., Ottoman–Polish Diplomatic Relations (15th–18th Century). An Annotated Editions of ‘Ahdnames and Other Documents, Leiden–Boston 2000.

Kołodziejczyk D., The Crimean Khanate and PolandLithuania. International Diplomacy on the European Periphery (15th18th Century). A Study on Peace Treaties Followed by Annotated Documents, Leiden‒Boston 2011.

Kołodziejczyk D., Tibet in the Crimea? Polish Embassy to the Kalmyks of 1653 and a Project of an Anti-Muslim Alliance, „Acta Poloniae Historica” 2016, R. 114, s. 231–253.

Kołodziejczyk D., Jaśkowski S., Mnatsakanyan P., Stosunki dawnej Rzeczypospolitej z Persją Safawidów w świetle dokumentów archiwalnych, Warszawa 2017.

Król Jan III Sobieski i Rzeczpospolita w latach 1674–1683, red. D. Milewski, Warszawa 2016.

Królikowska N., Polish-Lithuanian Missionaries in the Crimea and in the Northern Caucasus in the 17th Century [w:] Türkiye-Polonya Ilişkilerinde “Temas Alanları” (1414‒2014) Uluslararası Konferansı Bildiler Kitabı, haz. N. Królikowska, H. Topaktaş, Ankara 2017, s. 403–413.

Krzyszkowski J., Entre Varsovie et Ispahan. Le P. Ignace-François Zapolski S.I., „Archivum Historicum Societatis Jesu” 1949, R. 18, s. 85‒117.

Madej Z., Z dziejów misji polskiej na Krymie, „Sacrum Poloniae Millenium”1958, R. 5, s. 521–538.

Matthee R., Persia in Crisis. Safavid Decline and the Fall of Isfahan, London–New York 2012, s. 130‒137.

Matthee R., Poverty and Perseverance: The Jesuit Mission of Isfahan and Shamakhi in Late Safavid Iran, „Al-Qantara” 2015, vol. 36, s. 463–501.

Miazek-Męczyńska M., Indipetae Polonae – kołatanie do drzwi misji chińskiej, Poznań 2015.

Natoński B., Poplatek J., Jan Gostkowski [w:] Polski słownik biograficzny, t. XLVI, s. 359–360.

Počekaev R., Kırım Hanı Murat Giray’ın Adlı Reformu [Reformy prawne chana Murada Gireja], „Belleten” 2011, C. 75, s. 571–578.

Seyyityahya N., Proishoždenie Seiida Muhammeda Rizy (k voprosu o meste ego «Semi planet» sredi proizvedenii krymskoi istoričeskoi prozy XVIII veka), „Kultura Narodov Prichernomora” 2003, C. 44, s. 35–41.

Seyyityahya N., Učebnyi iz Karasu Abdul’gaffar Kyrymi i ego istoričeskoe cočinienie [w:] Čoban-zade. Sbornik materialov I krymskoi mežnunarodnoi konferencii. Belogorsk (Karasubazar), 23–25 maja 2012 g., sost. A.R. Emirov, Symferopol 2013, s. 222–242.

Stopka K., Syri (Siri, Siriensis, Siricki de Syri) Zgórski (Zgorski, Zgurski) Salomon [w:] Polski słownik biograficzny, t. XLVI, s. 285–288.

Vermote F., Passage Denied! Dangers and Limitations of Jesuit Travel Throughout Eurasia During the Seventeenth and Eighteenth Centurieshttp://worldhistoryconnected.press.illinois.edu/10.3/forum_vermote.html (dostęp: 30.05.2018).

Wasilewski W., Wyprawa bukowińska Stanisława Jabłonowskiego w 1685 roku, Warszawa 2002.

Woliński J., Pośrednictwo tatarskie w wojnie polsko-tureckiej 1674–1675, „Polityka Narodów” 1934, R. 4, s. 11–33.

Woliński J., Sprawa pruska 1673–1675 i traktat jaworowski [w:] idem, Z dziejów wojny i polityki w dobie Jana Sobieskiego, Warszawa 1960, s. 16–56.

Wójcik Z., Jan Sobieski, Warszawa 1983.

Wójcik Z., Mediacja tatarska między Polską a Turcją w roku 1672, „Przegląd Historyczny” 1962, R. 53, nr 1, s. 132–150.

Wójcik Z., Some Problems of Polish-Tatar Relations in the Seventeenth Century. The Financial Aspects of the Polish-Tatar Alliance in the Years 16541666, „Acta Poloniae Historica” 1966, R. 13, s. 87–102.

Zaicev I., Krymskaia istoriografičeskaia tradicia XVXIX vekov, Moskva 2009.

Informacje

Informacje: Prace Historyczne, 2019, Numer 146 (2), s. 331-345

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:
W poszukiwaniu sojuszników? Rola Chanatu Krymskiego i Persji w polityce Jana III Sobieskiego wobec Imperium Osmańskiego (1674–1696)
Angielski:
Searching for the allies? The role of the Crimean Khanate and Persia in the policy of John III Sobieski towards the Ottoman Empire (1674–1696)

Autorzy

https://orcid.org/0000-0002-0363-0273

Natalia Królikowska-Jedlińska
Uniwersytet Warszawski, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Polska
https://orcid.org/0000-0002-0363-0273 Orcid
Kontakt z autorem
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Warszawski, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Polska

Publikacja: 09.05.2019

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Finansowanie artykułu:

Artykuł powstał dzięki finansowaniu z grantu NCN nr 2017/27/B/HS3/00151 pt. „«Wielka i Mała Rozbieżność» widziane przez szkła korporacji: mieszkańcy Europy Środkowo-Wschodniej w Azji w XVII wieku”, kierowanym przez prof. dr. hab. Dariusza Kołodziejczyka.

Udział procentowy autorów:

Natalia Królikowska-Jedlińska (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

W poszukiwaniu sojuszników? Rola Chanatu Krymskiego i Persji w polityce Jana III Sobieskiego wobec Imperium Osmańskiego (1674–1696)

cytuj

Pobierz PDF Pobierz

pobierz pliki

RIS BIB ENDNOTE